Διαίρεση της Πολωνίας σε βοεβοδάτα και πόβιατ (2007)
Ηδιοικητική διαίρεση της Πολωνίας από το 1999 βασίζεται σε τρία επίπεδα υποδιαιρέσεων. Το έδαφος της Πολωνίας χωρίζεται σεβοεβοδάτα (περιφέρειες). Αυτά διαιρούνται περαιτέρω σεπόβιατ (κομητείες ή επαρχίες), και αυτά μετη σειρά τους χωρίζονται σεγκμίνα (κοινότητες ή δήμους). Οι μεγάλες πόλεις έχουν κανονικά την ιδιότητα τόσο της γκμίνα όσο καιτου πόβιατ. Η Πολωνία διαθέτει σήμερα 16 βοεβοδάτα, 379 πόβιατ (συμπεριλαμβανομένων 65 πόλεων με καθεστώς πόβιατ) και 2.479 γκμίνα.[1]
Το ισχύον σύστημα εισήχθη σύμφωνα μεμια σειρά νόμων που ψήφισε τοπολωνικό κοινοβούλιοτο 1998 και τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1999. Προηγουμένως (από το 1975 έως το 1998) υπήρχαν 49 μικρότερα βοεβοδάτα καιδεν υπήρχαν πόβιατ (βλ. διοικητικές διαιρέσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας). Η μεταρρύθμιση δημιούργησε 16 μεγαλύτερα βοεβοδάτα (βασισμένα και ονομασμένα από ιστορικές περιοχές) και επανεισήγαγε τα πόβιατ.
Τα όρια των βοεβοδάτων δεν αντικατοπτρίζουν πάντα τα ιστορικά σύνορα των πολωνικών περιοχών. Περίπου το ήμισυ τουΒοεβοδάτου Σιλεσίας ανήκει στην ιστορική επαρχία της Ελάσσονος Πολωνίας. Ομοίως, η περιοχή γύρω από τοΡάντομ, η οποία ιστορικά είναι μέρος της Ελάσσονος Πολωνίας, βρίσκεται στοΒοεβοδάτο Μασοβίας. Επίσης, τοΒοεβοδάτο Πομερανίας περιλαμβάνει μόνο το ανατολικό άκρο της ιστορικής Πομερανίας, καθώς και περιοχές έξω από αυτή.
Η Πολωνία σήμερα χωρίζεται σε 16 επαρχίες γνωστές ως βοεβοδάτα (πολωνικά: województwa, ενικός województwo). Η διοικητική αρχή σε επίπεδο βοεβοδάτου κατανέμεται μεταξύ κυβερνήτη διορισμένου από την κεντρική κυβέρνηση, που ονομάζεται βοεβόδας (συνήθως πολιτικός διορισμένος), μιας εκλεγμένης συνέλευσης που ονομάζεται σέιμικκαιτου εκτελεστικού συμβουλίου (zarząd województwa) που επιλέγει η συνέλευση. Ο ηγέτης αυτής της εκτελεστικής εξουσίας ονομάζεται μαρσάλεκ (marszałek, «διευθύνων»).
Κάθε βοεβοδάτο χωρίζεται σε έναν αριθμό μικρότερων οντοτήτων γνωστών ως πόβιατ (κομητείες). Ο αριθμός των πόβιατ ανά βοεβοδάτο κυμαίνεται από 12 (Βοεβοδάτο Οπόλε) έως 42 (Βοεβοδάτο Μασοβίας). Αυτό περιλαμβάνει τα πόβιατ (γνωστά ως κομητείες γης, πολωνικά: powiaty ziemskie) και πόλεις με καθεστώς πόβιατ (κομητείες πόλης, πολωνικά: powiaty grodzkie ή πιο επίσημα miasta na prawach powiatu). Τα πόβιατ γης έχουν ένα εκλεγμένο συμβούλιο (rada powiatu), το οποίο εκλέγει ένα εκτελεστικό συμβούλιο (zarząd powiatu) με επικεφαλής τονσταρόστα. Στις πόλεις οι λειτουργίες αυτών των ιδρυμάτων εκτελούνται από το συμβούλιο της πόλης (rada miejska, rada miasta) καιτον άμεσα εκλεγμένο δήμαρχο (prezydent).
Το τρίτο επίπεδο διοικητικής διαίρεσης είναι η γκμίνα (που ονομάζεται επίσης κοινότητα ή δήμος). Ένα πόβιατ χωρίζεται τυπικά σε έναν αριθμό γκμίνα (μεταξύ 3 και 19), ανκαιτα πόβιατ πόλεων αποτελούν ενιαία γκμίνα. Μία γκμίνα μπορεί να χαρακτηριστεί ως αστική (αποτελούμενο από μια κωμόπολη ή πόλη), αστική-αγροτική (που αποτελείται από μια πόλη μαζί μετα γύρω χωριά καιτην ύπαιθρο), ή αγροτική (δεν περιέχει μια πόλη). Μία γκμίνα έχει ένα εκλεγμένο συμβούλιο καθώς και έναν άμεσα εκλεγμένο δήμαρχο (γνωστός ως prezydentσε μεγάλες πόλεις, burmistrzστα περισσότερα αστικά και αστικά-αγροτικά γκμίνα, καιwójtσε αγροτικά γκμίνα).
Τα γκμίνα υποδιαιρούνται σε μικρότερες μονάδες. Στα γκμίνα των πόλεων, διαιρούνται σεοσιέντλε (osiedle) ή ντζιελνίτσα (dzielnica), ενώ σε αγροτικές περιοχές διαιρούνται σεσοουέτστφο (sołectwo). Εντούτοις, αυτές οι μονάδες είναι μικρότερης σημασίας και είναι υφιστάμενες της γκμίνα.
Η πολωνική επικράτεια έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Πολωνίας. Ως εκ τούτου, η σύγχρονη πολωνική διοικητική διαίρεση, ενώ σε ορισμένα επίπεδα είναι παρόμοια με ορισμένες ιστορικές, είναι αρκετά διαφορετική από άλλες. Οι ιστορικές διοικητικές διαιρέσεις της Πολωνίας μπορούν να χωριστούν στις εξής περιόδους:
