Αρχικά επισκέπτεται ένα βράδυ τονΙησούγιανα ακούσει τη διδασκαλία Του (κατά Ιωάννη 3:1-21)[2]
Την δεύτερη φορά υπενθυμίζει στους άλλους ΦαρισαίουςτουΣανχεντρίν, κατά τη γιορτή της Σκηνοπηγίας, το νόμο σχετικά μετην υπόθεση της σύλληψης του Ιησούο οποίος ορίζει ότι ένα άτομο πρέπει να ακουστεί προτού να δικαστεί (κατά Ιωάννη 7:45-51)[2]
Τέλος, ο Νικόδημος εμφανίζεται μετά τηνΣταύρωσητου Ιησού, όταν και βοηθάει τονΙωσήφ από την Αριμαθαίανα ετοιμάσει το σώμα του Ιησού καιτα αρώματα γιατην ταφή (κατά Ιωάννη 19:39-42)[2]
Ανκαιδεν υπάρχουν τεκμηριωμένες πληροφορίες γιατο Νικόδημο, πέρα από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ηΙουδαϊκή Εγκυκλοπαίδειακαι πολλοί ιστορικοί της Βίβλου εικάζουν ότι πρόκειται γιατονΝικόδημο Μπεν Γκουριόν, ο οποίος αναφέρεται στοΤαλμούδσαν ένας ευκατάστατος και δημοφιλής άνδρας με θαυματουργικές δυνάμεις. Άλλοι αναφέρουν ότι ο βιβλικός Νικόδημος είναι μάλλον ένας ηλικιωμένος άνδρας την εποχή που συναντά τον Ιησού ενώ οΝικόδημος Μπεν Γκουριόν ήρθε στο προσκήνιο 40 χρόνια αργότερα, κατά τον Ιουδαϊκό Πόλεμο.
Όπως καιστην περίπτωση του Λαζάρου, ο Νικόδημος δεν ανήκει στην παράδοση των Συνοπτικών Ευαγγελίων και αναφέρεται μόνο από τον Ιωάννη, ο οποίος αφιερώνει σε αυτόν το μεγαλύτερο μέρος του Κεφαλαίου 3, ελάχιστους στίχους στο Κεφάλαιο 7 και τέλος κάνει μια τελευταία αναφορά στον Νικόδημο στο Κεφάλαιο 19.
Η πρώτη φορά που αναφέρεται ο Νικόδημος, προσδιορίζεται ως ένας Φαρισαίος που έρχεται ναδειτον Ιησού "την νύχτα". Ο Ιωάννης τοποθετεί αυτή την συνάντηση λίγο μετά τον Καθαρισμό του Ναού της Ιερουσαλήμ από τον Ιησού καιτην συνδέει μετα θαύματα που έκανε ο Ιησούς στην Ιερουσαλήμ κατά την διάρκεια του Εβραϊκού Πάσχα: "Ραβίνε, γνωρίζουμε ότι είσαι ένας δάσκαλος που έχει σταλεί από τον Θεό. Γιατί κανένας δεν μπορεί να κάνει τα θαύματα που εσύ κάνεις εάν ο Θεός δεντον είχε στείλει." (Ιωάννης 3:2)
Έπειτα ακολουθεί μια συζήτηση μετον Νικόδημο σχετικά μετην ερμηνεία τού να "ξαναγεννηθείς" ή να "γεννηθείς από ἄνωθεν" ενώ γίνεται μια αναφορά στην "Βασιλεία του Θεού". Ο Νικόδημος μελετά την ερμηνεία τού ναξανα-γεννιέται κάποιος από την μήτρα της μητέρας του, ωστόσο πολλοί θεολόγοι αναγνωρίζουν ότι ο Νικόδημος αναγνώριζε ότι ο Ιησούς δεν μιλούσε για κυριολεκτική ανα-γέννηση. Ο θεολόγος Charles Ellicott έγραψε ότι "μετά τον διάλογο των ραββίνων, ο Νικόδημος αναζητά την αδύνατη έννοια των λέξεων γιανα αντλήσει το πραγματικό νόημά τους. Δεν μπορείς να πεις ότι κάποιος πρέπει να εισέλθει για δεύτερη φορά στη μήτρα της μητέρας τουγιανα ξαναγεννηθεί. Τι εννοείς λοιπόν;"
Ο Ιησούς εκφράζει έκπληξη που "ένας δάσκαλος του Ισραήλ" δεν καταλαβαίνει την πνευματική αναγέννηση. Ο James F. Driscoll περιγράφει τον Νικόδημο ως έναν μορφωμένο και έξυπνο πιστό αλλά όχι μυημένο στα μυστήρια της νέας πίστης.
Αυτή η συζήτηση του Νικόδημου μετον Ιησού αποτελεί πηγή για πολλές εκφράσεις τουΧριστιανισμούκαι κυρίως γιατην φράση αναγέννησηπου χρησιμοποιείται γιανα περιγράψει την πίστη ότι ο Χριστός είναι ο Σωτήρας. Το χωρίο «Κατά Ιωάννη 3:16», αποτελεί μια φράση που χρησιμοποιείται συχνά γιανα περιγράψει το σχέδιο του Θεού γιατη σωτηρία του κόσμου: "Οὕτωγὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστετὸνυἱὸναὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵναπᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸνμὴ ἀπόληται ἀλλ' ἔχῃ ζωὴναἰώνιον."[2]
Στο Κεφάλαιο 7, ο Νικόδημος συμβουλεύει τους υπόλοιπους Φαρισαίους να ακούνε καινα ερευνούν προτού δημιουργήσουν μια κρίση σχετικά μετον Ιησού. Η κοροϊδευτική απάντησή τους υποστηρίζει την πεποίθησή τους ότι κανένας προφήτης δεν έρχεται από την Γαλιλαία. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι ήσκησε μια επιρροή στο Σανχεντρίν.
Στο τέλος του Ευαγγελίου, όταν ο Ιησούς έχει ταφεί, ο Νικόδημος πηγαίνει ένα μείγμα από μύρο και αλόη - περίπου 33 γραμμάρια - γιανατο βάλει στο σώμα του Ιησού σύμφωνα μετην Ιουδαϊκή παράδοση. Στο βιβλίο Jesus of Nazareth: Holy Week, ο Πάπας Βενέδικτος XVI παρατηρεί ότι, "Η ποιότητα του αφρόλουτρου είναι εκπληκτική και υπερβαίνει όλες τις κανονικές ποσότητες. Αυτή είναι μια βασιλικού τύπου ταφή."
Με βάση τη χριστιανική παράδοση ο Νικόδημος μαρτύρησε κάποια στιγμή μέσα στον πρώτο αιώνα.
Ο Νικόδημος τιμάται ως άγιος τόσο από τηΡωμαιοκαθολική όσο και από τηνΟρθόδοξη Εκκλησία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία καιοι Βυζαντινές Καθολικές Εκκλησίες τιμούν την μνήμη τουτηνΚυριακή των Μυροφόρων, μια κινητή γιορτή που γιορτάζεται πάντα την Τρίτη Κυριακή μετά τοΠάσχα καθώς και στις 2 Αυγούστου, ημερομηνία όπου η παράδοση θεωρεί ότι βρέθηκαν τα λείψανά του μαζί μετα λείψανα του Στέφανου του Πρωτομάρτυρα, του Gamaliel καιτου Abibas (δεύτερος γιος του Gamaliel). Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τιμά την εύρεση των λειψάνων του Νικόδημου την επόμενη μέρα, στις 3 Αυγούστου.
Στην σημερινή Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο Νικόδημος εορτάζεται μαζί μετον Άγιο Ιωσήφ της Αριμαθαίας στις 31 Αυγούστου. ΤοΤάγμα των Φραγκισκανών έχει ανεγείρει έναν ναό στο όνομα του Αγίου Νικοδήμου καιτου Ιωσήφ του από Αριμαθαίας, στηΡάμλατουΙσραήλ.
Ο Νικόδημος εμφανίζεται σε μεσαιωνικούς πίνακες, στους οποίους εμφανίζεται καιο Ιωσήφ της Αριμαθαίας, να αφαιρεί τον νεκρό Ιησού από τον σταυρό, συχνά μετην βοήθεια μιας σκάλας.
Όπως καιο Ιωσήφ της Αριμαθαίας, ο Νικόδημος έγινε το αντικείμενο διάφορων θρησκευτικών θρύλων κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα, ιδιαίτερα σε σχέση με μνημειώδεις σταυρούς. Φημολογούνταν ότι ο Νικόδημος είχε χαράξει το άγιο πρόσωπο της Λούκκακαιτονσταυρό του Batlló, λαμβάνοντας βοήθεια από τους αγγέλους.
Καιταδυο αυτά γλυπτά χρονολογούνται σχεδόν μια χιλιετία μετά τον θάνατο του Νικόδημου, ωστόσο οι επιγραφές επιβεβαιώνουν ένα σύγχρονο ενδιαφέρον γιατον Νικόδημο ως χαρακτήρα της μεσαιωνικής Ευρώπης.
Στις λουθηρανικές αναγνώσεις του 18ου αιώνα, το ευαγγελικό κείμενο της συνάντησης του Ιησού μετον Νικόδημο την νύχτα ανατέθηκε στην Αγία Κυριακή. ΟΓιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ συνέθεσε αρκετές καντάτες γιατην συνάντηση αυτή. Η καντάτα Ο heilges Geist- und Wasserbad (BWV 165), η οποία γράφτηκε το 1715, βρίσκεται πιο κοντά στο ευαγγέλιο και βασίζεται σε ένα λιμπρέτο του ποιητή Salomo Franck.
Ο Ernst Pepping συνέθεσε το 1937 μίαν ευαγγελική motette με θέμα την συνάντηση του Νικόδημου μετον Ιησού.
Στην λαϊκή μουσική, το όνομα του Νικόδημου χρησιμοποιήθηκε εικονιστικά το 1864 στο έργο του Henry Clay "Wake Nicodemus", το οποίο ήταν αρκετά δημοφιλές εκείνη την εποχή.
Ο Νικόδημος αναφέρεται συχνά στη χριστιανική μουσική και λογοτεχνία σαν ένα πρόσωπο που αναζητά διάφορες πτυχές της πίστης, όπως στο τραγούδι της Τζένιφερ ΚναπTo Know You (ΝαΣε γνωρίσει), στο οποίο περιλαμβάνονται οι στίχοι, «Ο Νικόδημος δε μπορούσε να καταλάβει πώς μπορούσες να μας ελευθερώσεις. Ίσως να είχαμε γίνει πολύ καλοί φίλοι, καθώς μερικές φορές ακόμη αναρωτιέμαι επίσης πώς Σε πλησιάζουμε με τόση ευκολία»[4], οι οποίοι αναφέρονται στην πόρτα πουο Ιησούς άνοιξε και επιτρέπει σε όσους είναι προσκεκλημένοι να έρθουν κοντά Τουκαινα λάβουν την αιώνια ζωή, αλλά όχι πριν αναγεννηθούν από τοΆγιο Πνεύμα.
ΟΣερΛόρενς Ολιβιέ ενσάρκωσε το Νικόδημο στην τηλεοπτική σειρά τουΦράνκο ΤζεφφιρέλλιΟ Ιησούς από τη Ναζαρέτ (1977). Στη σειρά, ο Νικόδημος προσπαθεί να ενημερώσει τον Ιησού γιατην πιθανή σύλληψή τουκαι παρίσταται στη Σταύρωση. Είναι εκείνος που λέει την περίφημη φράση "Καιμε Τις πληγές Του θεραπευθήκαμε".
Κατά την διάρκεια της σύγκρουσης ανάμεσα στους προτεστάντες και τους καθολικούς στην Ευρώπη, από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα, ένα άτομο που ανήκε σε διαφορετική εκκλησία από την κυρίαρχη εκκλησία της περιοχής συχνά απειλούνταν με σοβαρή τιμωρία - σε πολλές περιπτώσεις με κίνδυνο της ζωής του. Εκείνη την περίοδο, αναπτύχθηκε η χρήση του όρου "Nicodemite", συχνά ένας υποτιμητικός όρος που αναφέρεται σε ένα άτομο το οποίο είναι ύποπτο πως εκπροσωπεί ψευδώς τις πραγματικές θρησκευτικές του πεποιθήσεις και παρουσιάζει μια ψευδή εμφάνιση γιανα αποκρύψει τις αληθινές του πεποιθήσεις. Ο όρος εισήχθη από τον John Calvin στο έργο Excuse à messieurs les Nicodemites (1544). Ο Calvin ήταν αντίθετος σε κάθε λατρεία των αγίων και αντιτάχθηκε μετο γεγονός ότι ο Νικόδημος έγινε ένας καθολικός άγιος. Ο όρος εφαρμόστηκε αρχικά στους κρυφούς προτεστάντες των καθολικών περιοχών.
Η συζήτηση του Νικόδημου μετον Ιησού είναι η πηγή αρκετών εκφράσεων του αμερικανικού Χριστιανισμού, ιδιαίτερα η περιγραφική φράση "αναγέννηση" χρησιμοποιείται από κάποιες ομάδες γιανα περιγράψει την σωτηρία ή το βάπτισμα. Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη 3:16, ένας στίχος χρησιμοποιείται γιανα περιγράψει το σχέδιο του Θεού για σωτηρία.
Ο Daniel Burke σημειώνει ότι, "Για τους μαύρους μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, ο Νικόδημος ήταν ένα μοντέλο αναγέννησης καθώς προσπάθησαν να διώξουν από πάνω τους τη παλιά τους ταυτότητα ως δούλοι". Η Rosamond Rodman επιβεβαιώνει ότι κάποιοι σκλάβοι μεταφέρθηκαν στην πόλη Nicodemus τουΚάνσας μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Ωστόσο η National Park Service αναφέρει ότι η πόλη Nicodemus πήρε το όνομά της από το τραγούδι του 1864 Wake Nicodemusτου Henry Clay.
Ο Ιησούς μιλά μετον Νικόδημο την νύχτα, από τον ολλανδό ζωγράφο Crijn Hendricksz (1601–1645)
Αποκαθήλωση του Χριστού, υποστηριζομένου από την Παναγεία, τον Νικόδημο καιτον Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή με τις δυο Μαρίες, από τον Cima da Conegliano, περίπου 1490
↑"Nicodemus could not understand how You could truly free us. He struggled with the image of a grown man born again. We might have been good friends, 'cause sometimes I still question too how easily we come to You."
Cornel Heinsdorff: Christus, Nikodemus und die Samaritanerin bei Juvencus. Mit einem Anhang zur lateinischen Evangelienvorlage (= Untersuchungen zur antiken Literatur und Geschichte, Bd.67), Βερολίνο/Νέα Υόρκη 2003 (Γερμανικά)