kement

Brezhoneg

Kement a c'hall bezañ anv-gwan, adverb, raganv, anv-kadarn.

Etimologiezh

Diwar ken ha ment. Tostaat ouzh cymaint, e kembraeg.

Furm anv-gwan

kement /ˈkɛmːẽnt/

1. derez kevatal bras, ken bras:
   • ...kement hag ur c'hadez oa. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 157.)
   • Kement oa ha kef Nedeleg ... — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 7.)
   • Hag e tigore he genou kement ha ma daou zorn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 26.)
   • Ma breur n'eo ket kement ha me. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 144.)
   • Kement ha te on. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 144.)
   • [...], ha war ar pont-se e oa oc'h ober gward un touseg hag a oa kement hag ur vuoc'h, [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 54.)
   • Dec'h he devoa dozvet un ui kement ha ma dorn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 162.)
2. bezañ kement-ha-kement: bezañ ken bras ha ken bras, bezañ ur c'hement

Troidigezhioù

• galleg : aussi grand ^(fr)
• kembraeg : cymaint ^(cy)
• saozneg : as big ^(en) ,

Anv-gwan

1. anv-gwan amstrizh dirak un anv-kadarn

   kement bro

   • Ar brud eus ar pez a oa bet c'hoarvezet a redas buan dre gement bro a oa tro-war-dro, [...]. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 29.)

   kement den

   • kement den a zo e karg a dle dont d'ar gouel a reomp e Lesneven... — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 131.)

   kement fall, kement fallentez:

   • Kement fallentez a zo toud en deus graet. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 159.)
   • — [...], ha lâret eno ec'h eo me a zo bet kiriek da gement fall a zo c'hoarvezet. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 164.)

   kement gwenneg:

   • [...]; ar re-man am anaveze mad, ha me a rea stad anezho ive, abalamour ma'z oant mad e kenver ho zud, rak beb bloaz e kasent d'ezho, heb derc'hel diner, kement guennek a c'hounezent e ti Herve Soutre. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 36.)

   kement hini

   • Kenta a rejont oue eren stard ha staga ouc'h treid ar gueleou hag an armeliou kement hini a ioa enn ti. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 82.)

   kement kristen

   • ...ar re-se a debr kement kristen a degouezh en o c'hastell. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 12.)

   kement labous

   • [...] ; ha petra bennak ma 'z ae buanoc'h evit kement labous a zo, [...] — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 140.)

   kement lec'h

   • E kement lec'h ma tremenemp 'tañsemp gant ar merc'hed. Kanaouenn.
   • Brema, setu an den yaouank oc'h heulia map Roue an Hiberni e pep lec'h ma 'z ea, [...]. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 7.) Gortoz a rafed : e kement lec'h ma'z ae ...

   kement paotr

   • ... goulennit ouzh kement paotr a dremeno : « Paotr, komer a ri ac’hanon da bried ? » ken ho po kavet unan d’ho komer. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 163.)

   kement tra

   • ...ar re-se a debr kement kristen a degouezh en o c'hastell. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 12.)
   • [...], ha kasit d'ar foar, diwar ho tro, kement galouper-bro a deuio da viret ouzhoc'h da vale a-unan gant an dud skiantek eus ho parrez, [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 130.)
   • Kement maen a zo en aod o deus toud o anv. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 345.)
   • Me 'fell din ez afe kement soudard am eus bremañ d'e gerc'hat din. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 165.)

Adverb

kement

1. derez kevatal kalz
   • A-benn eur pennad e tiskennchont adarre enn hent braz en eur zakreal kement, ma'm boa aoun na viche kouezet an env var hor penn. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 90.)
   • N'eo ket evit kompren e ve bet cheñchet kement dindan pemzek devezh. — (Brogarour, Onenn, Gwengamp, 1936, p. 68.)
2. bezañ kement eus udb, a udb
   • Kement a oa anezhe…, KAB 1/141
   • — [...] ? Mar am c'hredit, klaskit 'ta kentoc'h eur vi eostig-noz, al labousig bihan brao-ze hag a gan gant kement a galon hag a veulodi. [...]. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 21.)
3. Bezañ kement a draoù, kement a dud
   • ..., na vije ket bet beuzet kement a wazed dispar ha kalonek. — (Daniel Defoe, lakaet e brezhoneg gant Yeun ar Gow, Abrobin, Al Liamm, 1964, p. 21.)
4. Ober un dra gant kement a draoù, kement a nerzh, kement a galon, kement a nec'hamant, kement a reuz, kement a drouz
   • [...], setu ma voe degemeret e Paris gant an div gambr, hag embannet a-dizh urbi et orbi al lezenn a reas kement a drouz, Disrann an Iliz hag ar Stad, [...] — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 97.)
   • ... me a c'hoario kement a droiou kamm d'ezan, ma ranko dizale dizrei da zutal e brulu da venez Are. — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 5.)
   • « Kompren a rit, kement a drubuilhoù hon eus bet er maner-mañ evit an deizioù, m'hon eus hast da gaout peoc'h en-dro dimp evit ma c'hallimp adurzhiañ hor buhez mar bez posubl. » — (Jakez Konan, Ur marc'hadour a Vontroulez, Al Liamm, 1981, p. 86.)
5. kement ha
   • Dec'h da noz e klevjoun ac'hanoc'h (ha ne deo ket ar wech kenta eo d'in), o klemm kement hag eur Vadalen. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 10.)
   • Evit a dra ma ne droazher ket kement gant ar gwin ha gant ar bier, e rankent mont da “deurel dour” ur wech an amzer, PVPR 28
6. kement ... evel ...
   • Ne ouzon ket, ma zad, rak o-zri o c'haran, kement an eil evel egile, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 189.)
7. kement a ... evel ...
   • Ma 'm-bije bet roët ugent real d'eur paour ne vije ket bet greet kement a vrud din evel ma oa bet greet pa 'm-oa debret e viz da Job ar Fornier. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 92.)
   • ...Kement a vesk evel ma oa du-mañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 349.)
   • Kement a dourni ‘ra gante ‘vel gant ur c’hozh taboulin, SBI 2/118
   • A-wechou gand ar marv-vor e ra kemend a dré evel gand an nevez. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 181.)
8. adverb (peurvuiañ heuliet gant ur ger all)

   kement-se

   kement all, skrivet alies kemend-all

9. en islavarennoù a grog gant kement ha ma
10. en islavarennoù-heuliad:
11. kement ma, kement ha ma,

    kement a ... ma ...

    • P'en deveze ur gourdrouz bennak da ober da unan eus e veleien, her grae gant kement a zouster ma teue, e berr gomzoù, da c'hounit ar galon. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 16.)

    kement a ... ha ma ...

    • — Bezet el lestr-man kement a draou da zibri ha da eva ha ma 'z oa, pa 'z eas a Vreiz ! — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 63.)

    kement ... ken ... (islavarenn-heuliad):

    • Kement a gaozioù a glevez ken ne rez ken a van. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 144.)
    • Kement a naon az-pez ken a zebrez 'vel eur vouzellenn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 46.)
12. a verk ar pal: kement hag ober un dra bennak
    • Red eo din ober eun dra bennag, kement hag abuzi ma amzer. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 12.)

Troioù-lavar

• kement-ha-kement
• kement ha ken bihan

Divinadell

• Peder dimezell wenn, ha pa rafe glav kement ha mein, ne rafe takenn war o c'hein? -Bronnoù ar vuoc'h. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 334.)

Troidigezhioù

• galleg : autant ^(fr)
• kembraeg : cymaint ^(cy)
• saozneg : as much ^(en) ,

Raganv-gour

1. raganv, implijet evit kement tra
   • Kement a larez, kement a weler
   • « Ra skuilho Doue e c'hrasoù war an tiad tud vat-mañ ha war gement a raint ! [...] ! » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 45.)
2. raganv, implijet evit kement den
   • Kement ac’h a d’ar sudi na vent ket beleien, SBI 1/168

   kement-mañ

   • Kement-mañ n'eo ket aes.

   kement-se, kement-se holl

   • Ne laran ket kement-se evit kontañ droug.

3. kement zo

   • Lonkañ a ra kement loenig a gav : logod, gozed, tousegi, naered, amprevaned, c'hwiled ha kement zo. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 111.)

   a gement

   • N'eus droug ebed a-gement na zervij da eur vad bennag. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 330.)

Anv-kadarn

1. bezañ ur c'hement : bezañ kement ha kement:

   • Ya, met komz hag ober n'int ket ur c'hement, ha ne chomas ket Janed den d'he ger. — (Jarl Priel, Amañ hag Ahont, Al Liamm, 1957, p. 253.)

Deveradoù

• kementad
• kementiñ