Η αντιεβραϊκή βία στην Πολωνία από το 1944 έως το 1946 προηγήθηκε και ακολούθησε το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη και επηρέασε τη μεταπολεμική ιστορία των Εβραίων, καθώς και τις πολωνοεβραϊκές σχέσεις. Συνέβη εν μέσω μιας περιόδου βίας και αναρχίας σε ολόκληρη τη χώρα, που προκλήθηκε από την ανομία και την αντικομμουνιστική αντίσταση ενάντια στην υποστηριζόμενη από τους Σοβιετικούς κατάληψη της Πολωνίας.[1] Ο εκτιμώμενος αριθμός των Εβραίων θυμάτων ποικίλλει και κυμαίνεται έως και 2.000. Οι Εβραίοι αποτελούσαν μεταξύ 2% και 3% του συνολικού αριθμού των θυμάτων μεταπολεμικής βίας στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των Πολωνοεβραίων που κατάφεραν να ξεφύγουν από το Ολοκαύτωμα σε εδάφη της Πολωνίας που προσαρτήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση και επέστρεψαν μετά τις αλλαγές των συνόρων που επέβαλαν οι Σύμμαχοι στη Διάσκεψη της Γιάλτας.[2] Τα περιστατικά κυμαίνονταν από μεμονωμένες επιθέσεις μέχρι πογκρόμ.
Η εβραϊκή μετανάστευση από την Πολωνία αυξήθηκε εν μέρει ως αποτέλεσμα αυτής της βίας, αλλά και επειδή η Πολωνία ήταν η μόνη χώρα του Ανατολικού Μπλοκ που επέτρεψε την ελεύθερη εβραϊκή μετανάστευση (αλιγιά) στην Παλαιστίνη υπό Βρετανική Εντολή.[3] Αντίθετα, η Σοβιετική Ένωση έφερε τους Σοβιετικούς Εβραίους από τα στρατόπεδα εκτοπισμένων πίσω στην ΕΣΣΔ με τη βία, ανεξάρτητα από την επιλογή τους.[4] Η αδιάλειπτη κυκλοφορία στα πολωνικά σύνορα εντάθηκε με πολλούς Εβραίους να περνούν από εκεί καθοδόν προς τα δυτικά ή τα νότια. Τον Ιανουάριο του 1946, υπήρχαν 86.000 επιζώντες εγγεγραμμένοι στην Κεντρική Επιτροπή Πολωνοεβραίων (ΚΕΠ). Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, ο αριθμός είχε αυξηθεί σε περίπου 205.000–210.000 (με 240.000 εγγραφές και πάνω από 30.000 διπλότυπα).[5] Περίπου 180.000 Εβραίοι πρόσφυγες ήρθαν από τη Σοβιετική Ένωση μετά τη συμφωνία επαναπατρισμού.[5] Οι περισσότεροι έμειναν χωρίς βίζα ή άδειες εξόδου χάρη σε διάταγμα του Στρατηγού Μάριαν Σπιχάλσκι. Την άνοιξη του 1947 μόνο 90.000 Εβραίοι διέμεναν στην Πολωνία.[6][7][8][9]
Η βία και οι αιτίες της έχουν πολιτικοποιηθεί έντονα. Ο Πολωνός ιστορικός Λούκας Κσιζανόφσκι δηλώνει ότι τόσο η απόδοση αντισημιτικών κινήτρων σε όλους τους επιτιθέμενους, όσο και από την άλλη πλευρά η απόδοση όλης της αντιεβραϊκής βίας στη συνηθισμένη εγκληματικότητα, είναι αναγωγική. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις «η εβραϊκή ταυτότητα των θυμάτων ήταν αναμφισβήτητα το κύριο, αν όχι το μοναδικό, κίνητρο του εγκλήματος».[10] Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν στον διετές εμφύλιο πόλεμο της Πολωνίας, αλλά και λόγω της αδιάκριτης μεταπολεμικής ανομίας και της άθλιας φτώχειας. Μεταξύ των Εβραίων θυμάτων της βίας που στράφηκαν κατά της νέας κυβέρνησης ήταν πολλοί λειτουργοί του νέου σταλινικού καθεστώτος, οι οποίοι δολοφονήθηκαν από τους λεγόμενους καταραμένους στρατιώτες του αντικομμουνιστικού υπόγειου κινήματος λόγω της πολιτικής τους πίστης.[11] Ο Γιαν Τ. Γκρος σημείωσε ότι «μόνο ένα κλάσμα των θανάτων [των Εβραίων] θα μπορούσε να αποδοθεί στον αντισημιτισμό».[11] Η δυσαρέσκεια για τους επιστρέφοντες Εβραίους μεταξύ ορισμένων ντόπιων Πολωνών περιλάμβανε ανησυχίες ότι θα διεκδικούσαν εκ νέου την περιουσία τους.
Μια στατιστική επιτομή των «Εβραίων θανάτων λόγω βίας για τους οποίους υπάρχουν συγκεκριμένα αρχεία, ανά μήνα και επαρχία» συντάχθηκε από τον Ένγκελ για τη Διεθνή Σχολή Μελετών Ολοκαυτώματος του Γιαντ Βασσέμ.[12] Η μελέτη χρησιμοποίησε ως σημείο εκκίνησης μια αναφορά του ιστορικού Λούτσιαν Ντομπροσίτσκι του 1973, ο οποίος έγραψε ότι «ανάλυσε αρχεία, αναφορές, τηλεγραφήματα, πρωτόκολλα και δημοσιεύματα του Τύπου της περιόδου που αφορούσαν αντιεβραϊκές επιθέσεις και δολοφονίες σε 115 τοποθεσίες», όπου είχαν καταγραφεί περίπου 300 θάνατοι Εβραίων.[13]
Ορισμένοι ιστορικοί, συμπεριλαμβανομένων των Άντονι Πολόνσκι και Γιαν Τ. Γκρος[14] αναφέρουν τα στοιχεία που προέρχονται από το έργο του Ντομπροσίτσκι το 1973.[15] Ο Ντομπροσίτσκι έγραψε ότι «σύμφωνα με γενικούς υπολογισμούς 1.500 Εβραίοι έχασαν τη ζωή τους στην Πολωνία από την απελευθέρωση μέχρι το καλοκαίρι του 1947», αν και ο ιστορικός Γιαν Γκρος που ανέφερε τον Ντομπροσίτσκι ισχυρίστηκε ότι μόνο ένα κλάσμα αυτών των θανάτων μπορεί να αποδοθεί στον αντισημιτισμό και ότι οι περισσότεροι οφείλονταν σε γενική μεταπολεμική αταξία, πολιτική βία και ληστεία. Ο Ντέιβιντ Ένγκελ έγραψε ότι ο Ντομπροσίτσκι «δεν προσέφερε καμία αναφορά για τέτοιες «γενικές εκτιμήσεις» που «δεν έχουν επιβεβαιωθεί από κανέναν άλλο ερευνητή» και «δεν υπάρχει αποδεικτικό κείμενο για αυτόν τον αριθμό», ούτε καν ένα μικρότερο από τα 1.000 που ισχυρίστηκε ο Γκούτμαν.[16] Σύμφωνα με τον Ένγκελ, «και οι δύο εκτιμήσεις φαίνονται υψηλές».[12] Άλλες εκτιμήσεις περιλαμβάνουν αυτές της Άννα Τσιχόπεκ που ισχυρίζεται ότι περισσότεροι από 1.000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν στην Πολωνία μεταξύ 1944 και 1947.[17] Σύμφωνα με τον Στέφαν Γκράγεκ, περίπου 1.000 Εβραίοι πέθαναν το πρώτο εξάμηνο του 1946.[18] Ο ιστορικός Ταντέους Πιοτρόφσκι υπολόγισε ότι μεταξύ 1944 και 1947 υπήρξαν 1.500-2.000 Εβραίοι θύματα γενικής εμφύλιας διαμάχης που προέκυψε με τη σοβιετική εδραίωση της εξουσίας, αποτελώντας το 2 έως 3% του συνολικού αριθμού των θυμάτων της μεταπολεμικής βίας στη χώρα.[19]
- ↑ Prazmowska, Anita J. (2004). Civil War in Poland 1942-1948. Springer. σελ. 11. ISBN 0230504884.
- ↑ Berthon, Simon· Potts, Joanna (2007). Warlords: An Extraordinary Re-Creation of World War II. Da Capo Press. σελ. 285. ISBN 978-0306816505.
- ↑ Hakohen, Devorah (2003). Immigrants in Turmoil: Mass Immigration to Israel and Its Repercussions in the 1950s and After. Syracuse University Press; 325 pages. σελίδες 70–. ISBN 0-8156-2969-9.
- ↑ Kochavi, Arieh J. (2011). Post-Holocaust politics: Britain, the United States & Jewish refugees, 1945-1948. Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας. σελ. 15. ISBN 978-0-8078-2620-1.
- ↑ 5,0 5,1 Ντέιβιντ Ένγκελ. «Poland. Liberation, Reconstruction, and Flight (1944-1947)» (PDF). YIVO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2011.
- ↑ Άλμπερτ Στανκόφσκι, με τους Αούγκουστ Γκράμπσκι και Γκζέγκος Μπέρεντ; Studia z historii Żydów w Polsce po 1945 roku, Βαρσοβία, Żydowski Instytut Historyczny 2000, σελ. 107-111. (ISBN 83-85888-36-5)
- ↑ Natalia Aleksiun. "Jewish Responses to Antisemitism in Poland, 1944–1947." στο: Joshua D. Zimmerman, ed. Contested Memories: Poles and Jews During the Holocaust and Its Aftermath. Rutgers University Press, 2003. σελ. 249; 256.
- ↑ Richard C. Lukas, Out of the Inferno: Poles Remember the Holocaust University Press of Kentucky 1989 - 201 pages. σελ. 13; also in Richard C. Lukas, The Forgotten Holocaust: The Poles Under German Occupation, 1939-1944, University Press of Kentucky 1986 - 300 pages.
- ↑ Michael C. Steinlauf. "Poland.". In: David S. Wyman, Charles H. Rosenzveig. The World Reacts to the Holocaust. The Johns Hopkins University Press, 1996.
- ↑ Krzyzanowski, Lukasz (2020). Ghost Citizens: Jewish Return to a Postwar City (στα Αγγλικά). Harvard University Press. σελ. 62. ISBN 978-0-674-98466-0.
Το ευρύτερο θέμα της αντιεβραϊκής βίας έχει μελετηθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, ωστόσο παραμένει εξαιρετικά πολιτικοποιημένο. Πρέπει να γνωρίζει κανείς τουλάχιστον δύο σοβαρούς κινδύνους κατά την ανάλυση της μετά το Ολοκαύτωμα περιστατικό. Ο πρώτος είναι ο ακραίος αναγωγισμός, η προσπάθεια να αποδοθεί στην εθνοτική καταγωγή των Εβραίων κάθε πράξη βίας στην οποία έπεσαν θύματα. λόγους, όχι μόνο λόγω της εθνικότητάς τους. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι η αποδοχή της αντίθετης θέσης - η εξήγηση της αντι-εβραϊκής βίας αποκλειστικά ως μεταπολεμική, συνηθισμένη εγκληματικότητα. Μια τέτοια προσέγγιση αποκλείεται από την απλή διαπίστωση ότι για ορισμένους επιτιθέμενους η εθνικότητα των θυμάτων τους είχε θεμελιώδη σημασία. Στην περίπτωση πολλών επιθέσεων εναντίον Εβραίων που πραγματοποιήθηκαν αμέσως μετά τον πόλεμο στην Πολωνία, η εβραϊκή ταυτότητα των θυμάτων ήταν αναμφισβήτητα το κύριο, αν όχι το μοναδικό, κίνητρο του εγκλήματος.
- ↑ 11,0 11,1 Γιαν Τόμας Γκρος, Revolution from Abroad Princeton University Press - σελ. 277
- ↑ 12,0 12,1 Ένγκελ, Ντέιβιντ (1998). «Patterns of Anti-Jewish Violence in Poland, 1944-1946». Yad Vashem Studies (Γιαντ Βασσέμ, Ιερουσαλήμ) XXVI: pp. 21 (§ 2), 32. PDF file, 198 KB. https://www.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%203128.pdf. Ανακτήθηκε στις 2007-04-01.
- ↑ Λούτσιαν Ντομπροσίτσκι. "Restoring Jewish Life in Post-War Poland", Soviet Jewish Affairs 3 (1973), σελ. 68-70. Αναφέρεται στο Ένγκελ 1998
- ↑ István Deák· Jan Tomasz Gross· Tony Judt (2000). The politics of retribution in Europe : World War II and its aftermath. Πρίσντον, Νιού Τζέρσεϊ: Princeton University Press. σελίδες 106–107. ISBN 0-691-00953-8. OCLC 43840165.
- ↑ Δείτε, π.χ., Αντόνι Πολάνσκι. My Brother's Keeper? Routledge, 1989; Meyer Weinberg. Because They Were Jews: A History of Antisemitism. Greenwood Press, 1986; Jan Tomasz Gross. Revolution from Abroad: The Soviet Conquest of Poland's Western Ukraine and Western Belorussia. Princeton University Press, 2002; Natalia Aleksiun. Jewish Responses to Antisemitism in Poland, 1944-1947. στο: Joshua D. Zimmerman, ed. Contested Memories: Poles and Jews During the Holocaust and Its Aftermath. Rutgers University Press, 2003.
- ↑ Yisrael Gutman. The Jews in Poland after World War II (εβραϊκά), (Ιερουσαλήμ: Merkaz Zalman Shazar, 1985).
- ↑ Τσιχόπεκ (2003), "The Cracow pogrom of August 1945" [in] Contested Memories, σελ. 221. (ISBN 0813531586). Essay.
- ↑ Στέφαν Γκράγεκ, Po wojnie i co dalej? Żydzi w Polsce, w latach 1945−1949, (μετάφραση από τα εβραϊκά από τον Αλεξάντερ Κλούγκμαν), Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2003, σελ. 254 [1] Αρχειοθετήθηκε 2012-07-29 στο Wayback Machine. (πολωνικά)
- ↑ Ταντέους Πιοτρόφσκι (1998). Poland's holocaust : ethnic strife, collaboration with occupying forces and genocide in the Second Republic, 1918-1947
. McFarland and Company. σελίδες 130. ISBN 0-7864-0371-3. OCLC 37195289. 2.000 Εβραίοι μεταξύ 1944 και 1947.
