Прагляд крыніцы для Вуліца Камсамольская (Менск)

{{Вуліца Менску
|назва                  = Камсамольская
|былыя назвы            = Фэліцыянаўская, Багадзельная
|год заснаваньня вуліцы = 
|статус                 = 
|фота                   = 
|подпіс                 = 
|раён1                  = Цэнтральны
|раён2                  = 
|мікрараён1             = 
|мікрараён2             = 
|гістарычны раён        = 
|даўжыня                = 800 м{{Заўвага|ад вуліцы Нямігі да [[Вуліца Кірава (Менск)|вуліцы Кірава]]}}
|мэтро                  = 
|аўтобус                = 
|тралейбус              = 
|трамвай                = 
|індэкс                 = 
|на мапе                = 
|на мапе Яндекс         = http://maps.yandex.ru/?text=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C%2C%20%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%2C%20%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0&sll=27.555013%2C53.899902&ll=27.555013%2C53.899902&spn=0.028753%2C0.010429&z=16&l=map
|на мапе Google         = https://maps.google.com/maps?q=%D0%B2%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0+%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA&hl=ru&ie=UTF8&ll=53.899774,27.554827&spn=0.010961,0.027874&sll=52.094013,23.689383&sspn=0.091436,0.222988&t=h&hnear=%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%83%D0%BB.,+%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA,+%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C&z=16
|Commons                = Kamsamoĺskaja Street, Minsk
}}
'''Ву́ліца Камсамо́льская''', гістарычная '''Фэліцыя́наўская''' — вуліца ў цэнтральнай частцы [[Менск]]у, якая зьвязвае [[Няміга (вуліца)|Нямігу]] зь [[Ляхаўка (Менск)|Верхняй Ляхаўкай]] праз [[Высокі Рынак]] і [[Новае Места]]. Існуе з XVI ст. Гістарычная назва ўтварылася ад капліцы [[Сьвяты Фэліцыян|Сьвятога Фэліцыяна]] пры [[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|Катэдральным касьцёле]]. Цяперашняя афіцыйная назва ўжываецца з савецкіх часоў, калі вуліцу перайменавалі ў гонар [[Камсамол|Камуністычнага саюзу моладзі]].

Дамінантай вуліцы быў [[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэнэдыктынаў (Менск)|кляштар бэнэдыктынаў з касьцёлам Сьвятога Міхала Арханёла]], помнік архітэктуры XVIII ст., [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]]. У наш час на вуліцы месьціцца клюб імя Дзяржынскага, грамадзкая прыёмная [[КДБ РБ|КДБ Беларусі]], [[гімназія]], цэнтральная кнігарня.

== Гісторыя ==
Узьнікла ў XVI ст. Першапачаткова мела назву ''Фэліцыянаўская''. Вуліца праходзіла каля Марыінскага касьцёла ([[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|Катэдральны касьцёл]] на [[Плошча Свабоды (Менск)|Высокім Рынку]]), у адной вежы якога захоўваліся мошчы Сьвятога Фэліцыяна, абаронцы места<ref name="baj">{{Навіна|аўтар=[[Іван Сацукевіч|Сацукевіч І.]]|загаловак=Тапанімія вуліцаў і плошчаў Менска ў XIX — пачатку XX ст.|спасылка=http://bk.baj.by/lekcyji/historyja/sacukievicz_01.htm|выдавец=[[Беларускі калегіюм]]|дата публікацыі=|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref>. У пачатку XIX ст. у выніку ажыцьцяўленьня першага праектнага пляну Менску, зацьверджанага 21 лютага 1817 году, вуліцу выпрасталі<ref name="сьпіс">{{Літаратура/Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь}}</ref>.

Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) у 1866 годзе з мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі краю]] ўлады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] перайменавалі вуліцу ў ''Багадзельную''. Афіцыйную назву надалі паводле багадзельні, што ў той час знаходзілася на вуліцы<ref name="baj"/>. Па ўсталяваньні [[БССР|савецкай улады]] вуліцу ў 1922 годзе перайменавалі ў ''Камсамольская''.

<center><gallery caption="Гістарычныя здымкі і графіка" widths=150 heights=150 perrow="4">
Miensk, Zboravaja-Felicyjanaŭskaja. Менск, Зборавая-Фэліцыянаўская (1881).jpg|Дрэварыт, 1881 г.
Miensk, Felicyjanaŭskaja, Benedyktynski. Менск, Фэліцыянаўская, Бэнэдыктынскі (1899).jpg|Малюнак, 1899 г.
Miensk, Felicyjanaŭskaja, Maślanka. Менск, Фэліцыянаўская, Масьлянка (1817).jpg|Абмеры, XIX ст.
Miensk, Zboravaja-Felicyjanaŭskaja. Менск, Зборавая-Фэліцыянаўская (1910).jpg|Паштоўка, 1910 г.
Miensk, Felicyjanaŭskaja. Менск, Фэліцыянаўская (1910) (2).jpg|Паштоўка, 1910 г.
Miensk, Zacharaŭskaja-Felicyjanaŭskaja, Garni. Менск, Захараўская-Фэліцыянаўская, Гарні (1913).jpg|Паштоўка, 1913 г.
Miensk, Zacharaŭskaja-Felicyjanaŭskaja. Менск, Захараўская-Фэліцыянаўская (1915).jpg|Паштоўка, 1915 г.
Miensk, Niamiha-Felicyjanaŭskaja. Менск, Няміга-Фэліцыянаўская (1944-49).jpg|Здымак, да 1950 г. 
</gallery></center>

== Будынкі ==
=== Няцотны бок ===
[[Файл:Kamsamoĺskaja 5, Miensk.JPG|значак|зьлева|Дом № 5]]
[[Файл:Kamsamoĺskaja 7, Miensk.JPG|значак|Дом № 7]]
[[Файл:Vulica Kamsamoĺskaja 9, Miensk.JPG|значак|зьлева|Дом № 9/16]]
[[Файл:Kamsamoĺskaja 11, Miensk.JPG|значак|Дом № 11]]
[[Файл:Kamsamoĺskaja 13, Miensk.JPG|значак|зьлева|Дом № 13]]
[[Файл:Kamsamoĺskaja 15, 13 Miensk.JPG|thumb|Дамы № 13, 15]]
* № 5 — будынак, збудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Трохпавярховы прамавугольны ў пляне, зь неглыбокім [[рызаліт]]ам у дваровай частцы. Накрыты двухсхільным [[дах]]ам. Сымэтрыя кампазыцыі галоўнага [[фасад]]у парушаная арачным праездам у вуглавой частцы. Плоскія сьцены без дэкору прарэзаныя прамавугольнымі аконнымі праёмамі. Тарцы будынку завершаныя трохвугольнымі [[Шчыт (архітэктура)|шчытамі]]<ref name="збор">{{Літаратура/Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Мінск}}</ref>. [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|Гісторыка-культурная каштоўнасьць]] 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>
* № 7 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Стары адрас — Багадзельная, 5. Тут месьціўся цэнтральны вінны склад братоў Хаецкіных. У магазыне мелася й аддзяленьне цэйлёнскага чаю, кавы й какава слыннай маскоўскай фірмы М. Пажывю<ref name="старонкі">{{Літаратура/Менск: Старонкі жыцьця дарэвалюцыйнага гораду (1994)}}</ref>. Двухпавярховы прамавугольны ў пляне будынак зь неглыбокім рызалітам у дваровай частцы. Накрыты пакатым двухсхільным дахам. Галоўны фасад несымэтрычны, па вуглах крапаваны плоскімі [[пілястра]]мі, на другім паверсе члянёны вялікімі прамавугольнымі вокнамі зь [[ліштва]]мі. У трохвугольным шчыце тарцовай часткі будынку сэгмэнтная [[люкарня]]<ref name="збор"/>. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 9/16 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Аднапавярховы Г-падобны ў пляне будынак накрыты [[Вальмавы дах|вальмавым дахам]]. [[Фасад]]ы вырашаныя строга, збаўленыя [[дэкор]]у. Па вуглах сьцены ўмацаваныя плоскімі [[Лапатка (архітэктура)|лапаткамі]]. Аконныя праёмы прамавугольныя. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 11 (вуліца Рэвалюцыйная, 7) — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Стары адрас — Багадзельная, 15. Першапачаткова ў гэтым будынку месьцілася гасьцініца Дрэйцэра на 40 нумароў<ref name="старонкі"/>. У савецкі час тут месьцілася «Першая савецкая гасьцініца»<ref>[http://www.stroybelz.ru/damavod/ad-gastzinitzyi-belorus-da-gastzinitzyi-Cro_3655.html Ад гасцініцы «Белорусь» да гасцініцы Crowne Plaza]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Трохпавярховы, трохчасткавая асымэтрычная кампазыцыя. Складаецца з трох рознавысокіх пабудоваў, якія шчыльна прымыкаюць адна да адной<ref name="збор"/>. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 13 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Першапачаткова выкарыстоўваўся як гасьцініца. Трохпавярховы з паўпадвалам прамавугольны ў пляне будынак накрыты двухсхільным дахам. Галоўны фасад строга сымэтрычны. Помнік архітэктуры [[эклектызм]]у з элемэнтамі [[клясыцызм]]у<ref name="збор"/>. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 15 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Двухпавярховы, амаль квадратны ў пляне будынак, з [[мансарда]]й. Помнік архітэктуры эклектызму з выкарыстаньнем элемэнтаў стыляў клясыцызму й [[ампір]]<ref name="збор"/>. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.

=== Цотны бок ===
[[Файл:Kamsamoĺskaja 6, Miensk.JPG|thumb|Дом №6]]
[[Файл:Kamsamoĺskaja 8, Miensk.JPG|значак|зьлева|Дом № 8]]
* № 6 — будынак, пабудаваны ў канцы XVIII ст. з цэглы, перабудаваны ў XIX ст. Трохпавярховы будынак складанай канфігурацыі ў пляне, накрыты сыстэмай аднасхільных дахаў. Кампазыцыя галоўнага фасаду сымэтрычная. Помнік грамадзянскай архітэктуры з элемэнтамі клясыцызму<ref name="збор"/>. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 8 (Рэвалюцыйная, 18) — будынак, пабудаваны ў 1954—1955 гадах. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 12 — будынак, гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 14 — будынак, пабудаваны ў 1954—1955 гадах. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 16 — пабудаваны ў 1951 годзе. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 18 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. з цэглы. Гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 20а — гісторыка-культурная каштоўнасьць 1-й катэгорыі<ref name="сьпіс"/>.
* № 22 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 24 — будынак, пабудаваны ў канцы XIX ст. Стары адрас — Багадзельная, 28.  У гэтым будынку прадпрымальнікі І. Ш. Блох і І. Я. Ісакаў прымалі замовы па будове вадаправодаў, каналізацыяў, артэзіянскіх калодзежаў, утрымлівалі склад тэхнічнага абсталяваньня<ref name="старонкі"/>. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/>.

== Сквэр імя Дзяржынскага ==
[[Файл:Komsomol bulvar.jpg|значак|Сквэр імя Дзяржынскага]]
Сквэр месьціцца на скрыжаваньні [[праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэкта Незалежнасьці]] і вуліцы Камсамольскай. Сквэр атрымаў сваю назву ў гонар [[Фэлікс Дзяржынскі|Фэлікса Дзяржынскага]], рэвалюцыянэра, савецкага дзяржаўнага дзеяча, заснавальніка [[УНК]].

У сквэры ў 1955 годзе ўсталяваны бюст Ф. Дзяржынскаму (скульптар — [[Заір Азгур|З. Азгур]], архітэктар — В. Волчак); граніт, бронза; вышыня бюста 1,5 м., пастамэнту 2,5 м.)<ref name="збор"/>. Сквэр зьяўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасьцю рэспубліканскага значэньня<ref name="сьпіс"/>.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Kamsamoĺskaja Street, Minsk}}

{{Менск}}
{{Вуліцы Менску:Цэнтральны раён}}

[[Катэгорыя:Вуліцы Менску]]