(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Diferencia entre revisiones de «Linars de Marcuello» - Biquipedia, a enciclopedia libre Ir al contenido

Diferencia entre revisiones de «Linars de Marcuello»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m →‎Vinclos externos: ortografía, replaced: Enrastre → Vinclo
Linia 69: Linia 69:
* Santa Cruz, Fuent de (a suya augua va ta Linars y ta Sarga)
* Santa Cruz, Fuent de (a suya augua va ta Linars y ta Sarga)


== Enrastres externos ==
== Vinclos externos ==
{{Commonscat|Linas de Marcuello|Linars de Marcuello}}
{{Commonscat|Linas de Marcuello|Linars de Marcuello}}



Versión d'o 21:13 10 feb 2012

Plantilla:Localidá Aragón Linars de Marcuello se troba a os pietz d'a sierra de Lobarre, que belunos tamién dicen "de Marcuello" en o tramo correspondient a las ruinas d'iste castiello, fendo parti d'a comarca Plana de Uesca.

O casal de Linars s'adapta a la topografía inclinada d'o terreno. O conchunto d'o lugar ye prou unitario, pues as construccions en a suya más gran parti s'han feito con piedretas picadas sin labrar, o qualo li da un aspecto rustico y pintoresco de vez

En o campo administrativo, cal dicir que tenió concello propio, dica que s'achuntó a Sarsa Marcuello, d'o qualo lo deseparan quasi 3 km. Agora os dos lugars penden d'o Concello de Lobarre.

En o tocant a l'aspecto espiritual, tamién tenió mosen propio dica prencipios d'iste sieglo. Agora pende d'os que ninvía la bispalía uescana bien dende Uesca u d'os lugars d'arredol.

Una tradición muito enradigada entre os suyos habitadors, d'a qual a tornaremos a fablar más adebant, sinyala que ístos, en un prencipio, viviban en Marcuello, chunto a o castiello d'iste mesmo nombre, pero que dimpués se'n baixoron ta l'actual puesto, posiblement en o sieglo XII.

O lugar ya existiba en o Sieglo XIII pues o 20 d'agosto de 1258, Chaime I d'Aragón dio Linars de Marcuello, Sarga, Saltillo y Pequera a García de Pueyo a cambeo de Dos Aguas (Valencia)."

Estió churisdicción d'os Urriés, sinyors tamién d'a vecina Baronía d'Ayerbe, formando chunto con Sarsa a «Honor de Marcuello».

Os suyos habitadors en l'actualidat no pasan d'una ventena de presonas, que viven alazetalment d'os treballos d'o campo.

Toponimia local

Ta confeccionar iste treballo y os listaus contenius en o mesmo, son estadas de gran interés as informacions obtenidas de:

  • Áurea Arbués Fontana, de 77 anyadas, de casa Chuan de Linars, mai d'o factor d'ista comunicación.
  • Rosario Arbués Fontana, de 52 anyadas, de casa Chuan de Linars, chirmana de l'anterior, qui encara vive en Linars.
  • José Damián Dieste Arbués, de 42 anyadas, nieto de casa Chuan de Linars y con adreza actual en Zaragoza.

Cal advertir que o que astí se traye no ye una replega completa y exhaustiva de toda la toponima d'o termin municipal de Linars, sino que ye una parti d'a mesma.

O toponimo Linars de Marcuello

O toponimo mayor "Linars", que da nombre a o lugar, y que podemos trobar en atros puestos d'a cheografía altoaragonesa, como bien sabemos totz, significa «puesto an bi ha sembrau (u se cría) lino». Sindembargo i pueden haber atras interpretazions porque o Linares d'Andalucía probién de Lenyares, puesto on se fa lenya. En o tocante a ista qüestión, ya hemos visto anteriorment a tradición, que agún s'alza entre os suyos vecinos, sobre a procedencia d'os primitivos habitadors d'o lugar, ye dicir, veniban de Marcuello. As tierras que cautivaban pareixe estar que las teneban an agora ye o lugar, habendo-ie muitos campos adedicaus a o cautivo de lino, razón por a quala, seguntes cuentan, diciban que se'n baixaban «ta os linars», habendo-se alzau ya ta cutio ista voz ta dar nombre a iste termino, o qualo no ha variau con o paso d'os sieglos, a tamas de l'aire castellanizador que fa tiempos escobó toponimos mayors platerament aragoneses y que sólo s'han alzau que en a fabla popular, como pueden estar os casos d'os vecinos lugars de Lobarre y Boleya:

Calaorra

Creigo chustificadismo tractar astí, en un trestallo propio, a existencia d'iste toponimo local, por a gran importancia historica que o mesmo puede plegar a tener. Por Calaorra se conoixe en Linars una partida situada a man cucha, seguntes se'n ba de Sarsamarcuello ta Linars, y chunto a o clamau «Canterón de Josito».

En l'actualidat as chents de Linars claman a ista partida "El Pueyo", explicando que bi habió un lugar, pero en os tiempos d'antis más se conoixeba por Calaorra, clamando-la d'ista traza zaguera as presonas mayors.

José Damián Dieste Arbués, en un articlo publicau en o Diario del Altoaragón, puede que siga una d'as primeras pregonas en mencionar a existencia d'iste toponimo en os papels.

Si paramos cuenta que en ixa partida encara se conservan repuis d'o lugar que bi habió, y que desapareixió antis d'o sieglo XIII, pues d'o contrario amaneixería citau en o decumento de Chaime I que n'hemos feito mención en o prencipio, veyeremos que ye muito lo intrés que tiene iste toponimo, más que más ta o mundo d'os historiadors, pues o mesmo mos ye indicando an se devantó lo muito important municipio romano CALAGURRIS FIBULARIENSIS, que muitos historiadors no sin de dandaleyo han quiesto identificar con l'actual Lobarre.

Dende ista partida de Calaorra partiba un camín, agora ya desapareixiu (¿una vía romana segundaria?), que levaba ta Marcuello, seguntes informa Aurea Arbués Fontana.

Fuents

En o termin municipal de Linars se traban as siguients:

  • Aberca
  • Bacías, Fuente [de] as
  • Vinyal, Fuente d'o (d'astí se pilla l'augua ta o lugar)
  • Canya, Fuent de a
  • Cleigos, Fuent [de] os (l'augua va ta Riglos)'
  • Foma cuqué, Fuente [de]
  • Luello, Fuent de,
  • Mata, Fuent d'a (l'augua ba ta Riglos)
  • Pablo, Fuente
  • Pequera, Fuente de
  • Rei, Fuent de
  • Salau, O fontanyón
  • Santa Cruz, Fuent de (a suya augua va ta Linars y ta Sarga)

Vinclos externos


Lugars d'o municipio de Lobarre
Poblaus: Linars de Marcuello | Lobarre | Santa Engracia | Sarsamarcuello
Despoblaus: Chabarrillo | Liso | Novalla