Ystrad Mynach
 | |
| Math | tref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gelli-gaer |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.6419°N 3.2405°W |
| Cod OS | ST145945 |
| Cod post | CF82 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Hefin David (Llafur) |
| AS/au y DU | Wayne David (Llafur) |
 | |
Tref yng nghymuned Gelli-gaer, bwrdeisdref sirol Caerffili, Cymru, yw Ystrad Mynach. Saif ar briffordd yr A472. Saif yng Nghwm Rhymni. Mae Caerdydd 18.4 km i ffwrdd o Ystrad Mynach ac mae Llundain yn 217.3 km. Y ddinas agosaf ydy Casnewydd sy'n 18 km i ffwrdd.
Cyn y Chwyldro Diwydiannol a dyfodiad y gwaith glo roedd yr ardal yn dir amaethyddol gyda nifer o ffermydd.[1] saif yng nghymuned Gelligaer.
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Hefin David (Llafur)[2] ac yn Senedd y DU gan Wayne David (Llafur).[3]
Tarddiad yr enw
[golygu | golygu cod]Ystyr "ystrad" yw "llawr" neu waelod dyffryn; mae'r "ach" ar y diwedd yn awgrymu tir gwlyb neu gors a cheir enghreifftiau gerllaw e.e. Llanbradach a Llancaiach. O'r geiriau Ystrad-Man-Ach y daw'r gair, felly, ac nid o'r gair Cymraeg "Mynach".[4] Cyn codi cloddiau pwrpasol yn y 1960au arferai'r dref gael cryn dipyn o lifogydd.
Adeiladau a hanes
[golygu | golygu cod]Ceir yn y dref nifer o adeiladau'r cyngor lleol a Choleg Ystrad Mynach, coleg a sefydlwyd yn 1959 i hyfforddi ac ail hyfforddi glowyr lleol. Mae tua 12,000 ar gofrestr y coleg erbyn heddiw.
Mae Glofa Penallta ger y dref, sef y lofa olaf yn y cwm i gau. Ceir yma hefyd orsaf reilffordd a agorwyd yn 1890 a cheir hefyd traffont, cerflun i goffau'r etifeddiaeth ddiwydiannol, ysbyty cymunedol, nifer o ysgolion a thafarnau: y Cooper Arms a'r Royal Oak.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ [1] Gwefan Geograph; adalwyd 14/08/2012
- ↑ Gwefan Senedd Cymru
- ↑ Gwefan Senedd y DU
- ↑ Gelligaer Urban District Council (1959). The Gelligaer Story. Cyngor Dosbarth Gelligaer.
Trefi
Aber-carn · Bargod · Bedwas · Caerffili · Coed-duon · Crymlyn · Rhisga · Rhymni · Ystrad Mynach
Pentrefi
Aberbargoed · Abertridwr · Abertyswg · Argoed · Bedwellte · Brithdir · Cefn Hengoed · Cwm-carn · Draethen · Fochriw · Gelli-gaer · Y Groes-wen · Hengoed · Llanbradach · Machen · Maesycwmer · Nelson · Pengam · Penpedairheol · Pontlotyn · Pontllan-fraith · Pont-y-meistr · Rhydri · Senghennydd · Trecelyn · Tredegar Newydd · Tretomos · Ty'n-y-coedcae · Wyllie · Ynys-ddu
Eginyn erthygl sydd uchod am fwrdeistref sirol Caerffili. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato