Άνθη μοσχολέμονου Citrus × aurantiifolia.Λάιμ σε ένα μανάβικο, Ώστιν, ΤέξαςΗΠΑ.
ΤοΜοσχολέμονο (ετυμολ. μόσχος + λεμόνι) ή αλλιώς Λάιμ (από τοΑραβικόκαιτοΓαλλικόlim)[1] είναι ένας καρπόςεσπεριδοειδούς, ο οποίος συνήθως είναι στρογγυλός, πράσινος, διαμέτρου 3-6 εκατοστών και περιέχει ξινή (όξινη) σάρκα.[2] Υπάρχουν διάφορα είδη εσπεριδοειδών των οποίων οι καρποί καλούνται «λάιμ», συμπεριλαμβανομένων τωνΚι λάιμ - Key lime (Citrus aurantifolia), Περσικού λάιμ (Citrus x latifolia), καφίρ λάιμ - kaffir lime (Citrus hystrix) καιλάιμ της ερήμου - desert lime (Citrus glauca).[2]Τα μοσχολέμονα αποτελούν εξαιρετική πηγή βιταμίνης Cκαι συχνά χρησιμοποιούνται γιανα τονίσουν τις γεύσεις διάφορων τροφίμων και ποτών. Καλλιεργούνται όλο τον χρόνο στα τροπικά κλίματα και είναι συνήθως μικρότερα και λιγότερο ξινά από τα λεμόνια, ανκαιοι ποικιλίες μπορεί να διαφέρουν όσον αφορά τη γλυκύτητα καιτην οξύτητά τους.[3]
Το δέντρο φιλύρα (Tilia sp., κν. φλαμουριά) είναι γνωστό στηΒρετανία ως lime. Είναι ένα πλατύφυλλο εύκρατο φυτό, το οποίο όμως δεν σχετίζεται μεταεσπεριδοειδή.
Μοσχολέμονο, Λάιμ
Ο καρπός του μοσχολέμονου ολόκληρος καισε διατομή.
Τα μοσχολέμονα πρωτοκαλλιεργήθηκαν σε μεγάλη κλίμακα στο νότιο Ιράκ[6]καιτηνΠερσία[6]καιο καρπός καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά για εμπορικούς σκοπούς στις περιοχές που σήμερα αποτελούν το νότιο Ιράκ (Βαβυλωνία).[6]
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα καιγιατην αποφυγή τουσκορβούτου, στους Βρετανούς ναύτες χορηγούνταν μια ημερήσια δόση εσπεριδοειδών, αρχικά λεμονιών αλλά στη συνέχεια μοσχολέμονων.[7] Αρχικά, η χρήση των εσπεριδοειδών αποτελούσε επτασφράγιστο στρατιωτικό μυστικό, καθώς το σκορβούτο ήταν κοινή μάστιγα για τις διάφορες εθνικές ναυτικές δυνάμεις, καιη ικανότητα των πληρωμάτων να παραμένουν στη θάλασσα για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να προσβληθούν από αυτή τη διαταραχή ήταν ένα τεράστιο πλεονέκτημα για τους στρατιωτικούς. Έτσι, οι Βρετανοί ναύτες απέκτησαν το παρατσούκλι «Λάιμι» («Limey»), λόγω της χρήσης του λάιμ.[8]
Ο χυμός μοσχολέμονου μπορεί να εξαχθεί με συμπίεση από τα φρέσκα μοσχολέμονα, αλλά διατίθεται καισε φιάλες στο εμπόριο, με ή χωρίς ζάχαρη. Ο χυμός λάιμ χρησιμοποιείται γιατην παρασκευή «λεμονάδας από λάιμ» (limeade)και ως συστατικό (τυπικά ως ξινό μείγμα) σε πολλά κοκτέιλ.
Τα τουρσιά του μοσχολέμονου αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ινδικής κουζίνας. Η κουζίνα της νότιας Ινδίας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο μοσχολέμονο: η κατανάλωση τουρσί λεμονιού ή μοσχολέμονου αποτελεί βασικό στοιχείο τουΌναμ (Ινδουιστικό φεστιβάλ, που γιορτάζεται από τους κατοίκους της Κεράλα) καιτουΣάντχυα (ποικιλία χορτοφαγικών πιάτων, που παραδοσιακά σερβίρονται πάνω σε φύλλα μπανανιάς, στην Κεράλα).
Ξύσμα από μοσχολέμονο.Ανθός και μοσχολέμονο από τα νότια της Ισπανίας.
Στη μαγειρική, το μοσχολέμονο θεωρείται σημαντικό τόσο γιατην οξύτητα του χυμού του όσο καιγιατο λουλουδένιο άρωμα του ξύσματός του. Είναι κοινό συστατικό στα πιάτα της αυθεντικής Μεξικανικής, Βιετναμέζικης και Ταϊλανδικής κουζίνας. Επίσης, χρησιμοποιείται για τις ιδιότητες τουρσί σταceviche (πιάτο με θαλασσινά, διαδεδομένο στις παράκτιες περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής). Ορισμένες συνταγές guacamole (ένα dipμε βάση το αβοκάντο) απαιτούν χυμό μοσχολέμονου.
Η χρήση των αποξηραμένων μοσχολέμονων (που ονομάζονται «μαύρα λάιμ» ή «λούμι" (loomi)) ως άρτυμα, είναι χαρακτηριστικό της Περσικής κουζίνας και της Ιρακινής κουζίνας, ενώ χρησιμοποιείται καιστο μείγμα μπαχαρικών μπαχαράτ (που επίσης ονομάζεται kabsa ή kebsa), στην περιοχή τουΠερσικού κόλπου.
Το μοσχολέμονο είναι ένα συστατικό πολλών κουζινών από τηνΙνδίακαι γίνονται πολλές ποικιλίες από τουρσιά, π.χ. ζαχαρωμένο τουρσί μοσχολέμονο, παστό τουρσί καιτσάτνεϊ (φρουτομπαχάρ)[9] μοσχολέμονο.
ΤοKey Lime δίνει το χαρακτηριστικό του άρωμα καιτη γεύση στο Αμερικανικό επιδόρπιο που είναι γνωστό ως πίτα key Lime. ΣτηνΑυστραλία, το λάιμ της ερήμου (desert lime) χρησιμοποιείται γιατην παρασκευή μαρμελάδας.
Το μοσχολέμονο είναι συστατικό αρκετών κοκτέιλ highball (Highball είναι το όνομα μιας οικογένειας από ανάμεικτα ποτά που αποτελούνται από ένα οινοπνευματώδες ποτό καιμε ένα άλλο μη-αλκοολούχο ποτό μεγαλύτερης όμως αναλογίας), συχνά με βάση τοτζιν, όπως τοτζινκαιτόνικ, το (κοκτέιλ) τζίν με λεμονάδα (gimlet (cocktail))καιτοRickey. Ο φρεσκοστυμμένος χυμός μοσχολέμονου θεωρείται επίσης βασικό συστατικό στο κοκτέιλ μαργαρίτα, ανκαι μερικές φορές υποκαθίσταται από χυμό λεμονιού.
Εκχυλίσματα μοσχολέμονου καιαιθέρια έλαια μοσχολέμονου χρησιμοποιούνται συχνά σε αρώματα, προϊόντα καθαρισμού καιστηναρωματοθεραπεία.
Σε σύγκριση μετα λεμόνια, τα μοσχολέμονα περιέχουν λιγότερη βιταμίνη C, αλλά παρόλα αυτά αποτελούν εξαιρετική πηγή της βιταμίνης, παρέχοντας το 35% της Ημερήσιας Αξίας ανά μερίδα 100 g..[10]Τα μοσχολέμονα είναι καλή πηγή διαιτητικών ινών και περιέχουν πολλές ακόμα θρεπτικές ουσίες σε μικρές ποσότητες.
Η σάρκα καιη φλούδα του μοσχολέμονου περιέχουν διαφορετικές φυτοχημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των πολυφαινολών (polyphenols)καιτων τερπενίων (terpenes),[11] πολλές από τις οποίες είναι κάτω από βασική έρευνα για τις πιθανές ιδιότητές τους στους ανθρώπους.[12]
Όταν το ανθρώπινο δέρμα εκτίθεται στο υπεριώδες φως μετά από την επαφή τουμε χυμό μοσχολέμονου, μπορεί να συμβεί μια αντίδραση που είναι γνωστή ως φυτοφωτοδερματίτιδα, η οποία μπορεί να προκαλέσει το σκούρωμα στο χρώμα του δέρματος, πρήξιμο ή φουσκάλες. Οι μπάρμαν που χειρίζονται μοσχολέμονα και άλλα εσπεριδοειδή κατά την προετοιμασία των κοκτέιλ μπορεί να αναπτύξουν φυτοφωτοδερματίτιδα, λόγω της υψηλής συγκέντρωσης των φουροκουμαρινών (furocoumarins)στα μοσχολέμονα.[13]Η κύρια φουρανοκουμαρίνη στα μοσχολέμονα είναι η λεμιττίνη (lemittin).[14]
ΗΚίνα, η Ινδία καιτοΜεξικό παράγουν περίπου το 43% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής λεμονιού και μοσχολέμονου, πρώτες στην κορυφή της λίστας παραγωγής γιατο 2012, ακολουθούμενες από τηνΑργεντινήκαιτηΒραζιλία (βλ. τον σχετικό πίνακα).
Οι πρώτες πέντε χώρες-παραγωγοί λεμονιού και λάιμ (μοσχολέμονου) — 2012
↑Loizzo MR, Tundis R, Bonesi M, Menichini F, De Luca D, Colica C, Menichini F (2012). «Evaluation of Citrus aurantifolia peel and leaves extracts for their chemical composition, antioxidant and anti-cholinesterase activities». J Sci Food Agric92 (15): 2960–1967. doi:10.1002/jsfa.5708. PMID22589172.
↑Patil JR; Chidambara Murthy KN; Jayaprakasha GK; Chetti MB; Patil BS (2009). «Bioactive compounds from Mexican lime ( Citrus aurantifolia ) juice induce apoptosis in human pancreatic cells». J Agric Food Chem57 (22): 10933–10942. doi:10.1021/jf901718u. PMID19919125.
↑Gorgus E, Lohr C, Raquet N, Guth S, Schrenk D (2010). «Limettin and furocoumarins in beverages containing citrus juices or extracts». Food Chem Toxicol48 (1): 93–98. doi:10.1016/j.fct.2009.09.021. PMID19770019.
Κίνα
Ινδία
Μεξικό
Αργεντινή
Βραζιλία
