Σκληρές ιστορίες (γαλλικός τίτλος: Contes cruels) είναι ο τίτλος συλλογής διηγημάτων του Ωγκύστ ντε Βιλιέ ντε λ'Ιλ-Αντάμ που δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και εκδόθηκαν για πρώτη φορά με αυτόν τον τίτλο το 1883.[1]
Η κοινωνική σάτιρα, το μακάβριο και το φανταστικό είναι επαναλαμβανόμενα θέματα σ'αυτές τις σκοτεινές ιστορίες που συχνά κυμαίνονται μεταξύ πραγματικού και εξωπραγματικού.[2]
Μια επιλογή ιστοριών εκδόθηκε για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση το 1924.[3]
Ο Βιλιέ ντε λ'Ιλ-Αντάμ άρχισε να γράφει ιστορίες στην ατμόσφαιρα των έργων του Έντγκαρ Άλαν Πόε το 1865, όπως αναφέρεται σε επιστολή προς τον Στεφάν Μαλαρμέ. Την περίοδο 1865–1866 έγραψε αρκετές, αναπτύσσοντας το ύφος της «σκληρής ειρωνείας». Στα τέλη της δεκαετίας του 1860, σταμάτησε να γράφει για να επικεντρωθεί στο έργο του ως θεατρικού συγγραφέα. Λόγω των αποτυχιών των θεατρικών του στη σκηνή, το 1873 τα εγκατέλειψε και επέστρεψε στις Σκληρές ιστορίες.[4]
Η κύρια έμπνευση για τη συγγραφή τους, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας τόνισε πολλές φορές, ήταν το έργο του Πόε και περιλαμβάνουν τυπικά χαρακτηριστικά της λογοτεχνίας του τρόμου: από το θέμα του θανάτου μέχρι τα γοτθικά σκηνικά. Ωστόσο, ο συγγραφέας δεν περιορίζεται σε μια απλή επανάληψη των θεμάτων του Πόε, αλλά εισάγει παρακμιακά θέματα σε πολλές από τις ιστορίες του, όπως την απόρριψη του θετικισμού του 19ου αιώνα και την κριτική της ιδέας της προόδου που υποστήριζε εκείνη την εποχή η νέα αστική τάξη.
Το 1877, ο Βιλιέ ντε λ'Ιλ-Αντάμ έκανε την πρώτη προσπάθεια να δημοσιεύσει τις 28 ιστορίες σε έναν τόμο, αλλά ο εκδότης Calmann-Lévy αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι δεν θα είχαν εμπορική επιτυχία. Έως το 1882, ο συγγραφέας άλλαξε τον τίτλο της συλλογής δύο φορές (σε Φιλοσοφικές ιστορίες και Αινιγματικές ιστορίες) και απευθύνθηκε και σε άλλους εκδότες, αλλά χωρίς επιτυχία. Τελικά, ο Lévy δημοσίευσε το έργο, με τον αρχικό τίτλο Σκληρές ιστορίες το 1883.[5]
Ο Βιλιέ ντε λ'Ιλ-Αντάμ στις Σκληρές ιστορίες σατιρίζει την αστική κοινωνία που ενσαρκώνει το στενό, υλιστικό και θετικιστικό πνεύμα της εποχής του. Συγχρόνως, επιδιώκει να αντιπροσωπεύσει τον ιδεαλισμό του τέλους του αιώνα παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως «φορέα του Ιδανικού». Ανανεώνει τα εργαλεία της σάτιρας για να απαντήσει στον αστικό φιλοσοφικό υλισμό, χρησιμοποιεί τη σύντομη φόρμα για να κάνει την ειρωνεία πιο σκληρή και συχνά βασίζεται στο φανταστικό για να διαταράξει τον αστικό ορθολογισμό.
Οι 28 ιστορίες παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Κάποιες γράφτηκαν υπό την επίδραση της επικαιρότητας, σε δημοσιογραφικό ύφος, άλλα είναι σατιρικές ή φανταστικές ιστορίες. Κοινός παρονομαστής είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η σκληρότητα. Παρουσιάζονται ανοιχτά, μερικές φορές με κυνισμό, τα ελαττώματα των συγχρόνων του και η ευτέλεια της ανθρώπινης ψυχής: δειλία, απληστία, κακία, ανοησία. Με ευρεία χρήση ειρωνείας και μαύρου χιούμορ επιδίδεται στην κριτική των κοινωνικών ηθών, γελοιοποιεί και ξεσκεπάζει χαρακτήρες. Ωστόσο, οι Σκληρές ιστορίες δεν περιορίζονται στην κριτική της εποχής: ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των κειμένων είναι η συμβολιστική γραφή με φανταστικά στοιχεία και η αίσθηση του τραγικού και μακάβριου σε φαινομενικά απίθανες καταστάσεις.[6]
Μερικά από τα θέματα των ιστοριών: Ένας έρωτας πιο δυνατός από τον θάνατο, η μυστηριώδης εξαφάνιση ενός νεαρού δούκα, μια νύχτα τρόμου σε ένα ισπανικό πανδοχείο, ένας νεαρός Κινέζος ποιητής που ονειρεύεται να παντρευτεί την κόρη του βασιλιά, ένας περίεργος γιατρός που αντιδρά παράξενα στη θεραπεία των ασθενών του, στον αιώνα της Ιεράς Εξέτασης τα πιο σκληρά βασανιστήρια που υπάρχουν.[7]
- Les Demoiselles de Bienfilâtre (Οι δεσποινίδες της Μπιενφιλάτρ)
- Véra (Βέρα)
- Vox populi (Φωνή λαού)
- Deux augures (Δύο οιωνοί)
- L'Affichage céleste (Η Ουράνια Εμφάνιση)
- Antonie (Αντωνία)
- La Machine à gloire S.G.D.G. (Η μηχανή της δόξας)
- Duke of Portland (Ο δούκας του Πόρτλαντ)
- Virginie et Paul (Βιργινία και Παύλος)
- Le Convive des dernières fêtes (Ο καλεσμένος των τελευταίων γιορτών)
- À s'y méprendre ! (Ας κάνω λάθος!)
- Impatience de la foule (Ανυπομονησία του πλήθους)
- Le Secret de l'ancienne musique (Το μυστικό της αρχαίας μουσικής)
- Sentimentalisme (Συναισθηματισμός)
- Le Plus Beau Dîner du monde (Το πιο ωραίο δείπνο στον κόσμο)
- Le Désir d'être un homme (Η επιθυμία να είσαι άνθρωπος)
- Fleurs de ténèbres (Λουλούδια του ζόφου)
- L'Appareil pour l'analyse chimique du dernier soupir (Συσκευή για τη χημική ανάλυση του τελευταίου στεναγμού)
- Les Brigands (Οι ληστές)
- La Reine Ysabeau (Η βασίλισσα Ιζαμπώ)
- Sombre récit, conteur plus sombre (Σκοτεινό διήγημα, πιο σκοτεινός αφηγητής)
- L'Intersigne
- L'Inconnue (Η άγνωστη)
- Maryelle (Μαριέλ)
- Le Traitement du docteur Tristan (Η θεραπεία του γιατρού Τριστάν)
- Conte d'amour (Ιστορία αγάπης)
- Souvenirs occultes (Απόκρυφες αναμνήσεις)
- L'Annonciateur (épilogue) Ο Ευαγγελιστής (επίλογος)
- Σκληρές ιστορίες, μετάφραση: Αιμίλιος Χουρμούζιος, εκδόσεις ΕΚΔΟΤΙΚΟΝ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ Η "ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ", 1924
- Σκληρές ιστορίες, μετάφραση: Γιώργος Κ. Καραβασίλης, εκδόσεις Αιγόκερως, 1989
- Σκληρές ιστορίες, μετάφραση: Γιώργος Ράικος, εκδόσεις Δελφίνι, 1991
