Farinche
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
A farinche ye un organo animal que fa part de l'aparato dichestivo y de l'aparato respiratorio. A suya función en a dichestión ye participar en a deglución, a suya función respiratoria ye escalfar l'aire u filtrar l'augua con oxicheno.
Denominacions populars[editar | modificar o codigo]
En Ansó se documenta arbero con o significau de "farinche"[1].
A farinche en os cordaus[editar | modificar o codigo]
A fariche d'os primers vertebraus se caracteriza por as fendillas farinchias, con bolsas branquials, y que s'ubren a l'exterior. Os primers cordaus yeran filtradors. O sistema de filtración consistiba en introducir l'augua por a boca, pasando dimpués a la farinche, salindo a l'exterior a traviés d'as fendillas, dimpués d'haber deixau en as branquias l'oxicheno disuelto de l'augua y os nutrients, y habendo replegau o dioxido de carbonio d'o cuerpo. O escleto que sosteneba as fendillas y as branquias yera derivau d'o ectodermo y consistiba en uns arcos branquials.
En o curso d'a evolución d'os cordaus vertebraus o primer par d'arcos branquials de transformó en os maxilars y os primers peixes con mandibulas podioron convertir-se en depredadors activos y deixar d'estar filtradors.
En os vertebraus terrestres desapareixioron as bolsas branquials y cuasi totas as suyas ubriduras a l'exterior, permaneixendo-ne como vestichio o forato de l'oyiu. A farinche d'os vertebraus terrestres ye un tubo musculoso que participa en a deglución, y por a on pasa l'aire como vía respiratoria. A farinche comunica con as fuesas nasals a traviés d'as coanas, con a cambra bucal a traviés d'o itsmo d'as fauces, con a farinche a traviés d'a glotis, con l'esofago, y a traviés d'a trompa d'Eustaquio, con l'oyiu meyo.
Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ (an) Ana Cristina Vicén Pérez, Santiago Moncayola Suelves: Bocabulario de l'ansotano. Uesca, Publicacions d'o Consello d'a Fabla Aragonesa, 1991.
Bibliografía[editar | modificar o codigo]
- (es) C.P.J.Hickman: Principios Integrales De Zoologia - 10ª Ed. McGraw-Hill. 1998.
- (es) Natividad Ferrer Marí, Miguel Gracia Vicente, Manuel Medina Martínez: Bachillerato. Biología y Geología Bruño, 2008.