Η Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνη ή Βιλλαρδουίνη[3] (Γαλλικά: Isabelle de Villehardouin), γνωστή και ως Ιζαμπώ ή Ζαμπέα, όπως την αναφέρει το Χρονικόν του Μορέως, (γεννήθηκε γύρω στο 1260[4] στην Καλαμάτα, πέθανε το 1311[5] ή 1312[6]) από τον Οίκο των Βιλλεαρδουίνων ήταν πριγκίπισσα της Αχαΐας suo jure.
Ήταν η μεγαλύτερη κόρη του Γουλιέλμου Β΄ πρίγκiπα της Αχαΐας. Μητέρα της ήταν η Άννα Αγγελίνα, κόρη του Μιχαήλ Β; , δεσπότη της Ηπείρου. Η Άννα Αγγελίνα ήταν τρίτη σύζυγος του Γουλιέλμου. Ο γάμος έγινε στην Πάτρα, κατά πάσα πιθανότητα το 1258.[7] Ο Γουλιέλμος όμως δεν είχε αποκτήσει παιδιά από τους πρώτους δύο γάμους του, ενώ από τον τρίτο απέκτησε δυο κόρες, πρώτα την Ισαβέλλα και μετά τη Μαργαρίτα. Κατά συνέπεια η Ισαβέλλα ήταν η κύρια κληρονόμος του πριγκιπάτου της Αχαΐας, ενώ στη Μαργαρίτα δόθηκε το κάστρο της Άκοβας.
Το 1268 ο Γουλιέλμος επισκέφθηκε τον βασιλιά της Νάπολης Κάρολο Α΄ τον Ανδεγαυό και συμφώνησε μαζί του τον γάμο της κόρης του Ισαβέλλας με το γιο του Καρόλου Φίλιππο πρίγκιπα της Σικελίας. Η μέλλουσα νύφη όμως δεν ήταν ακόμη σε ηλικία γάμου και ο Φίλιππος έστειλε μία γαλέρα στη Γλαρέντζα να τη φέρει στη Νάπολη.[8] Ο γάμος έγινε τρία χρόνια αργότερα, στις 28 Μαΐου 1271 στο Τράνι της Ιταλίας, όταν η Ισαβέλλα ήταν σε ηλικία 11 ετών,[9] ως επισφράγιση της Συνθήκης του Βιτέρμπο, που όριζε ότι μετά τον θάνατο του πατέρα της το πριγκιπάτο να περάσει στον σύζυγο ή τον πεθερό της. Ο Φίλιππος όμως πέθανε πρόωρα (1277) και η Ισαβέλλα έμεινε χήρα, αν και νεότατη. Στη συνέχεια πέθανε ο πατέρας της (1278), οπότε το δουκάτο πέρασε στον πεθερό της Κάρολο Α'. Η χήρα παρέμεινε στο κάστρο του Αυγού, κοντά στην Νάπολη.
Το 1285 ο Κάρολος Α΄ πέθανε και τον διαδέχθηκε ο γιος του Κάρολος Β΄ ο Χωλός, ο οποίος πήρε την εξουσία στα χέρια του το 1289. Τότε (τον Σεπτέμβριο του 1289) η Ισαβέλλα σε ηλικία 28 ετών ήλθε σε δεύτερο γάμο με τον Φλωρέντιο του Αινώ. Ο Κάρολος Β΄ συναντήθηκε με το νέο ζευγάρι της Αχαΐας και συναίνεσε στο να δοθεί στο ζεύγος η διακυβέρνηση του πριγκιπάτου, με τον όρο ότι η Ισαβέλλα δεν θα προχωρούσε σε νέο γάμο χωρίς την συγκατάθεσή του, σε περίπτωση που ο νέος σύζυγος πέθαινε επίσης πρόωρα. Τελικά το ζευγάρι έκανε μία κόρη, την Ματθίλδη του Αινώ. Ο Φλωρέντιος έκλεισε τη Συνθήκη της Γλαρέντσας με τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο (1290). Κύρια γεγονότα στη διακυβέρνηση του Φλωρέντιου και της Ισαβέλλας ήταν τα εξής: (α) Η επιδρομή του Ρογήρου ντε Λιούρια με τον αραγωνέζικο στόλο στην Πελοπόννησο. Σε μάχη με τις δυνάμεις του πριγκιπάτου, ο ντε Λιούρια συνέλαβε αιχμάλωτους ιππότες του πριγκιπάτου, μεταξύ των οποίων τον φημισμένο Ιωάννη ντε Τουρναί (1292). Η Ισαβέλλα για να τους απελευθερώσει, αναγκάστηκε να αποδώσει λύτρα στον ντε Λιούρια συναντώντας τον η ίδια στην παραθαλάσσια θέση Καλό Ποτάμι.[10] (β) Η άλωση της Καλαμάτας από τους Σλάβους της γειτονικής Γιάννιτσας (1293): Οι επαναστάτες κήρυξαν την πόλη τμήμα του βυζαντινού δεσποτάτου του Μορέως με έδρα το Μυστρά. Στους διαμαρτυρόμενους Φράγκους, ο δεσπότης του Μυστρά δήλωσε ότι η κατάληψη είχε συμβεί εν αγνοία του και περαιτέρω ο Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος υποσχέθηκε την επιστροφή της πόλης, ενώ έστειλε μυστική διαταγή στον Μυστρά για το αντίθετο. Στην πράξη, για να επιστραφεί η πόλη στο πριγκιπάτο, χρειάστηκε η προδοτική επέμβαση του πρωτοστράτορα του Μυστρά Γεώργιου Σγουρομάλλη (ο οποίος στη συνέχεια τιμωρήθηκε).
[11][12]
Ο Φλωρέντιος πέθανε από άγνωστη αιτία σε ηλικία 50 ετών, μετά από την ανεπιτυχή πολιορκία του κάστρου του Αγίου Γεωργίου στην Αρκαδία (1297).
[13][14][15]
Μετά το θάνατο του Φλωρέντιου η Ισαβέλλα διόρισε εκπρόσωπό της (βάιλο) τον Ριχάρδο της Κεφαλληνίας και αποσύρθηκε στο κάστρο Νησί της Καλαμάτας.
[16]
[17]
Το 1298 πάντρεψε την 5 ετών κόρη της Ματθίλδη με τον Γκυ Β' ντε λα Ρος, δούκα των Αθηνών. Ο γάμος που αμφισβητήθηκε από τον Κάρολο Β', τελικά επικυρώθηκε το 1300.
[18]
Η Ισαβέλλα το 1300 επισκέφθηκε τη Ρώμη για τους εορτασμούς του Ιωβηλαίου και εκεί γνώρισε τον 20χρονο Φίλιππο της Σαβοΐας, κύριο του Πεδεμοντίου, με τον οποίο σύντομα πραγματοποίησε τον τρίτο γάμο της.
[19]
Ο Φίλιππος σχεδίαζε να ανακτήσει όλη την Λακωνία από τους Έλληνες. Οι απαιτήσεις του για αυξημένα έσοδα μέσω βαρύτατων φόρων οδήγησε στην αντίδραση των τοπικών φεουδαρχών και σε επανάσταση των ορεινών Αρκάδων. Από τον Φίλιππο η Ισαβέλλα απέκτησε μια κόρη, τη Μαργαρίτα, περί το 1303.
Ο βασιλιάς της Νάπολης Κάρολος Β΄ κάλεσε το πριγκιπικό ζεύγος στην αυλή του και κατηγόρησε το μεν Φίλιππο για απιστία, τη δε Ισαβέλλα ότι προχώρησε σε τρίτο γάμο χωρίς την συγκατάθεσή του. Το 1307 τους στέρησε το Πριγκιπάτο της Αχαΐας και το παραχώρησε στον γιο του Φίλιππο του Τάραντα.
[20]
Σε αντάλλαγμα έδωσε στο Φίλιππο και την Ισαβέλλα την κομητεία της Alba (στην περιοχή του Αμπρούτσο), την οποία μετέτρεψε σε πριγκιπάτο.
[21]
Η Ισαβέλλα χώρισε τον Φίλιππο και κατέφυγε στο Αινώ, όπου μέχρι τον θάνατό της προσπαθούσε να διεκδικήσει τα δικαιώματά της στο πριγκιπάτο. Το 1311 έγραψε τη διαθήκη της, με την οποία άφηνε γενική κληρονόμο της τη Ματθίλδη και μόνο ορισμένα κάστρα στη Μαργαρίτα.
[22]
[23]
Η Ισαβέλλα παντρεύτηκε πρώτα με τον Φίλιππο των Καπετιδών-Ανζού, γιο του Καρόλου Α΄ βασιλιά της Σικελίας(-Νάπολης). Έπειτα με τον Φλωρέντιο του Αινώ και τέλος με τον Φίλιππο A΄ του Οίκου της Σαβοΐας κόμη του Πεδεμοντίου. Από τον 2ο γάμο της είχε μία κόρη:
Στα τορνέζια (νομίσματα) του Πριγκιπάτου της Αχαΐας της περιόδου 1297-1300 αναγράφεται: «YSABELLA * P * ACH» (Ισαβέλλα Πριγκίπισσα Αχαΐας) και στην άλλη πλευρά "DE CLARENCIA".[24]
Στη σφραγίδα της αναγράφεται "YSABELLE PR[INC]IPISSE ACHAYE" (βλ. και παραπάνω εικόνα).
[25]
Είναι το πρωταγωνιστικό πρόσωπο του μυθιστορήματος του Αγγέλου Τερζάκη Η πριγκιπέσσα Ιζαμπώ (1945).
- ↑ p11451.htm#i114509. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ Charles Cawley: «Medieval Lands». (Αγγλικά) Charles Cawley, "Medieval Lands", 2006-2020.
- ↑ Η ορθότερη ονομασία θα ήταν "Ισαβέλλα του Βιλλαρντουέν", δηλαδή του Villehardouin, το οποίο είναι τοπωνύμιο στη βορειοανατολική Γαλλία. Ωστόσο τα άρρενα μέλη της οικογενείας στην ελληνική βιβλιογραφία αναφέρονται ως "Βιλλ(ε)αρδουίνος", οπότε αντίστοιχα στη νεοελληνική έκδοση του Χρονικού του Μωρέως (Καλονάρος, 1940) αναφέρεται από τον σχολιαστή ως "Ισαβέλλα Βιλλαρδουίνη", κατ' αντιστοιχία με τη βυζαντινή ονοματολογία, π.χ. την "Άννα Κομνηνή". Στο ίδιο το κείμενο του χρονικού δεν αναφέρεται ποτέ με το οικογενειακό της όνομα.
- ↑ Το ακριβές έτος γέννησης της Ισαβέλλας δεν είναι γνωστό, αλλά τεκμαίρεται κυρίως από την ηλικία της στον πρώτο της γάμο, δηλαδή 11 ή 12 ετών το 1271, άρα έτος γέννησης 1259 ή 1260. Δεδομένου ότι ο Γουλιέλμος ήταν αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1259-1262, η επόμενη δυνατή χρονολόγηση είναι στο 1263.
- ↑ Morel-Fatio 1885, εδάφιο 555, σελ. 121, βλ. και Πίνακα Χ.
- ↑ Medieval Lands Project.
- ↑ Bon 1969, σελ. 121.
- ↑ Morel-Fatio 1885, σελ.91.
- ↑ Καλονάρος 1940, σελ. 257, 265.
- ↑ Miller 1908, σελ. 185.
- ↑ Bon 1969, σελ. 168.
- ↑ Miller 1908, σελ. 186, 187.
- ↑ Miller 1908, σελ. 189, 190.
- ↑ Δοανίδου 1989, σελ. 98.
- ↑ Schlumberger 1878, σελ. 296.
- ↑ Miller 1908, σελ. 190.
- ↑ Δοανίδου 1989, σελ. 99.
- ↑ Δοανίδου 1989, σελ. 101.
- ↑ Δοανίδου 1989, σελ. 102.
- ↑ Δοανίδου 1989, σελ. 105.
- ↑ Schlumberger 1878, σελ. 296.
- ↑ Rodd 1908, τόμος 2, σελ. 57-58.
- ↑ Δοανίδου 1989, σελ. 106.
- ↑ Schlumberger 1878, σελ. 316, Pl. XII 19b.
- ↑ Schlumberger 1898, σελ. 8-9.
Σχετικά πολυμέσα