Πρωτεύουσά του Τέξας, είναι τοΏστινκαι μεγαλύτερη πόλη του, τοΧιούστον. Το ταχυδρομικό του σύμβολο είναι «TX».
Η πολιτεία του Τέξας, συνορεύει μετηνΟκλαχόμαστα βόρεια, μετοΑρκάνσαςστα βορειοανατολικά, μετηνΛουιζιάναστα ανατολικά, μετοΝέο Μέξικοστα δυτικά καιτοΜεξικόστα νότια. Επίσης, το παράκτιο τμήμα της πολιτείας στα νότια, βρέχεται από τονΚόλπο του Μεξικού.[4]
Το όνομα Τέξας προέρχεται από τη λέξη «ταϊσάς» (tayshas) της γλώσσας των αυτοχθόνων Ινδιάνων Κάντο, που σημαίνει «φίλοι» ή «σύμμαχοι» και είχε λανθασμένα αποδοθεί στους κατοίκους καιτην τοποθεσία από Ισπανούς εξερευνητές.
Το Τέξας περιέχει ποικίλα τοπία, μοιάζοντας καιμετοΒαθύ Νότο (Deep South), αλλά καιμε τις Νοτιοδυτικές Πολιτείες. Ταξιδεύοντας από ανατολικά προς τα δυτικά κάποιος, μπορεί να παρατηρήσει πευκοδάση και δάση με βελανιδιές και δένδρα τύπου κρόσγουντ, κυματιστές πεδιάδες και λιβάδια, απότομους λόφους και, τελικά, την έρημο ΜπιγκΜπεντ. Η φράση «όλα είναι μεγαλύτερα στο Τέξας» προέρχεται εν μέρει από τη γεωγραφική του εξάπλωση και τις πλατιές ανοιχτές εκτάσεις της ερήμου τουκαιτων λιβαδιών του. Λόγω της μακράς ιστορίας του, ως κέντρου της αμερικανικής βιομηχανίας βοοειδών, το Τέξας συνδέεται συχνά σε μεγάλο μέρος του κόσμου μετην εικόνα των κάουμποϊς (cowboys).
Ιστορικά και πολιτισμικά το Τέξας συχνά θεωρείται μέρος τουΑμερικανικού Νότου. Όμως, με τις Ισπανικές και Μεξικανικές του ρίζες καιτην τοπογραφία του, τη Νοτιοδυτική του βλάστηση, γενικά παρόμοια μετη δυτική σεμια γραμμή από τοΦορτ Γουόρθ έως τοΚόρπους Κρίστι (Corpus Christi), μπορεί επίσης να ταξινομηθεί σαν μέρος των Νοτιοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών. Ενώ οι κάτοικοι γνωρίζουν αυτές τις «κατηγορίες», πολλοί ισχυρίζονται ότι μια ανεξάρτητη «Τεξανική» ταυτότητα παραγκωνίζει τις ονομασίες των περιοχών.
Η περιοχή του Τέξας βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κύριες πολιτισμικές ομάδες της προκολομβιανής βόρειας Αμερικής, τις νοτιοδυτικές περιοχές και τις περιοχές των πεδιάδων. Οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι σε αυτές διαβίωσαν τρεις σημαντικές αυτόχθονες πολιτιστικές ομάδες, οι οποίες έφτασαν στην περίοδο ακμής τους πριν από την άφιξη των πρώτων Ευρωπαίων στην Αμερική. Οι ομάδες αυτές είναι οι εξής:
οι Πουέμπλο, με προέλευση από τις άνω ροές του ποταμού Ρίο Γκράντε, στο κεντρικό δυτικό Τέξας,
οι Μισισίπιανς, με προέλευση κατά μήκος του ποταμού Μισισιπή, ανατολικά του Τέξας,
καιοι πολιτισμοί της Μεσοαμερικής, στο νότιο Τέξας. Η επιρροή τουΤεοτιχουακάν από το βόρειο Μεξικό άκμασε κατά το 500 μ.Χ. ενώ παρήκμασε από τον 8ο ως τον 10ο αιώνα.
Στην περιοχή της σημερινής πολιτείας του Τέξας καμία ομάδα από τις παραπάνω δεν ήταν κυρίαρχη, ενώ η περιοχή κατοικούνταν από αρκετές φυλές ινδιάνων, όπως οι Αλαμπάμα, οιΑπάτσι, οι Ατακαπάν, οι Μπιντάι, οι Κάντο, οι Κοαχουιλτεκάν, οι Κομάντσι, οιΤσερόκι, οι Τσοκτάου, οι Κουσάτα, οι Χασινάι, οι Τζουμάνο, οι Καρανκάουα, οι Κικαπού, οι Κιόουα, οι Τοκνκάουα καιοι Ουιτσιτά. Η ονομασία Τέξας προέρχεται από τη λέξη «táysha» (τάισα), πουστη γλώσσα Καντόαν των Χασινάι σημαίνει «φίλοι» ή «σύμμαχοι».
Η πρώτη ιστορική καταγραφή αναφορικά μετο Τέξας είναι ένας χάρτης των ακτών του κόλπου του Μεξικό το 1519 από τον Ισπανό εξερευνητή Άλβαρεθ δε Πινέδα. Εννιά χρόνια αργότερα, ο επίσης Ισπανός εξερευνητής Άλβαρ Νούνιεθ Καμπέθα δε Βάκα καιτο πλήρωμά του ναυάγησαν στις ακτές του Τέξας και ήταν έτσι οι πρώτοι Ευρωπαίοι που πάτησαν το πόδι τους στην περιοχή. Οι αποικιοκρατικές δυνάμεις της Ευρώπης αγνόησαν αρχικά το Τέξας μέχρι τη σχετικά τυχαία εποίκισή τουτο 1685. Λάθος υπολογισμοί του Ρενέ Ρομπέρ Καβελιέ ντελαΣαλ, τον οδήγησαν να ιδρύσει την αποικία τουΦορτΣεν Λουί στον κόλπο Ματαγκόρντα αντί γιατον ποταμό Μισισιπί. Η αποικία αυτή είχε διάρκεια ζωής μόνο τέσσερα χρόνια πριν εγκαταλειφθεί λόγω των δυσμενών συνθηκών καιτων αφιλόξενων ιθαγενών.
Το 1690 οι ισπανικές αρχές, έχοντας την ανησυχία ότι ηΓαλλία είχε εξελιχθεί σε πιθανή απειλή, κατασκεύασαν αρκετές ιεραποστολές στο ανατολικό Τέξας, αλλά μετά από ισχυρή αντίσταση των ινδιάνων της περιοχής, οι αποστολές επέστρεψαν στο Μεξικό. Όταν η Γαλλία ξεκίνησε τον αποικισμό της Λουιζιάνα, κυρίως στο νότιο τμήμα της σημερινής πολιτείας, οι Ισπανοί απάντησαν το 1716 μετην επανίδρυση των ιεραποστολών στο Τέξας, ενώ δύο χρόνια αργότερα ίδρυσαν την πόλη τουΣαν Αντόνιο ως την πρώτη κανονική αποικία τους στο Τέξας.
Οι εχθρικές φυλές των ινδιάνων καιη απόσταση από τις γειτονικές αποικίες της Ισπανίας αποθάρρυνε τους πιθανού έποικους, καθιστώντας έτσι την περιοχή μία από τις λιγότερο κατοικημένες αποικίες της Νέας Ισπανίας. Το 1749 η συνθήκη ειρήνης μεταξύ των Ισπανών καιτων Λίπαν Απάτσι συνάντησε την έχθρα αρκετών ινδιάνικων φυλών, όπως οι Κομάντσι, οι Τονκάουα καιη Χασινάι.
Η πρώτη μεγάλη πετρελαιοπηγή στο Τέξας ανακαλύφθηκε στο Σπίντλτοπ (Spindletop), νότια τουΤέξας στις 10 Ιανουαρίου 1901. Άλλες πετρελαιοφόρες περιοχές ανακαλύφθηκαν αργότερα κοντά στο Ανατολικό Τέξας, στοΔυτικό Τέξαςκαι κάτω από τονΚόλπο του Μεξικού. Ως αποτέλεσμα, η «Πετρελαϊκή Έκρηξη» μετέβαλε μόνιμα την οικονομία καιτον τρόπο ζωής στο Τέξας.
Η Μεγάλη Κρίση καιτο Σκονισμένο 1930 (Dusty Thirties or Dust Bowl) έφεραν μια διπλή καθίζηση στην οικονομία της πολιτείας, η οποία είχε σημαντικά βελτιωθεί από την εποχή του Εμφυλίου Πολέμου. Μετανάστες εγκατέλειψαν τις χειρότερα πληγείσες περιοχές από τις σκονοθύελλες της δεκαετίας του 1930 (Dusty Thirties). Ειδικά από αυτήν την περίοδο και μετά, οι νέγροι εγκατέλειψαν το Τέξας κατά τη Μεγάλη Μετανάστευση (Αφροαμερικανική) γιανα εργαστούν στις Βόρειες Ηνωμένες Πολιτείες ή στηνΚαλιφόρνιακαιγιανα γλιτώσουν την καταπίεση του φυλετικού διαχωρισμού.
Στις 22 Νοεμβρίου 1963, σε προεδρική αυτοκινητοπομπή στοΝτάλαςτου Τέξας, οΛη Χάρβεϊ Όσβαλντδολοφόνησε τον πρόεδρο Τζον Κέννεντυ. Ο κυβερνήτης του Τέξας, Τζον Κόνναλι επίσης τραυματίστηκε σοβαρά στο επεισόδιο, αλλά επέζησε. Στο Air Force One στο αεροδρόμιο του Ντάλας, το Αεροδρόμιο ΛαβΦιλντ, ο αντιπρόεδρος του Κέννεντυ, ο Τεξανός Λύντον Μπέινς Τζόνσον (Lyndon Baines Johnson), ορκίστηκε ως ο επόμενος πρόεδρος.
Παρά την τραγωδία, τις δεκαετίες του 1950καιτου 1960το Τέξας εκσυγχρονίστηκε και επέκτεινε το σύστημα ανώτερης εκπαίδευσης. Κάτω από την ηγεσία του κυβερνήτη Κόνναλι, η πολιτεία δημιούργησε ένα ευρύ πρόγραμμα γιατην ανώτερη εκπαίδευση, μια διαφορετική διανομή των υλικών πόρων, και ένα κεντρικό πολιτειακό μηχανισμό σχεδιασμένο γιανα διοικεί τα ιδρύματα της πολιτείας πιο αποτελεσματικά. Αυτές οι αλλαγές βοήθησαν τα πανεπιστήμια του Τέξας να πάρουν ομοσπονδιακές επιδοτήσεις γιατην έρευνα.
Στα νεότερα χρόνια, το Τέξας έφτασε σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης, κυρίως λόγω των πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι αντο Τέξας ήταν κυρίαρχο κράτος, τότε θα ήταν η 10η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Το Τέξας βρίσκεται στο νοτιότερο τμήμα τωνΜεγάλων Πεδιάδων, οι οποίες τελειώνουν στα νότια απέναντι από τη γεμάτη πτυχώσεις Ανατολική Σιέρρα Μάδρε του Μεξικού. Βρίσκεται στο νοτιοκεντρικό τμήμα τωνΗΠΑ.
Το μέγεθος καιη μοναδική ιστορία του Τέξας κάνει αμφίβολη την περιφερειακή του ταξινόμηση. Αναφορικά μετην πηγή, μπορεί δίκαια να θεωρηθεί είτε μια Νότια είτε μια Νοτιοδυτική Πολιτεία είτε καιτα δύο. Η αχανής γεωγραφική, οικονομική και πολιτισμική ποικιλία μέσα στην ίδια την πολιτεία απαγορεύει την εύκολη κατηγοριοποίηση όλης της πολιτείας σεμιααναγνωρισμένη περιοχή τωνΗΠΑ. Οι Ανατολικές, Κεντρικές και Βόρειες περιοχές του Τέξας έχουν μια στενότερη σύνδεση μετονΑμερικανικό Νότο από ότι μεταΝοτιοδυτικά. Άλλες, όπως το μακρινό Δυτικό Τέξας καιτο Νότιο Τέξας, έχουν περισσότερες ομοιότητες με τις τελευταίες.
Το Τέξας είναι το νοτιότερο τμήμα των Μεγάλων Πεδιάδων, οι οποίες τελειώνουν στα νότια απέναντι από τη γεμάτη πτυχώσεις Δυτική Σιέρρα Μάδρετου Μεξικού. Ηηπειρωτική κρούστα δημιουργεί μια σταθερή Μεσοπρωτεροζωική περιοχή που μεταβάλλεται κατά μήκος ενός φαρδιού ηπειρωτικού ορίου και της παραδοσιακής κρούστας σε γνήσια ωκεάνια κρούστατου Κόλπου του Μεξικού. Οι παλαιότεροι βράχοι στο Τέξας χρονολογούνται από τα Μεσοπρωτεροζωικά και είναι ηλικίας 1.600.000.000 (1,6 δισ.) ετών. Αυτοί οιΠροκάμβριοικαιμεταμορφικοί βράχοι υπάρχουν κάτω από το μεγαλύτερο μέρος της πολιτείας, και είναι ορατοί στην επιφάνεια σε τρία μέρη: τοΛιάνο ψηλά, ψηλά, τοΒανΧορν (Van Horn) καιταΒουνά Φράνκλιν, κοντά στοΕλ Πάσο. Ιζηματογενή πετρώματα καλύπτουν τους περισσότερους από αυτούς τους αρχαίους βράχους. Τα παλαιότερα ιζήματα κατακάθισαν στις πλαγιές ενός ερρηγμένου ηπειρωτικού ορίου ή ενός αδρανούς ορίου που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Κάμβριας περιόδου. Αυτό το όριο υπήρχε έως ότου ηΛαυρασίακαιηΓκοντβάνα συγκρούστηκαν στηνΠενσυλβάνια περίοδο γιανα δημιουργήσουν τηνΠαγγαία. Αυτή είναι η θαμμένη κορυφή της ζώνης τωνΑππαλαχίων Ορέων–Ουαχίτα της Πεννσυλβάνιας ηπειρωτικής σύγκρουσης. Αυτή ηορογενής κορυφή είναι σήμερα θαμμένη κάτω από τη γραμμή Ντάλας–Γουάκο—Ώστιν–Σαν Αντόνιο.
Πινακίδα εισόδου στο Τέξας, από την πολιτεία τουΆρκανσο, σε φωτογραφία του 2008.
Ο πληθυσμός της πολιτείας σύμφωνα με εκτίμηση του 2024 ανέρχεται σε 30.976.800 κατοίκους. Η πυκνότητα του πληθυσμού ανέρχεται σε 44,52 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, λίγο μεγαλύτερη από το μέσο όρο τωνΗΠΑ (36 κάτοικοι ανά τετρ.χλμ.).
Σχεδόν τα 2/3 των κατοίκων της πολιτείας διαμένουν σε μεγάλες αστικές περιοχές. Η μητροπολιτική περιοχή τουΝτάλαςκαιτουΦορτ Γουόρθ είναι η μεγαλύτερη της πολιτείας, ανκαιτοΧιούστον είναι η μεγαλύτερη πόλη (καιτέταρτη σε πληθυσμό στις ΗΠΑ).
Είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πολιτείες τωνΗΠΑ καθώς ο πληθυσμός ήταν στα 20,8 εκατομμύρια το 2000, στα 25,2 εκατομμύρια το 2010 και στα 29,2 εκατομμύρια το 2020.
Με βάση τα στοιχεία της απογραφής του 2020, ο πληθυσμός της πολιτείας έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
Το 77,9% του πληθυσμού είναι λευκοί (40,3% λευκοί, 40,2% ισπανολατίνοι)
Το 13,2% του πληθυσμού είναι Αφροαμερικάνοι
Το 5,5% ασιατικής καταγωγής
Το 1,1% ινδιάνοι
Το 0,2% άλλης φυλετικής προέλευσης, και
Το 2,2% από μίξη δύο ή περισσότερων φυλών.
Οι γερμανικής καταγωγής κάτοικοι εντοπίζονται κυρίως στο κεντρικό και νοτιοανατολικό κεντρικό Τέξας. Περισσότερο από το 1/3 των κατοίκων έχουν ισπανολατινική καταγωγή, ενώ, ανκαι αρκετοί έχουν εγκατασταθεί πρόσφατα στην πολιτεία, οι περισσότεροι έχουν ρίζες ακόμα και από τον 18ο αιώνα στην περιοχή. Επίσης, εκτός από τους Αφροαμερικάνους με προέλευση από τον πρώην πληθυσμό των σκλάβων, αρκετοί έχουν εγκατασταθεί στην πολιτεία μετέπειτα από άλλες περιοχές τωνΗΠΑσε αναζήτηση εργασίας. Πρόσφατα σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού ασιατικής καταγωγής, κυρίως στο Χιούστον καιτο Ντάλας.
Το Τέξας έχει το υψηλότερο ποσοστό κατοίκων με δηλωμένο θρησκευτικό προσανατολισμό στις ΗΠΑ. Με βάση στοιχεία του 2020, το 75,5% του πληθυσμού είναι Χριστιανοίκαι από αυτούς το 47% είναι διαμαρτυρόμενοικαιτο 28% είναι ρωμαιοκαθολικοί. Το ανατολικό Τέξας, γνωστό και ως η «Ζώνη της Βίβλου», είναι γενικά συντηρητικό, ενώ το δυτικό Ντάλας αποτελεί έδρα τριών σημαντικών εκκλησιών Ευαγγελιστών, ενός καθολικού πανεπιστημίου, και μονών. Παράλληλα, πολυπληθείς ομάδες μη χριστιανικών δογμάτων είναι συγκεντρωμένες στα αστικά κέντρα, όπως ΜουσουλμάνοικαιΕβραίοι, ενώ αρκετοί ανήκουν στο δόγμα τουΙνδουισμούκαιτωνΣιχ.
Η πολιτεία έχει τέσσερεις πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο από ένα εκατομμύριο κατοίκους: τοΧιούστον, τοΣαν Αντόνιο, τοΝτάλαςκαιτοΏστιν. Οι πόλεις αυτές ανήκουν και στις δέκα μεγαλύτερες σε πληθυσμό στις ΗΠΑ. Επίσης, άλλες πόλεις του Τέξας έχουν περισσότερους από 400.000 κατοίκους: τοΦορτ Γουόρθ, τοΕλ ΠάσοκαιτοΆρλινγκτον.
Το μεγάλο μέγεθος του Τέξας καιη τοποθεσία τουστην τομή πολλών κλιματικών ζωνών δίνει στην πολιτεία πολύ ασταθείς καιρικές συνθήκες. Χαρακτηριστικό του είναι οι συχνές και έντονες καταιγίδεςκαιοι συχνοί σίφωνες, καθώς μάλιστα το βόρειο μέρος του Τέξας ανήκει στην επικίνδυνη ζώνη που είναι γνωστή ως τοΜονοπάτι των Σιφώνων (Tornado Alley), σε βαθμό που είναι η πολιτεία μετον μεγαλύτερο αριθμό σιφώνων στις ΗΠΑμε βάση τις ετήσιες καταγραφές. Επίσης, ανκαι βρίσκεται στα νότια της χώρας, κάποιες φόρες δέχεται ακόμα και κύματα ψύχους από τα βόρεια, με αποτέλεσμα ενίοτε να καταγράφονται και ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες.
Davis, William C. (2006). Lone Star Rising. College Station, TX: Texas A&M University Press. ISBN978-1-58544-532-5. originally published 2004 by New York: Free Press Lone Star RisingσταGoogle Books
Lack, Paul D. (1992). The Texas Revolutionary Experience: A Political and Social History 1835–1836. College Station, TX: Texas A&M University Press. ISBN978-0-89096-497-2.
Richardson, Rupert N.· Wintz, Cary D.· Boswell, Angela· Anderson, Adrian· Wallace, Ernest (2021). Texas: The Lone Star State (Eleventh έκδοση). United Kingdom: Taylor & Francis. ISBN9781000403763.
Πετρελαιοπηγές
Φυτείες βαμβακιού
Αιολικό πάρκο
Κτηνοτροφία
Χωράφια
Έρημος
.jpg)
