Κορμός πεύκου κατάλληλα πελεκημένος, ο οποίος εκλύει ρητίνη (ρετσίνι) που συλλέγεται.
Ρητίνευση ή ρητινοσυλλογή (αγγλ.resin tapping) είναι η διαδικασία συλλογής ρετσινιού (χημικά λέγεται ρητίνη) μετά από πλαϊνή κοπή, ή χάραξη με τσεκούρι του κορμού ενός ώριμου πεύκου.[1][2]
Αποτελεί αρχαία τεχνική, η οποία εκτελείται εδώ και αιώνες από τον άνθρωπο με ποικίλους τρόπους. Τορετσίνι (ένα φυσικό μείγμα από τερεβινθέλαιοκαικολοφώνιο) είναι πολύτιμη φυσική ύλη, η οποία έχει αξιοποιηθεί σε πολλές εφαρμογές και δραστηριότητες.
Η ρητίνη (το κοινό ρετσίνι) υπάρχει μέσα σε ειδικούς αγωγούς -ρητινοφόρους αγωγούς- και κυκλοφορεί σεκωνοφόρα δέντρα ως ένα φυσικό βιοχημικό γιατην επούλωση των πληγών. Η συγκομιδή της ρητίνης του πεύκου είναι πανάρχαια. Μετά τον Μεσαίωνα, ωστόσο, ηεν λόγω τεχνική κυριάρχησε σε πολλές περιοχές της Μεσογείου και εξαπλώθηκε. Ιδίως στην περιοχή της Γασκώνης, όπως επίσης καισε ορισμένα νησιά της Μεσογείου (Κορσική, Σικελία, Εύβοια, Σάμος, Ικαρία, Λέσβος κ.α.).
Ηεκ προθέσεως χάραξη των κορμών των πεύκων, μεγάλης ηλικίας συνήθως, μπορεί να γίνεται είτε για διατηρηθεί η ακμή καιη ζωτικότητα του δένδρου, είτε εξαντλητικά ιδίως για λίγα χρόνια, ακριβώς πριν από την κοπή του.
Ορισμένα κωνοφόρα δένδρα (κυρίως: πεύκο, ερυθρελάτη, λάρικα, ψευδοτσούγκα) όταν τραυματιστούν από διάφορες αιτίες λ.χ. φωτιά, κεραυνό, εκκρίνουν ένα παχύρρευστο και κολλώδες υγρό που καλύπτει πληγές και προστατεύει τα δένδρα από προσβολές υγρασίας, σήψης από μύκητες ή/και ξυλοφάγων εντόμων.
Η παραγωγή της ρητίνης είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Η αρχαιότερη αναφορά είναι αυτή του Θεόφραστου στην«περί φυτών πραγματεία»του, το 300 π.Χ., που αναφέρει λεπτομερώς τη μέθοδο συλλογής ρητίνης (από τραχεία πεύκη) καιτη μέθοδο παρασκευής της κολοφώνιας πίσσας. Πρόσθετα, οι αρχαίοι λαοί, λ.χ. Κινέζοι, Ιάπωνες και Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τη ρητίνη γιατην παραγωγή λάκκαςκαι βερνικιών. Είναι επίσης γνωστή η χρήση της στη στεγανοποίηση τωνξύλινων πλοίων, την παρασκευή τουυγρού πυρ, μιας εύφλεκτης πολεμικής ύλης πρινκαι κατά το Μεσαίωνα. Επίσης ήταν πολύτιμη πρώτη ύλη γιατην παραγωγή της ρετσίνας, ως ποτού, καιτων εμπλάστρων για ιατρικούς σκοπούς[3].
Μετά τον 11ο αιώνα μ.Χ., στηΓασκώνηκαισε μικρότερο βαθμό στηνΠροβηγκία, τα πευκοδάση μοιράστηκαν, με μία μορφή αναδασμού, καιη τότε αβέβαιη οικονομική κατάσταση του αγροτικού πληθυσμού οδήγησε σε αρχικές χρήσεις για ρητινοσυλλογή με στόχο την οικονομική πρόσοδο.
Μετά εγκαταλείφθηκε, αλλά κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, στηνΙσπανία επανήλθε και αναζωπυρώθηκε η χρήση της ρητίνευσης στα παλιά δάση των πεύκων.
Το Cesefor[4] είναι ένα ισπανικό μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που προωθεί τη δασοκομία στην Ισπανία καιτη βιομηχανία της, συμπεριλαμβανομένων καιτωνμη ξυλωδών προϊόντων στην περιοχή της Μεσογείου - αυτά περιλαμβάνουν ρητίνες, καθώς και μούρα, φελλό, ξηρούς καρπούς και μανιτάρια και άλλα.
Η ρητίνευση ρυθμίζεται από τοΒ.Δ 439/68. Σήμερα χρησιμοποιείται αποκλειστικά η μέθοδος της αποφλοίωσης με άνοιξη μετώπου και επίδραση πάστας θειικού οξέος.
Η μέθοδος αυτή προκαλεί τον ερεθισμό καιτο άνοιγμα των ακτινικών αγωγών. Χρησιμοποιούνται ειδικά εργαλεία γιατη διαμόρφωση του μετώπου ρητίνευσης καιτην τοποθέτηση σε αυτό της πάστας θειικού οξέος. Η συλλογή του ρετσινιού γίνεται μεταλλικά ή πλαστικά δοχεία τα οποία στερεώνονται κατάλληλα στη βάση του μετώπου. Οι εργασίες ρητίνευσης ξεκινούν το Μάρτιο κάθε έτους και ολοκληρώνονται το μήνα Νοέμβριο. Η ρητίνευση δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του ξύλου.[5]
