Is het tijd voor ontgendering van voetbaljargon?

Moet voetbaltaal minder mannelijk worden? Met die vraag maakte NRC deze week een rondje langs de velden. Voetbalsters blijken er meestal geen probleem mee te hebben als in het vrouwenvoetbal termen als ‘vrije man’, ‘mandekking’ en ‘met een man in de rug de bal aannemen’ worden gebruikt. Maar Women Inc, een stichting die zich sterk maakt voor vrouwenemancipatie, is kritisch en denkt dat mannelijk voetbaljargon meiden ervan kan ‘weerhouden de sport te gaan beoefenen’.

Is ontmannelijking (persoonsdekking i.p.v. mandekking) of vervrouwelijking (vrouwdekking) de oplossing? Moet in voetbalverslagen voortaan sprake zijn van ‘met een vrouw in de rug de bal aannemen’, ‘met tien vrouw in het veld staan’ en ‘door twee vrouw(en) gepakt worden in de zestien’? En zo ja, hoever ga je in de ontmannelijking van ingeburgerde uitdrukkingen? Lezen we straks in een sportverslag dat de Oranje Leeuwinnen ‘dame en meesteres’ op het veld waren in plaats van ‘heer en meester’?

Aanpassing van het huidige mannelijke voetbaljargon kan in principe allerlei kanten opgaan: je kunt proberen de taal genderneutraal te maken (vrije persoon i.p.v. vrije man), of juist genderspecifiek: vrije man voor het mannenvoetbal en vrije vrouw voor het vrouwenvoetbal.

Uit louter talig oogpunt is er trouwens geen noodzaak elke voetbalterm te ontgenderen of te vervrouwelijken. Zo is het woord man in sommige uitdrukkingen en samenstellingen welbeschouwd van zichzelf al genderneutraal. De oudste betekenis van man is namelijk niet ‘persoon met een X- en een Y-chromosoom’, maar simpelweg mens. In contexten als ‘met elf man in het veld staan’ en ‘met man en macht op de tegenstander af stormen’ wordt ‘man’ dan ook conventioneel als ‘persoon/mens’ opgevat. En in woordenboeken wordt man in bijvoorbeeld mandekking al sinds mensenheugenis genderneutraal beschreven als ‘speler’, ongeacht sekse of gender.