Ludwig van Beethoven: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
MSBOT (sgwrs | cyfraniadau) B r2.7.3) (robot yn newid: fa:لودویگ فان بیتهوفن |
Yn dileu "DBP_-_200_Jahre_Beethoven_-_10_Pfennig_-_1970.jpg". Cafodd ei dileu oddi ar Gomin gan Rosenzweig achos: per c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Stamps by Heinz Schillinger. |
||
(Ni ddangosir y 28 golygiad yn y canol gan 16 defnyddiwr arall) | |||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
{{Person |
|||
{{Unigolyn_marw|enw=Ludwig van Beethoven|galwedigaeth=cyfansoddwr|delwedd=[[Delwedd:Beethoven wiki.jpg|200px]]|dyddiad_geni=cyn [[17 Rhagfyr]] [[1770]]|lleoliad_geni=[[Bonn]], [[yr Almaen]]|dyddiad_marw=[[26 Mawrth]] [[1827]]|lleoliad_marw=[[Fienna]], [[Awstria]]}} |
|||
| fetchwikidata=ALL |
|||
| onlysourced=no |
|||
| suppressfields= cenedl dinasyddiaeth |
|||
| dateformat = dmy |
|||
}} |
|||
[[Cyfansoddwr]] [[Yr Almaen|Almaenig]] o'r cyfnod clasurol oedd '''Ludwig van Beethoven''' ([[17 Rhagfyr]] [[1770]] – [[26 Mawrth]] [[1827]]), er bod ei gyfansoddiadau yn cael eu hystyried fel enghreifftiau cyntaf y cyfnod [[Rhamantaidd]]. Er iddo golli ei [[Clyw|glyw]] yn hanner olaf ei oes, parhaodd i gyfansoddi darnau cyffrous, ac fe'i hystyrir yn un o'r cyfansoddwyr gorau erioed. Ymysg ei weithiau mwyaf enwog mae ei [[Symffoni rhif 5 (Beethoven)|bumed]] a'i [[Symffoni rhif 9 (Beethoven)|nawfed]] symffoni, y darn piano "[[Für Elise]]", y sonata "[[Pathétique]]" a'r sonata "[[Lloergan]]". |
|||
== Cefndir == |
|||
Roedd '''Ludwig van Beethoven''' ([[17 Rhagfyr]] [[1770]] - [[26 Mawrth]] [[1827]]) yn gyfansoddwr Almaeneg o'r cyfnod clasurol, er fod ei gyfansoddiadau yn cael eu ystyried fel enghreifftiau cyntaf y cyfnod [[Rhamantaidd]]. Er iddo golli ei glyw yn hanner olaf ei oes, parhaodd i gyfansoddi darnau cyffrous, ac fe'i ystyrir yn un o'r cyfansoddwyr gorau erioed. Ymysg ei weithiau mwyaf enwog mae ei bumed a'i nawfed symffoni, y darn piano "Für Elise", y Sonata "Pathétique" a'r Sonata "Golau Lleuad" ("Moonlight Sonata"). |
|||
Ganwyd Beethoven yn [[Bonn]], yn blentyn hynaf Johann a Maria Magdalena van Beethoven. Does dim sicrwydd am ddiwrnod ei eni, ond cafodd ei [[Bedydd|fedyddio]] ar 17 Rhagfyr 1770.<ref>{{Cite web|title=Beethoven: Compositions, biography, siblings and more facts|url=https://www.classicfm.com/composers/beethoven/guides/beethoven-20-facts-about-great-composer/|website=Classic FM|access-date=2021-04-13|language=en}}</ref> Mae'r adeilad lle cafodd ei eni bellach yn cael ei ddefnyddio fel amgueddfa Beethoven-Haus.<ref>{{Cite web|title=Beethoven-Haus Bonn|url=https://www.beethoven.de/en/about-us#history|website=Beethoven-Haus Bonn|access-date=2021-04-14|language=en|first=Beethoven-Haus|last=Bonn|first2=Beethoven-Haus|last2=Bonn}}</ref> Roedd y teulu o darddiad [[Ffleminiaid|Ffleminaidd]] a gellir ei olrhain yn ôl i [[Mechelen]]. Taid Beethoven oedd wedi ymgartrefu gyntaf yn Bonn pan ddaeth yn ganwr yng nghôr archesgob-etholwr [[Cwlen]]; cododd yn y pen draw i ddod yn Kapellmeister. Roedd ei fab Johann hefyd yn ganwr yng nghôr Etholwr Bonn, Maximilian Friedrich. Er eu bod yn eithaf llewyrchus ar y dechrau, daeth teulu Beethoven yn raddol dlotach gyda marwolaeth y taid ym 1773 ac effaith alcoholiaeth ar y tad. Erbyn ei fod yn 11 oed roedd yn rhaid i Beethoven adael yr ysgol. Erbyn 18 oed ef oedd y prif ddarparwr ar gyfer anghenion y teulu.<ref>{{Cite web|title=Ludwig van Beethoven {{!}} Biography, Music, & Facts|url=https://www.britannica.com/biography/Ludwig-van-Beethoven|website=Encyclopedia Britannica|access-date=2021-04-13|language=en}}</ref> |
|||
== Hyfforddiant cerddorol == |
|||
Bu perfformiad cyhoeddus cyntaf Beethoven ar 26 Mawrth 1778 lle bu'n canu nifer o wahanol offerynnau.<ref>{{Cite web|title=Beethoven: Background|url=https://www.its.caltech.edu/~tan/BeethovenMissaSolemnis/background_on_beethoven.html|website=www.its.caltech.edu|access-date=2021-04-14}}</ref> |
|||
Bryd hynny anfonwyd ef at organydd y llys Gilles van den Eeden, i ddysgu theori cerddoriaeth ac i gael hyfforddiant ar yr [[Allweddell|allweddellau]]. Ymddengys iddo hefyd gael gwersi piano gan Tobias Friedrich Pfeiffer, a fu'n lletya am gyfnod gyda'r teulu, a hyfforddiant anffurfiol gan sawl organydd lleol. Rhoddodd perthynas i'r teulu, Franz Rovantini, wersi i'r bachgen ar y ffidil a'r fiola.<ref name="Grove">{{Cite web|title=Beethoven, Ludwig van|url=https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000040026|website=Grove Music Online|access-date=2021-04-14|doi=10.1093/gmo/9781561592630.article.40026|language=en}}</ref> |
|||
Ym 1779, penododd yr etholwr y cerddor amlwg Christian Gottlob Neefe fel cyfarwyddwr ei gwmni theatr a'r flwyddyn ganlynol fe'i dyrchafwyd i fod yn organydd y llys. Cymerodd Neefe Beethoven fel disgybl cerddorol.<ref name="Grove" /> |
|||
Pan fu'n raid i Neefe ymadael â Bonn ym 1782 am gyfnod, penododd Bethoven, a oedd yn 11 oed ar y pryd, i gyflenwi drosto yn ei absenoldeb. Ym 1783 penodwyd Beethoven gan Neefe yn offerynnwr yr allweddellau yn y gerddorfa ac yn hydref yr un flwyddyn goruchwyliodd gyhoeddiad cyntaf y cerddor ifanc; tair sonata i'r piano a gyflwynwyd i'r Etholwr Maximilian Friedrich. Doedd Beethoven ddim yn cael cyflog na thâl swyddogol am y swyddi y penododd Neefe ef iddynt; yn fwy na dim, roedd yn cyflawni'r dyletswyddau yn gyfnewid am ei hyfforddiant. |
|||
---- |
---- |
||
[[Image:DBP - 200 Jahre Beethoven - 10 Pfennig - 1970.jpg|thumb|left|130px]] |
|||
==Cyfeiriadau== |
|||
{{cyfeiriadau}} |
|||
{{Commons|Ludwig van Beethoven}} |
{{Commons|Ludwig van Beethoven}} |
||
Llinell 10: | Llinell 27: | ||
{{Eginyn Almaenwyr}} |
{{Eginyn Almaenwyr}} |
||
{{Rheoli awdurdod}} |
|||
[[Category:Cyfansoddwyr Almaenig|Beethoven, Ludwig van]] |
|||
[[Category:Genedigaethau 1770|Beethoven, Ludwig van]] |
|||
[[Category:Marwolaethau 1827|Beethoven, Ludwig van]] |
|||
{{Cyswllt erthygl ddethol|ceb}} |
|||
{{Cyswllt erthygl ddethol|eo}} |
|||
{{Cyswllt erthygl ddethol|it}} |
|||
{{Cyswllt erthygl ddethol|zh}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Beethoven, Ludwig van}} |
|||
[[ab:Лиудвиг ван Бетховен]] |
|||
[[ |
[[Categori:Ludwig van Beethoven]] |
||
[[Categori:Genedigaethau 1770]] |
|||
[[als:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[Categori:Marwolaethau 1827]] |
|||
[[am:ሉድቪግ ቫን ቤትሆቨን]] |
|||
[[an:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ang:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ar:لودفيج فان بيتهوفن]] |
|||
[[arc:ܠܘܕܒܝܓ ܒܐܢ ܒܝܛܗܘܒܢ]] |
|||
[[arz:بيتهوفين]] |
|||
[[ast:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ay:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[az:Lüdviq van Bethoven]] |
|||
[[ba:Людвиг ван Бетховен]] |
|||
[[bar:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[bat-smg:Liudvėks van Bethuovens]] |
|||
[[bcl:Ludwig Van Beethoven]] |
|||
[[be:Людвіг ван Бетховен]] |
|||
[[be-x-old:Людвіг ван Бэтговэн]] |
|||
[[bg:Лудвиг ван Бетховен]] |
|||
[[bn:লুডভিগ ফান বেটোফেন]] |
|||
[[br:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[bs:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ca:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ceb:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ch:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ckb:لودڤیگ ڤان بێتھۆڤن]] |
|||
[[co:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[cs:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[cv:Людвиг ван Бетховен]] |
|||
[[da:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[de:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[diq:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[el:Λούντβιχ |
|||
[[en:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[eo:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[es:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[et:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[eu:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ext:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[fa:لودویگ فان بیتهوفن]] |
|||
[[fi:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[fiu-vro:Van Beethoveni Ludwig]] |
|||
[[fr:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[frr:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[fur:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[fy:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ga:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[gag:Lüdvig van Bethoven]] |
|||
[[gan: |
|||
[[gd:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[gl:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[gv:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[hak:Pi-tô-fûn]] |
|||
[[haw:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[he:לודוויג ואן בטהובן]] |
|||
[[hif:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[hr:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[hu:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[hy:Լյուդվիգ վան Բեթհովեն]] |
|||
[[ia:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[id:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ie:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ilo:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[io:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[is:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[it:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ja:ルートヴィヒ・ヴァン・ベートーヴェン]] |
|||
[[jbo:ludvix.fan.beitoven]] |
|||
[[jv:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ka:ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენი]] |
|||
[[kaa:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[kk:Людвиг ван Бетховен]] |
|||
[[kn:ಲುಡ್ವಿಗ್ ವಾನ್ ಬೆಟ್ಹೋವನ್]] |
|||
[[ko:루트비히 판 베토벤]] |
|||
[[krc:Бетховен, Людвиг ван]] |
|||
[[ku:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[la:Ludovicus van Beethoven]] |
|||
[[lb:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[li:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[lij:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[lmo:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[lt:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[lv:Ludvigs van Bēthovens]] |
|||
[[map-bms:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[mk:Лудвиг ван Бетовен]] |
|||
[[ml:ബീഥോവൻ]] |
|||
[[mn:Людвиг ван Бетховен]] |
|||
[[mr:लुडविग फान बीथोव्हेन]] |
|||
[[ms:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[mt:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[mwl:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[my:ဘီသိုဗင်]] |
|||
[[nah:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[nds:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[nds-nl:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[new:लूट्विश् फ़ान् बेट्होफ़न्]] |
|||
[[nl:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[nn:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[no:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[oc:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[pag:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[pam:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[pl:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[pms:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[pnb:لڈوگ فان بیتھوون]] |
|||
[[ps:لیودویګ وان بیتهووین]] |
|||
[[pt:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[qu:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ro:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ru:Бетховен, Людвиг ван]] |
|||
[[rue:Людвіґ ван Бетховен]] |
|||
[[sc:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[scn:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sco:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sh:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[simple:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sk:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sl:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sq:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sr:Лудвиг ван Бетовен]] |
|||
[[su:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sv:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[sw:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[ta:லுடுவிக் ஃவான் பேத்தோவன்]] |
|||
[[th:ลุดวิจ ฟาน เบโทเฟน]] |
|||
[[tl:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[tr:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[tt:Людвиг ван Бетховен]] |
|||
[[ug:بىتخوۋىن]] |
|||
[[uk:Людвіг ван Бетховен]] |
|||
[[ur:لڈوگ بیتھوون]] |
|||
[[uz:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[vec:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[vi:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[vo:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[war:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[xal:Бетховен, Людвиг ван]] |
|||
[[yi:לודוויג וואן בעטהאוון]] |
|||
[[yo:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[za:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[zh: |
|||
[[zh-classical: |
|||
[[zh-min-nan:Ludwig van Beethoven]] |
|||
[[zh-yue: |
Golygiad diweddaraf yn ôl 15:43, 13 Awst 2023
Ludwig van Beethoven | |
---|---|
Ganwyd | 16 Rhagfyr 1770 Bonn |
Bedyddiwyd | 17 Rhagfyr 1770 |
Bu farw | 26 Mawrth 1827 o sirosis Fienna |
Man preswyl | Beethoven House |
Dinasyddiaeth | Electorate of Cologne, Ymerodraeth Awstria |
Galwedigaeth | cyfansoddwr, pianydd, arweinydd, athro cerdd, organydd, meistr ar ei grefft, byrfyfyriwr, fiolinydd, ysgrifennwr |
Adnabyddus am | Für Elise, Symffoni Rhif 9, Lloergan, Missa Solemnis, Sonata Rhif 8 i'r Piano, Symffoni Rhif 5, Symffoni Rhif 6, Sonata Rhif 21 i'r Piano, Sonata Rhif 23 i'r Piano, Sonata Rhif 9 i'r Ffidil, Symffoni Rhif 3, Fidelio |
Prif ddylanwad | Johann Joseph Fux, Johann Sebastian Bach, Josef Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart |
Mudiad | Cyfnod clasurol, cerddoriaeth ramantus |
Tad | Johann Van Beethoven |
Mam | Maria Magdalena van Beethoven |
Perthnasau | Karl van Beethoven, Josyne van Beethoven |
Gwobr/au | Gwobr y Bröckemännche |
Gwefan | https://www.beethoven.de |
llofnod | |
Cyfansoddwr Almaenig o'r cyfnod clasurol oedd Ludwig van Beethoven (17 Rhagfyr 1770 – 26 Mawrth 1827), er bod ei gyfansoddiadau yn cael eu hystyried fel enghreifftiau cyntaf y cyfnod Rhamantaidd. Er iddo golli ei glyw yn hanner olaf ei oes, parhaodd i gyfansoddi darnau cyffrous, ac fe'i hystyrir yn un o'r cyfansoddwyr gorau erioed. Ymysg ei weithiau mwyaf enwog mae ei bumed a'i nawfed symffoni, y darn piano "Für Elise", y sonata "Pathétique" a'r sonata "Lloergan".
Cefndir
[golygu | golygu cod]Ganwyd Beethoven yn Bonn, yn blentyn hynaf Johann a Maria Magdalena van Beethoven. Does dim sicrwydd am ddiwrnod ei eni, ond cafodd ei fedyddio ar 17 Rhagfyr 1770.[1] Mae'r adeilad lle cafodd ei eni bellach yn cael ei ddefnyddio fel amgueddfa Beethoven-Haus.[2] Roedd y teulu o darddiad Ffleminaidd a gellir ei olrhain yn ôl i Mechelen. Taid Beethoven oedd wedi ymgartrefu gyntaf yn Bonn pan ddaeth yn ganwr yng nghôr archesgob-etholwr Cwlen; cododd yn y pen draw i ddod yn Kapellmeister. Roedd ei fab Johann hefyd yn ganwr yng nghôr Etholwr Bonn, Maximilian Friedrich. Er eu bod yn eithaf llewyrchus ar y dechrau, daeth teulu Beethoven yn raddol dlotach gyda marwolaeth y taid ym 1773 ac effaith alcoholiaeth ar y tad. Erbyn ei fod yn 11 oed roedd yn rhaid i Beethoven adael yr ysgol. Erbyn 18 oed ef oedd y prif ddarparwr ar gyfer anghenion y teulu.[3]
Hyfforddiant cerddorol
[golygu | golygu cod]Bu perfformiad cyhoeddus cyntaf Beethoven ar 26 Mawrth 1778 lle bu'n canu nifer o wahanol offerynnau.[4]
Bryd hynny anfonwyd ef at organydd y llys Gilles van den Eeden, i ddysgu theori cerddoriaeth ac i gael hyfforddiant ar yr allweddellau. Ymddengys iddo hefyd gael gwersi piano gan Tobias Friedrich Pfeiffer, a fu'n lletya am gyfnod gyda'r teulu, a hyfforddiant anffurfiol gan sawl organydd lleol. Rhoddodd perthynas i'r teulu, Franz Rovantini, wersi i'r bachgen ar y ffidil a'r fiola.[5]
Ym 1779, penododd yr etholwr y cerddor amlwg Christian Gottlob Neefe fel cyfarwyddwr ei gwmni theatr a'r flwyddyn ganlynol fe'i dyrchafwyd i fod yn organydd y llys. Cymerodd Neefe Beethoven fel disgybl cerddorol.[5]
Pan fu'n raid i Neefe ymadael â Bonn ym 1782 am gyfnod, penododd Bethoven, a oedd yn 11 oed ar y pryd, i gyflenwi drosto yn ei absenoldeb. Ym 1783 penodwyd Beethoven gan Neefe yn offerynnwr yr allweddellau yn y gerddorfa ac yn hydref yr un flwyddyn goruchwyliodd gyhoeddiad cyntaf y cerddor ifanc; tair sonata i'r piano a gyflwynwyd i'r Etholwr Maximilian Friedrich. Doedd Beethoven ddim yn cael cyflog na thâl swyddogol am y swyddi y penododd Neefe ef iddynt; yn fwy na dim, roedd yn cyflawni'r dyletswyddau yn gyfnewid am ei hyfforddiant.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Beethoven: Compositions, biography, siblings and more facts". Classic FM (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-13.
- ↑ Bonn, Beethoven-Haus; Bonn, Beethoven-Haus. "Beethoven-Haus Bonn". Beethoven-Haus Bonn (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-14.
- ↑ "Ludwig van Beethoven | Biography, Music, & Facts". Encyclopedia Britannica (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-13.
- ↑ "Beethoven: Background". www.its.caltech.edu. Cyrchwyd 2021-04-14.
- ↑ 5.0 5.1 "Beethoven, Ludwig van". Grove Music Online (yn Saesneg). doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.40026. Cyrchwyd 2021-04-14.