١ی موحەڕڕەم
١ی موحەڕەم یان ١ی موحەڕەم حەرام یان ١\١ (یەکەم ڕۆژی مانگی یەکەم) یەکەم ڕۆژی ساڵە بەپێی ساڵنامەی کۆچی مانگی (عەرەبی). ٣٥٣ یان ٣٥٤ ڕۆژی ماوە تا کۆتایی ساڵ.
ڕووداوەکان
[دەستکاری]- ٦ پێش کۆچی - قورەیشییەکان گەمارۆیان پێغەمبەر محەممەد و ھاوەڵەکانی لە دۆڵی ئەبو تالیب.
- ١ کۆچی - کۆچی پێغەمبەر محەممەد لە مەککە بۆ مەدینە لەگەڵ ئەبوبەکر بەگوێرەی ھەندێک ڕیوایەت.
- ٤ کۆچی شەڕی زاتول ڕقاع لە نێوان موسڵمان و بەنو سەعلەبە و جەنگاوەرێکی خەڵکی غەتەفان لە نەخلە لە نەجد.
- ٢١ کۆچی - فتحی ئیسلامی ئەسکەندەرییە بە سەرکردایەتی ھاوەڵ عەمری کوڕی عاس.
- ٣٠١ کۆچی - ھاتنە ژوورەوەی حسن کوڕی عەلی ئەتروش بۆ دەیلەم.
- ٣٠٦ کۆچی- کردنەوەی مرستان موقتەدری لە بەغدا، بە فەرمانی خەلیفە موقتەدیر بیلا، و بە سەرۆکایەتی پزیشکی سینان کوڕی سابیت.
- ٨١٣ کۆچی - فرانکەکان کاستیل سوپای ئەبو الحجاج یوسف کوڕی یوسف کوڕی محەممەد کوڕی محەممەد کوڕی ئیسماعیل کوڕی نەسر کوڕی ئەلئەحمەر لە دامێنی چیای مەدارەج شکست پێدەھێنن.
- ٩٧٩ کۆچی - پاپا ڤاتیکان پیۆسی پێنجەم پەیماننامەی ڕێککەوتنی لەگەڵ پاشای ئیسپانیا شارلکان کارلۆسی پێنجەم ئەنجامدا جگە لە ژمارەیەک. وڵاتانی مەسیحی بۆ شەڕکردن لەگەڵ ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی، و ئەمەش سێزدەھەمین ڕێککەوتنی مەسیحی بوو کە لەلایەن ئەورووپا مەسیحیەتەوە ئاراستەکرابوو دژی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی.
- ١٢٥٦ کۆچی ئەحمەد بەی یەکەم زمانی عەرەبی قوتابخانەی بەردۆی دامەزراند وەک یەکەم قوتابخانەی مۆدێرن کە ئەفسەر و تەکنیکاری دەرچوو بۆ سوپای ئاسایی خۆی.
- ١٢٧٠ کۆچی - ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی شەڕی دژی ڕووسیا ڕاگەیاند کە بە جەنگی کریمیا ناسراوە.
- ١٣١٨ کۆچی - سوڵتانی عوسمانی عەبدولحەمیدی دووەم، فەرمانی دامەزراندنی ھێڵی ئاسنی حیجاز دەردەکات بۆ خزمەتکردنی حاجیان کەعبە.
- ١٣٣١ کۆچی - دامەزراندنی کۆمەڵەی شەریعەت بۆ ھاوکاری ئەوانەی لە کتێب و سوننەتی محەممەددا کار دەکەن لە میسر لەلایەن شێخ مەحموود محەممەد خەتاب سوبکی.
- ١٣٣٧ کۆچی - ھێزەکانی ئینگلیز-فەرەنسی شاری بەیروتیان گرت دوای ڕووخانی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی، لە کاتی جەنگی جیھانیدا یەکەمدا.
- ١٣٤٢ کۆچی - کۆنگرەی نەتەوەیی لە تورکیا بڕیاریدا مستەفا کەمال وەک سەرۆکوەزیرانی تورک لە ھەنگاوێکی کۆتاییدا بەرەو نەھێشتنی خەلافەتی ئیسلامی.
- ١٣٤٤ کۆچی - سەرھەڵدانی ڕاپەڕینی گەورەی سووریا بە سەرۆکایەتی سوڵتان ئەترەش دژی دەسەڵاتی ئیختیاری فەرەنسی.
- ١٣٤٩ کۆچی - ڕۆژنامەنووسی جەزائیری شێخ ئیبراھیم ئەبو یەقزان ڕۆژنامەی مەغریب بڵاودەکاتەوە.
- ١٣٦٣ کۆچی - ئەحمەد بێلافریج پارتی ئیستیقلالی لە مەغریب دامەزراند و داوای سەربەخۆیی وڵاتەکەی لە فەرەنسا کرد.
- ١٣٧٣ کۆچی - یاسای چاکسازی کشتوکاڵی لە میسر دەرچوو، و بە ناوی فەلاحین ئاھەنگ گێڕدرا.
- ١٣٧٨ کۆچی - عێراق جیابووەوە لە یەکێتی عەرەبی ھاشمی لەگەڵ ئۆردن دوای کودەتای ١٤ی تەممووزی ١٩٥٨ڕووخاندنی دەسەڵاتی پاشایەتی..
- ١٣٨٨ی کۆچی - «بەیاننامەی ٣٠ی ئازار» وەک بەڵگەنامەیەکی دەستووری لە میسر دەرچوو.
- ١٤٠٠ کۆچی - ڕوودانی ڕووداوی مزگەوتی پیرۆز لە مەککە بە سەرۆکایەتی جوھەیمان عوتەیبی.
- ١٤٢٨ کۆچی - تیرۆری ڕۆژنامەنووس تورک ھرانت دینک لە بەردەم بارەگای ڕۆژنامەکەیدا لەسەر داوای بەردەوامی بۆ ئیدانەکردنی جینۆسایدی ئەرمەنەکان لەلایەن تورکەکان لە کاتی جەنگی جیھانی یەکەم.
- ١٤٢٩ کۆچی -
- کۆمپانیای ئۆتۆمبێلی ھیندی تاتا مۆتۆرز ھەرزانترین ئۆتۆمبێل لە جیھاندا بەرھەم دەھێنێت، کە بریتییە لە تاتا نانۆ، کە نرخی بە نزیکەی ١٠٠ ھەزار ڕووپیەی ھیندی (٢٥٠٠ دۆلاری ئەمریکی) خەمڵێندراوە.
- سەرۆکی ئەمریکا جۆرج بوش گەشتێک لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست دەستپێدەکات لە ھەوڵێکدا بۆ دەستپێکردنی پرۆسەی ئاشتی کە لە ماوەی سەرۆکایەتییەکەیدا پشتگوێ خرا.
- ١٤٣١ کۆچی - کۆتایی ھاتنی یارییەکانی باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا بۆ ساڵی ٢٠٠٩ز و تایلەند بەدەستھێنانی زۆرترین ژمارەی میدالیای زێڕ.
- ١٤٣٤ کۆچی -
- ئیسرائیل تیرۆر جێگری فەرماندەی گشتی لیواکانی عیزدین قسام ئەحمەد جەعبەری بە بۆردومانی ئۆتۆمبێلەکەی.
- لە ئۆردن خۆپیشاندان دەستیپێکرد دژی بڕیاری حکوومەت بۆ ھەڵگرتنی پشتیوانی و داوای لێپێچینەوە لە گەندەڵکاران، کە بە ڕاپەڕینی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ناسرابوو.
- ١٤٤٢ کۆچی سەرۆکی کۆماری مالی، ئیبراھیم بوبەکار کەیتا، دەستلەکارکێشانەوەی خۆی و ھەڵوەشاندنەوەی حکوومەت ڕادەگەیەنێت دوای دەستگیرکردنی لەلایەن سوپاوە لە کودەتای سەربازی چەند مانگێک دوای ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکان.
لەدایکبوونەکان
[دەستکاری]- ١٣٠ کۆچی - ئەبو عەبدوڵڵا محەممەد کوڕی عومەر واقیدی، گێڕەرەوە، مێژوونووس، و فەرموودەناس.
- ٥٣١ کۆچی - ئەبو زەکەریا تکریتی، فەقێ شافیعی، دادوەر، زمانزان، و شاعیری عەرەبی عێراقی.
- ٦٨٧ کۆچی - ئۆرحان غازی، کوڕی سوڵتان عوسمان کوڕی ئەرتوگرول و دووەم سوڵتانەکانی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی.
- ٩١٨ کۆچی - حسێن کوڕی عبدولسمد ئەمەلی جبعی، زانای ئایینی و لێکۆڵەری شیعە و باوکی شێخ بخاعی.
- ١٢٣٥ کۆچی - عەلی محەممەد ڕەزا شیرازی، دامەزرێنەری بابیزم.
- ١٢٨١ کۆچی - ئەحمەد محەممەد حەمەدی، زانای موسڵمان، سۆفی، و شاعیر لیبی.
- ١٣٤٢ کۆچی – نازیک مەلایکە، ئەدیبە عێراقییە.
- ١٣٥٩ کۆچی - ناجی جابر، ئەکتەری سووری.
- ١٣٦٦ کۆچی - مێرڤات ئەمین، ئەکتەری میسریی.
- ١٣٩٢ کۆچی -
- عەبدولعەزیز ساکیرین، ئەکتەر سعودیەکان.
- ئیبتیحال خەتیب، ئەکادیمی، چالاکوانی مافی مرۆڤ، و ڕۆژنامەنووس کوەیتی.
- ١٣٩٣ کۆچی - میشال شایا، ئەکتەر و کەسایەتی میدیایی کوەیتی.
- ١٣٩٤ کۆچی - حەسەن عەباس، تۆپی پێ سووری یاریزان.
- ١٤٠٠ کۆچی - ھێند سابری، ئەکتەری تونسی.
- ١٤٠٥ کۆچی -
- ڕانا شامیس، ئەکتەری سووری.
- عەلی شەمەری، کەسایەتییەکی میدیایی عێراقی نیشتەجێی ئیمارات.
- ١٤٠٧ کۆچی - نەجلە خەمری، ئەکتەری سووریا.
- ١٤١٠ کۆچی - عەبدوڵڵا عەبدولعەزیز، گۆرانیبێژی سعودی.
مردنەکان
[دەستکاری]- ٨١ کۆچی - محەممەد کوڕی حنافییە.
- ١٦١ کۆچی سوفیان سەوری، شێخی ئیسلام و ئیمامی لەبیرکارانی سەردەمی خۆی.
- ٦٣٢ کۆچی - شیھاببدین عومەر سھرەوەردی، زانای موسڵمانی سوننە سۆفی و دامەزرێنەری فەرمانی سوھرەوەردی.
- ١١٣٠ کۆچی حسێن نازمی، زمانناسێکی عێراقی.
- ١٢١٦ کۆچی - محەممەد کوڕی عبداللە فەیروز، زانای موسڵمان و فەقێ حەنبەلی ئەحساعی.
- ١٣٢٥ کۆچی - محەممەد عزیز کوڕی محەممەد بوعتور، یەکێک لە زانایانی تونس و یەکەم وەزیری باڵا بوو لە سەردەمی پارێزگای فەرەنسی.
- ١٣٢٩ کۆچی - باقر ھندی، شاعیر عێراقی.
- ١٣٥١ کۆچی - فاکیر ئیستیھاباناتی، شاعیری ئێرانی.
- ١٣٧٧ کۆچی - عبدحسێن حویزی، شاعیر عێراقی.
- ١٣٨٤ی کۆچی - ئیستڤان ڕوستی، ئەکتەر میسرییەکان.
- ١٣٨٩ کۆچی - مەحموود ملا، زمانزان عێراقی.
- ١٣٩٢ کۆچی - زاکی ڕۆستۆم، ئەکتەر میسری.
- ١٣٩٨ کۆچی - تەقی دین نبحانی، دامەزرێنەری حزب تەحریر.
- ١٤٠٣ کۆچی - یوسف وەھبی، ئەکتەر میسری.
- ١٤٠٦ کۆچی - وەحیب بیتار، بەرپرسێکی حکومی، پەروەردەکار، و شاعیر فەلەستینی.
- ١٤١٤ کۆچی - مختار کوڕی حەمیدون، مێژوونووس و شاعیر مۆریتانی.
- ١٤١٨ کۆچی - حاجی ڕادی، ئەکتەر عێراقی.
- ١٤٢٥ کۆچی - وەلید عزەمی، شاعیر، خۆشنووس و مێژوونووس عێراقی.
- ١٤٢٨ کۆچی - ھرانت دینک، تورک ڕۆژنامەنووس.
- ١٤٣١ کۆچی - ئەمین حافز، سەرۆکی پێشووی سووریا.
- ١٤٣٣ کۆچی - ئامەر مونیب، گۆرانیبێژی میسریی.
- ١٤٣٤ کۆچی -
- سەمیر حوسنی، ئەکتەری میسریی.
- ئەحمەد جەعباری، جێگری فەرماندەی گشتی لیواکانی عیزدین قسام.
- ١٤٣٩ کۆچی -
- نادر کۆلگین، گۆرانیبێژی ئێرانی.
- مەھدی ئاکێف، حەوتەمین ڕێبەری گشتی ئیخوان موسلمین.
