Τοεγκεφαλικό επεισόδιο είναι η βλάβη που προκαλείται όταν η παροχή αίματοςσε μία περιοχή τουεγκεφάλου σταματήσει με αποτέλεσμα τακύτταραπουδεν λαμβάνουν οξυγόνονα πεθαίνουν.[1][2]
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να είναι ελαφρύ ή πολύ σοβαρό καιτα αποτελέσματά τουνα είναι προσωρινά ή μόνιμα.[1][2]Τα αγγειακά εγκεφαλικά αποτελούν την τρίτη αιτία θανάτων στις αναπτυγμένες χώρες μετά τον καρκίνο καιτα καρδιακά νοσήματα.[3]
Τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου: ισχαιμικό (αριστερά), το οποίο προκύπτει από θρόμβο αίματος που σταματά τη ροή του αίματος σεμια περιοχή του εγκεφάλου, καιαιμορραγικό (δεξιά), το οποίο προκύπτει από ρήξη αγγείου και διαρροή αίματος στον εγκεφαλικό ιστό.
Ισχαιμικά: 87% των περιπτώσεων (ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο)[4]
Όταν η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο σταματά εξαιτίας της παρουσίας θρόμβου σε ένα αγγείο που έχει υποστεί βλάβη από αρτηριοσκλήρυνση. Το τμήμα του εγκεφάλου που αιματώνεται από την αρτηρία αυτή υπολειτουργεί ή νεκρώνεται, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές μόνιμες αναπηρίες ή θάνατο. Πρόκειται γιατη συχνότερη μορφή εγκεφαλικού επεισοδίου. Η λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων απαιτεί την συνεχή παροχή οξυγόνου και γλυκόζης στον οργανισμό. Ένα εγκεφαλικό λοιπόν μπορεί να συμβεί όταν η παροχή του αίματος που πάει στον εγκέφαλο διακόπτεται με αποτέλεσμα τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων.
Απόφραξη της ροής αίματος ενός αγγείου προς τον εγκέφαλο, από θρόμβο που δημιουργείται σε άλλο σημείο του σώματος, συχνότερα στηνκαρδιά. Όπως καιστοΙΕΕ, τα νευρολογικά συμπτώματα οφείλονται στην ανεπαρκή αιμάτωση μιας περιοχής του εγκεφάλου.
Αιμορραγικά: 13% των περιπτώσεων (αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο - ΑΕΕ)[5]
Όταν ένα αγγείο εντός ή εκτός του εγκεφάλου ρήγνυται, επιτρέποντας στο αίμα να διαφύγει στο εσωτερικό του κρανίου (εγκεφαλική αιμορραγία) καινα σχηματίσει αιμάτωμα. Η ανεξέλεγκτη υπέρταση αποτελεί πολύ συχνά το αίτιο αυτής της κατάστασης. Τα νευρολογικά συμπτώματα συχνά οφείλονται στη μηχανική πίεση που ασκείται από το αιμάτωμα στους παρακείμενους ιστούς του εγκεφάλου και είναι δυνατόν να υποχωρήσουν εάν το αιμάτωμα αφαιρεθεί χειρουργικά ή απορροφηθεί.
Αναπαράσταση εγκεφαλικού επεισοδίου, το οποίο προκαλείται από τον φραγμό εντός αιμοφόρου αγγείου.
Άτομα προχωρημένης ηλικίας, οι άνδρες πιο συχνά από τις γυναίκες και άτομα με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να συμβεί εγκεφαλικό επεισόδιο αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν ή να τροποποιηθούν είναι[1]:
Ο σπουδαιότερος παράγοντας στην πρόληψη των εγκεφαλικών είναι η ορθή θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης. Είναι ο ισχυρότερος ανεξάρτητος παράγοντας γιατην πρόκληση τόσο των ισχαιµικών όσο καιτωναιµορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων. Ένας άνθρωπος 50 ετών µε υπέρταση έχει τετραπλάσιο κίνδυνο να πάθει εγκεφαλικό τα επόµενα χρόνια από αυτόν πουδεν έχει. Έχει αποδειχθεί ότι ή θεραπεία της υπέρτασης µειώνει τα εγκεφαλικά κατά 38% τουλάχιστον. Η αντιυπερτασική θεραπεία θα πρέπει να συνιστάται µόνο από ειδικό γιατρό πουθα κρίνει ποιο φάρµακοκαισεποια δόση είναι κατάλληλο γιατον συγκεκριµένο ασθενή. Οι συνηθέστερες κατηγορίες φαρµάκων είναι τα διουρητικά, οι αναστολείς τωνβ-αδρενεργικών υποδοχέων, οι ανταγωνιστές ασβεστίου, οι ανταγωνιστές της αγγειοτενσίνης ΙΙκαιοι αναστολείς του µετατρεπτικού ενζύµου. Τον Οκτώβριο του 2003 δημοσιεύτηκε μελέτη 6105 ασθενών από 10 χώρες στο έγκυρο αμερικανικό περιοδικό STROKE, που αποδείκνυε μεταξύ άλλων ,οφέλη που είχαν ασθενείς που είχαν υποστεί ΑΕΕ όταν λάμβαναν αντιυπερτασική θεραπεία βασισμένη στον αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου περινδοπρίλη ή και συνδυασμό της μετο διουρητικό ινδαπαμίδη.
Η συχνότερη καρδιακή πάθηση που προκαλεί ισχαιµικά εγκεφαλικά είναι η αρρυθµία που λέγεται κολπική µαρµαρυγή. Είναι ο δεύτερος στη σειρά παράγων κινδύνου εγκεφαλικών µετά την υπέρταση. Περίπου 0.4% του γενικού πληθυσµού έχει κολπική µαρµαρυγή, η συχνότητά της αυξάνεται µετην ηλικία. Τα µισά θροµβοεµβολικά εγκεφαλικά οφείλονται στην αρρυθµία αυτή. Επίσης ηασυµπτωµατική στένωση της καρωτίδας, πουσηµαίνει στένωση πάνω από 50% της καρωτίδας καιπουδεν έχει εκδηλώσει συµπτώµατα, απαντάται περίπου στο 5 έως και 9% των ανθρώπων ηλικίας µεγαλύτερης των 65 ετών. Τα άτοµα αυτά έχουν κίνδυνο να πάθουν ισχαιµικό εγκεφαλικό µε συχνότητα 1-2% κάθε χρόνο. Με προσεκτική επιλογή ασθενών που έχουν στένωση πάνω από 60% του αυλού συνιστάται εγχείρηση ενδαρτηρεκτοµής από έµπειρο αγγειοχειρουργό[6]. Άλλες καρδιακές παθήσεις όπως έµφραγµα µυοκαρδίου, παθήσεις των βαλβίδων, η διατατική µυοκαρδιοπάθεια κλπ, αποτελούν επίσης σηµαντικούς παράγοντες κινδύνου εγκεφαλικών. Ησυµβολή του καρδιολόγου είναι απαραίτητη στην θεραπεία αυτών των παθήσεων.
Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ονομάζεται η προσωρινή διακοπή της αιματικής ροής σε ένα σημείο του εγκεφάλου. Μπορεί να έχει διάρκεια μερικών δευτερολέπτων ή μερικών ωρών, συνήθως όμως διαρκεί λιγότερο από 24 ώρες. Αποτελεί ένα σημαντικό προειδοποιητικό σημείο ενός μελλοντικού εγκεφαλικού επεισοδίου. Είναι ένδειξη ότι η αιματική ροή προς τον εγκέφαλο είναι διαταραγμένη.
Η ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη αυξάνει το σχετικό κίνδυνο ισχαιµικού εγκεφαλικού μέχρι και 6 φορές. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος όταν ο διαβήτης συνυπάρχει µε υπέρταση.
Η αύξηση της χοληστερίνης είναι σηµαντικός παράγων κινδύνου στεφανιαίας νόσου αλλά αµφισβητούµενος µέχρι πρόσφατα γιατην εκδήλωση γενικά εγκεφαλικών επεισοδίων. Σε ασθενείς µε ισχαιµική καρδιοπάθεια που έχουν και αυξημένη χοληστερίνη, η χορήγηση αντιχοληστερινικών φαρμάκων (στατινών) µειώνει τα εγκεφαλικά κατά µέσο όρο 23%.
Το κάπνισµα θεωρείται σηµαντικός παράγων κινδύνου εκδήλωσης εγκεφαλικού, καθώς σύμφωνα μετην πιό πρόσφατη μελέτη μπορεί να προκαλέσει έως τριπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με τους μη καπνιστές.[7]
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να διαγνωσθεί με διάφορες τεχνικές.
Εξετάσεις αίματος
Νευρολογική εξέταση
Εξετάσεις απεικόνισης (Μαγνητική ή Αξονικη τομογραφία)
Δοκιμασίες καρδιακής λειτουργίας
Φυσική εξέταση
Οι νευρολόγοι είναι οι γιατροί οι οποιοι εξειδικεύονται στην διάγνωση των εγγεφαλικων. Αλλά η καλύτερη διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο μεαξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία.[1]
Γιατον εντοπισμό αιμορραγιών στον εγκέφαλο, η μαγνητική τομογραφία προτιμάται καθώς επιτυγχάνει μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας στονα εντοπίσει κάποια αιμορραγία στον εγκέφαλο.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων δεν έχει σήμερα ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Γιατα εγκεφαλικά επεισόδια ισχαιμικού τύπου, υπάρχει το φάρμακο r-tPA (γνωστό ως αλτεπλάση), το οποίο μπορεί να διαλύει τον θρόμβο που σχηματίζεται και αποφράσσει ζωτικά αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο με αίμα.[8]
Μια νέα μέθοδος βασίζεται στην αξονική τομογραφία διάχυσης καιστην αγγειογραφία που γίνεται μετον αξονικό τομογράφο.
Η αξονική τομογραφία διάχυσης είναι πολύ καλή και ακριβής μέθοδος γιατην μέτρηση της ροής αίματος στον εγκέφαλο. Βοηθά ουσιαστικά στον καθορισμό των ασθενών πουθα επωφεληθούν ή όχι από τη θρομβολυτική θεραπεία μετο r-tPA.
Η μέθοδος βοηθά τους γιατρούς να υπολογίσουν ποια τμήματα του εγκεφάλου του ασθενούς είναι νεκρά καιποια υποφέρουν, χρειάζονται άμεσα βοήθεια διότι διαφορετικά θα νεκρωθούν. Αφού υπολογίσουν το ποσοστό των περιοχών που έχουν νεκρωθεί και αυτών που μπορούν να επωφεληθούν ακόμη από τη θεραπεία, οι γιατροί αποφασίζουν ποια μέθοδο θα χρησιμοποιήσουν γιατην αφαίρεση της απόφραξης των εγκεφαλικών αγγείων.
Άλλες θεραπείες που χρησιμοποιούνται είναι η μηχανική θρομβεκτομή, όπου αφαιρείται ένας θρόμβος σε κατάλληλους ασθενείς με απόφραξη μεγάλου αγγείου. Σε αυτή τη διαδικασία, ένας καθετήρας, μέσω μιας αρτηρίας στη βουβωνική χώρα περνάται μέχρι την φραγμένη αρτηρία στον εγκέφαλο, απ' όπου και αφαιρείται ο θρόμβος.[8] Επίσης χρησιμοποιούνται: θρομβόλυση καθοδηγούμενη από μαγνητική τομογραφία για εγκεφαλικό με άγνωστο χρόνο έναρξης, το φάρμακο τενεκτεπλάση (εντός 4,5 ωρών από την έναρξη του εγκεφαλικού επεισοδίου), και ενδαγγειακή θρομβεκτομή για οξύ ισχαιμικό εγκεφαλικό με μεγάλη νέκρωση.[9]
Γιατα εγκεφαλικά επεισόδια αιμορραγικού τύπου, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, τον έλεγχο της αυξημένης ενδοκρανιακής πίεσης, τον έλεγχο της πήξης του αίματος σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα, χειρουργική επέμβαση γιατην αναρρόφηση του αίματος, και χρήση φαρμάκων γιατη μείωση της φλεγμονώδους βλάβης.[10]
Charles P. Warlow· Jan van Gijn· Martin S. Dennis· Joanna M. Wardlaw· John M. Bamford· Graeme J. Hankey· Peter A. G. Sandercock· Gabriel Rinkel· Peter Langhorne· Cathie Sudlow· Peter Rothwell (2008). Stroke: Practical Management (3rd έκδοση). Wiley-Blackwell. ISBN1-4051-2766-X.
