(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Bavaro stándard - Biquipedia, a enciclopedia libre Ir al contenido

Bavaro stándard

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Bavaro stándard
Hochboarisch
Variedaz d'o bavaro

Distribución cheografica
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Bavera
Austria
Tirol d'o Sud
Lugars principals
Estatus
Atras denominacions {{{atras denominacions}}}
Charradors
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat Baixa
Escritors principals
Rasgos dialectals
{{{familia1}}}
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2 ger
ISO 639-3 bar
SIL bar

O bavaro stándard (en bavaro Hochboarisch, en alemán Standardbairisch) ye a variedat stándard d'o bavaro.

O concepto de bavaro stándard ye dificil de definir, ya que no existe garra institución encargada de fixar una variedat stándard. Se puet considerar como stándard a variedat emplegada en os libros y atras publicacions escritas, que muitas vegadas s'amana a o dialecto celtral occidental parlau en Múnich y a suya redolada[1].

Existen dos modelos prencipals de grafías en o bavaro: a escritura con a grafía de l'alemán u a grafía fonetica d'o bavaro. Un eixemplo sería:

Grafia alemana Grafía fonetica AFI Aragonés
Wie geht's da denn heut? Wia ged s da den haid? /via ˈge:ds da: dɛn ˈhaɪd/ Qué tal plantas?

A prenunciación d'a primera frase seguntes as normas graficas de l'alemán sería /vi: ˈge:ts da: dɛn ˈhɔɪt/, lo que varía prou con respecto a la correcta prenunciación en bavaro.

Grafía de l'alemán

[editar | modificar o codigo]

Bellas obras fan servir a ortografía de l'alemán stándard, fendo nomás ballas modificacions adaptadas a la prenunciación d'Austria y Bavera. Ista traza d'escribir ye muit común ya que toz os parlants de bavaro conoixen a ortografía de l'alemán ya que ye a unica luenga que s'amuestra en a escuela. A desventalla ye que ista grafía no representa de tot a fonolochía bavara totalidad y d'atra man os foranos que no conoixen l'alemán, han d'aprender a ortografía de l'alemán antis de no poder leyer un texto en bavaro.

Grafía fonetica d'o bavaro

[editar | modificar o codigo]

Atros escritors fan servir una grafía mas fonetica con l'alfabeto latino como base y bellas letras suplementarias que no existen en latín. Iste modelo ye considerau mas radical por a mayoría d'os lingüistas chermanicos, pero tien l'avantalla de representar a prenunciación bavara y facilita a lectura y escritura ta personas que no conoixen l'alemán stándard.

Bellas d'as siguients letras suplementarias s'amenistan ta escribir bavaro en forma fonetica. Como o portugués u o francés, o bavaro tien a tendencia de nasalizar as (n) y (m) en rematar una silabas y a o final d'as parolas, ye por ixo se a vegadas se representan cuantas vocals nasals. Bi ha un atra letra suplementaria que no existe en l'alemán stándard y que ye muit important ta o bavaro, porque se fa servir a sobén. Ye a letra "å" que corresponde a la vocal "o" en a forma en que a prenuncian as luengas latinas.

Letras suplementarias d'o bavaro
Letra bavara Prenunciación Eixemplo Traducción
å como a "o" en aragonés I håb, I såg, I måg tiengo, digo, quiero
ã vocal nasal como en francés "en France" I kã, a Mã, schã yo puedo, un hombre, ya
â "a" nasal drân, mân turno, dallar
î "i" nasal I bî, hî yo soi, crebau
ê "e" nasal schê poliu
é /e/, como a "é" en francés jéda, lésn, dés toz, leyer, isto
õ "o" nasal õans, kõa, mõana un, dengún, estimar
ö /ø/ como en alemán stándard Hö, Zöna infierno, aduanero
ø /œ/ la ö mas opaco schnø, Fød, Wød, hø rapedo, campo, mundo, claro
ü /y/ como en alemán stándard fü, Zü, Schbü muito, destín, chuego
  • A vocal "o" se prenuncia en bavaro /ɔ/ como una "o" zarrada
  • As vocals con diéresi (ö), (ø) y (ü) no se fan servir en a mayoría d'as variedaz dialectals d'o bavaro. Istos dialectos s'estiman mas de fer diftongos, como Hei (infierno), schnei (rapedo), Feid (campo), Weid (mundo), etc.
  • En muitas publicacions as vocals nasals no se denotan por o que a unica letra adicional que se fa servir ye a å.

Referencias

[editar | modificar o codigo]