Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 18/11/2014.
ΤοΣούμεν (βουλγαρικά: Шумен) είναι πόλη της Βουλγαρίαςκαι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Έχει πληθυσμό 80.114 κατοίκους (2012) και είναι η ενδέκατη πολυπληθέστερη πόλη της χώρας. Είναι γνωστή και ως Σούμλα (Shumla).[3]
Η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά ως Συμεωνίς το 1153 από τονΑραβα περιηγητή Ιντρισί. Το όνομα πιθανόν προέρχεται από το Βουλγαρικό ΄σούμα΄ ΄δάσος (φυλλοβόλων)΄, ανκαι μερικοί θεωρούν (Κόνσταντιν Γίρετσεκ) ότι προέρχεται από το όνομα του Βούλγαρου αυτοκράτορα Συμεών του Μεγάλου. Τα επόμενα χρόνια η πόλη αναφερόταν με διάφορα ονόματα, όπως Σούμενα, Σούμνα, Σούμουλαρ, Σούμουνουμ, Σούμνου και Σούμεν.
Οι παλιότερες αναφορές γιατο Σούμεν χρονολογούνται από την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου. Από το 12ο αιώνα π.Χ. είναι το πρώτο φρούριο στη γύρω περιοχή. Αρχαιολογικές έρευνες, που πραγματοποιήθηκαν από το 1957 ως το 1987, προσδιόρισαν τις χρονολογικές περιόδους, τον τρόπο και τους πόρους της ζωής των κατοίκων του φρουρίου. Είχε ένα τείχος πάχους δύο περίπου μέτρων, χτισμένο από ακατέργαστες πέτρες. Τον 5ο αιώνα π.Χ. χτίσθηκε δεύτερο τείχος μπροστά από το προηγούμενο. Το 2ο αιώνα μ.Χ. οιΡωμαίοι έχτισαν ένα στρατιωτικό οχυρό στα ερείπια τωνΘρακικών οχυρώσεων. Η κατασκευή του τείχους είναι πιαμε κονίαμα. Κατασκευάσθηκε ένας πύργος πάνω από την πύλη, χτίστηκαν ένας τετράγωνος πύργος στα δυτικά και ένας ημικυκλικός στα νότια. Τον 4οκαι 5ο αιώνα ολόκληρος ο λόφος οχυρώθηκε με νέο τείχος με εννέα πύργους. Μεταξύ 8ουκαι 10ου αιώνα το φρούριο ανακαινίστηκε, μετη χρήση του Ρωμαικού τείχους καιτων πύργων καιτην ανέγερση στα βορειοανατολικά νέου τείχους και δύο πύργων.
Το 681 οχανΑσπαρούχ προσάρτησε την περιοχή στην Πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία. Το 811 το Σούμεν κάηκε από τοΒυζαντινό αυτοκράτορα Νικηφόρο, που σκοτώθηκε όμως στη Μάχη της Πλίσκας καιοχαν Κρούμος της Βουλγαρίας επένδυσε το κρανίο του Νικηφόρου με ασήμι καιτο χρησιμοποιούσε σαν κύπελλο για οινοποσία. Η Βουλγαρική οχύρωση του 7ου-10ου αιώνα εξελίχθηκε σεμια φεουδαρχική πόλη με κάστρο με περιμετρικές, εσωτερική και εξωτερική, αμυντικές ζώνες, όπου μπορούμε να μετρήσουμε 28 πύργους και προμαχώνες, τρεις πύλες και πέντε μικρές στοές με πολλές εκκλησίες και εργαστήρια (12ος ως 14ος αιώνας). Τη χρυσή περίοδο του Βουλγαρικού πολιτισμού υπό το Συμεών το Μέγα (893 - 927), το Σούμεν ήταν κέντρο πολιτιστικής και θρησκευτικής δραστηριότητας και μπορεί να γεννήθηκε το όνομα Συμεωνίς. Κατά τη Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία το Σούμεν ήταν σημαντικό στρατιωτικό, διοικητικό και οικονομικό κέντρο, εκτοπίζοντας ακόμη καιτην παλιά Βουλγαρική πρωτεύουσα Πρεσλάβα και επεκτεινόμενο έξω από τα τείχη. Στη μεσαιωνική πόλη του Σούμεν κύρια θρησκεία ήταν η Ορθόδοξη Χριστιανική, απόδειξη της οποίας είναι η εύρεση στο περίγραμμα των τειχών επτά εκκλησιών, αναμνηστικών νομισμάτων μετην απεικόνιση σταυρών και αγγέλων καιτα πολυάριθμα ευρήματα Ορθόδοξων σταυρών χωριστά, καθώς καιη απεικόνισή τους σε δαχτυλίδια και άλλα τεχνουργήματα, που βρέθηκαν στους τάφους καιτα σπίτια. Η κατάσταση αλλάζει μόνο μετά την Οθωμανική κατάκτηση της πόλης το 15ο αιώνα, οπότε καθιερώθηκε τοΙσλάμ.
Το 1388 ο σουλτάνος Μουράτ Α΄ ανάγκασε την πόλη να παραδοθεί στηνΟθωμανική Αυτοκρατορία. Μετά την αποτυχημένη σταυροφορία τουΒλάντισλαβ Γ' της Βάρναςτο 1444, η πόλη καταστράφηκε από τους Οθωμανούς και μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση. Το 18ο αιώνα διερύνθηκε και οχυρώθηκε. Τρεις φορές, το 1774, το 1810 και το 1828, προσβλήθηκε χωρίς επιτυχία από Ρωσικές στρατιές. Οι Τούρκοι στη συνέχεια της έδωσαν το όνομα ΄Γκαζί΄ (Νικήτρια). Το 1854 ήταν το αρχηγείο του Ομάρ Πασά καιτο σημείο συγκέντρωσης του Τουρκικού στρατού (δες Κριμαϊκός Πόλεμος).
Το 19ο αιώνα το Σούμεν ήταν σημαντικό κέντρο της Βουλγαρικής Εθνικής Αναγέννησης, μετον πρώτο εορτασμό τωνΑγίων Κυρίλλου και Μεθοδίουστη Βουλγαρία να γίνεται εδώ στις 11 Μαίου 1813 και την πρώτη θεατρική παράσταση. Το 1828 ιδρύθηκε ένα θρησκευτικό σχολείο θηλέων και ακολούθησε ένα ΄σιταλίστε΄(κοινοτικό κέντρο) το 1856.
Το 1850 ιδρύθηκε στην πόλη η πρώτη Βουλγαρική συμφωνική ορχήστρα. Την ίδια χρόνια ο σημαίνων Ούγγρος πολιτικός και επαναστατικός ηγέτης Λάγιος Κόσουτ πέρασε μέρος της εξορίας τουστην τότε Οθωμανική πόλη του Σούμεν. Το σπίτι στο οποίο έζησε διατηρείται ακόμη ως μουσείο.
Στις 22 Ιουνίου του 1878 το Σούμεν τελικά συνθηκολόγησε με τους Ρώσους και έγινε τμήμα της νεοανεξάρτητης Βουλγαρίας. Το 1880 ιδρύθηκε η ζυθοποιία Σούμεν, μία από τις πρώτες στη Βουλγαρία. Την περίοδο 1950 - 1965 η πόλη ονομαζόταν Κολάροβ, από το όνομα του Κομμουνιστή ηγέτη Βασίλ Κολάρωφ.
Το στρατόπεδο της Σούμλας (σημερινό Σούμεν) όπως επίσης τοΚίτσεβο, τοΓκόστιβαρ, τοΣεβλίεβο, καιτο Κάρνομπατ, αποτέλεσαν τόπο εξορίας για 42.000 Έλληνες[4], ηλικίας κυρίως 17-60 ετών, που προέρχονταν από τα ελληνικά εδάφη της Ανατολικής Μακεδονίας που βρίσκονταν υπό βουλγαρική κατοχή (1916-1918). Η διαδικασία εκτοπισμού των Ελλήνων από τον βουλγαρικό στρατό κατοχής ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1917 και διήρκεσε περισσότερο από δύο χρόνια. Τα καραβάνια των αιχμαλώτων μεταφέρονταν πεζή καιστη συνέχεια με τρένα κάτω από αντίξοες συνθήκες. Ακόμη δυσμενέστερες όμως υπήρξαν οι συνθήκες διαβίωσής τους στη βουλγαρική ενδοχώρα με εξοντωτική συμμετοχή σε χειρωνακτικά έργα. Από τους αιχμαλώτους περίπου 12.000 δεν κατόρθωσαν τελικά να επιστρέψουν ζωντανοί.[5][6][7][8][9][10][11][12]
Η πόλη βρίσκεται 80 χλμ. δυτικά της Βάρνας, χτισμένη μέσα σε ένα σύμπλεγμα λόφων, βόρειων απολήξεων του ανατολικού Αίμου, πουτην περιβάλλει σε σχήμα πετάλου στα δυτικά και τανότια. Ενα απόκρημνο φαράγγι τέμνει το έδαφος κατά μήκος της πεταλόσχημης κορυφογραμμής. Από το Σούμεν ξεκινούν δρόμοι βόρεια προς τις παραδουνάβιες πόλεις ΡούσεκαιΣιλίστρακαιτηΔοβρουτσά, νότια προς τα περάσματα του Αίμου και δυτικά προς τη Βάρνα καιτοΜπάλτσικ.
Το Σούμεν διαθέτει το Μνημείο 1300 Χρόνων Βουλγαρίας, που θεωρείται ως το μοναδικό μνημείο στον κόσμο, που απεικονίζει την ιστορία μιας ολόκληρης χώρας από τη δημιουργία της μέχρι σήμερα.
Το Φρούριο του Σούμεν, εν μέρει ανακαινισμένο μετά την καταστροφή του από τους Οθωμανούς στο παρελθόν, είναι σημαντικό ιστορικό μνημείο της μεσαιωνικής Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Δεν απέχει πολύ από την πόλη, στο ομώνυμο Οροπέδιο.
ΟΙππέας της Μαντάρα, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάςκαι μοναδικό τέτοιο δείγμα μεσαιωνικού βράχου στην Ευρώπη, είναι ένα αρχαίο (710 μ.Χ.) μνημείο, που συνήθως αποδίδεται στο Βουλγαρικό πολιτισμό και βρίσκεται περίπου 20 χλμ. από το Σούμεν.
Τα θρησκευτικά κτίρια της πόλης περιλαμβάνουν τονΟρθόδοξο Καθεδρικό των Αγίων Τριών Ιεραρχών καιτη Βασιλική της Αγίας Αναλήψεως, καθώς καιτο τζαμί Σερίφ Χαλίλ Πασά (γνωστό και ως Τομπούλ Τζαμί), το μεγαλύτερο στη Βουλγαρία και ένα από τα μεγαλύτερα στα Βαλκάνια, που εξυπηρετεί τη Μουσουλμανική μειονότητα (περίπου 15%)του Σούμεν και της περιοχής.