Η Χαθετάνια (ισπανικά: La Jacetania, αραγωνικά: A Chacetania) είναι η βορειοδυτικότερη κομάρκα της Αραγωνίας, που μοιράζεται μεταξύ των επαρχιών ΟυέσκακαιΣαραγόσσα, στηνΙσπανία . Η διοικητική πρωτεύουσα της είναι ηΧάκα.
Η κομάρκα περιλαμβάνει 20 δήμους (80 οικισμούς), 16 στην επαρχία της Ουέσκας και 4 στη Σαραγόσσα. Οι δήμοι που ανήκουν στην Χαθετάνια είναι αυτοί των Aisa, Ανσό, Aragüés del Puerto, Artieda, Bailo, Borau, Canal de Berdún, Κανφράνκ, Castiello de Jaca, Fago, Χάκα, Jasa, Mianos, Puente la Reina de Jaca, Salvatierra de Esca, Santa Cilia, Santa Cruz de la Serós, Sigüés, Κοιλάδα του Έτσοκαι Villanúa.
Το μέγιστο ύψος της περιοχής βρίσκεται στην κορυφή του όρους Collarada (2.886 μ.) όπου βρίσκονται δύο από τα παλαιότερα χιονοδρομικά κέντρα στην Ισπανία: το Κανταντσού καιτο Αστούν, στηνκοιλάδα του Αραγών.
Έχει έκταση 1.857,9 km² και πληθυσμό 17.623 κατοίκους σύμφωνα μετην απογραφή του 2018. Πρωτεύουσά της είναι η πόλη Χάκα, η οποία φιλοξενεί το 73% του τοπικού πληθυσμού.
Μέρος της επικράτειάς της καταλαμβάνεται από τοφυσικό πάρκο των δυτικών κοιλάδων, το προστατευόμενο τοπίο των Fozes de Fago και Biniés καιτο προστατευόμενο τοπίο τωνΣαν Χουάν ντελα Πένια και Μόντε Οροέλ.
Σε αυτήν την περιοχή δημιουργήθηκε η πρωτόγονη κομητεία της Αραγωνίας,η οποία το 1035, μετά το θάνατο τουΣάντσο Γ΄του «Μεγάλου» της Ναβάρρας, απέκτησε την κατηγορία τουβασιλείουμε πρωτεύουσα στην Χάκα καιμε μονάρχη τονΡάμιρο Α΄.
Ο νόμος της δημιουργίας της κομάρκας είναι ο 9/2002 της 3ης Μαΐου 2002. Ιδρύθηκε στις 22 Ιουνίου 2002. Οι εξουσίες της μεταβιβάστηκαν την1η Ιανουαρίου 2003.
Άλλα θρησκευτικά μνημεία είναι η ρωμαϊκή εκκλησία του Σαντιάγο και εκείνη της Κάρμεν (στη Χάκα), της Σάντα Μαρία καιτουΣαν Καπράσιο (στη Santa Cruz de la Serós), της Santa María de Iguacel, τουΣαν Αδριάν της Σάσαβεκαι της μονής του Αγίου Πέτρου της Σιρέσα. Χωρίς να παραβλέψουμε μια από τις καλύτερες συλλογές ρωμανικής ζωγραφικής στην Ευρώπη που βρίσκεται στοΕπισκοπικό Μουσείο της Χάκας, που έχει εξαχθεί από τους τοίχους εκκλησιών όπως των Ναβάσα, Ρουέστα καιη Μπαγές.
Έχει επίσης εμβληματικά στρατιωτικά κτίρια, ιδίως το αμυντικό συγκρότημα της Ακρόπολης της Χάκας (από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα), στην πόλη Χάκα (ένα από τα καλύτερα, αν όχι το καλύτερα διατηρημένο στη χώρα). Ο Πύργος των Fusileros (στοΚανφράνκ) ένα κλασικό παράδειγμα του παρελθόντος της περιοχής ως πολεμική συνοριοφυλακή. Επίσης εμβληματικά είναι καιτα οχυρά του Coll de Ladrones, το οποίο ξεχωρίζει ψηλά στον οικισμό που χτίστηκε γύρω από το σιδηροδρομικό σταθμό του Κανφράνκ, και εκείνο του Rapitán, που ξεχωρίζει στη Χάκα πάνω στον ομώνυμο λόφο.
Μαζί μετηνκαστιλιάνικη ή ισπανική γλώσσα, η οποία είναι η επίσημη γλώσσα και χρησιμοποιείται περισσότερο από τη συντριπτική πλειοψηφία των ομιλητών της περιοχής, η παραδοσιακή γλώσσα της Χαθετάνια είναι ηαραγωνική, που ομιλείται στην δυτική της παραλλαγή. Οι διάλεκτοι αυτής της γλώσσας στην περιοχή είναι τα Ανσοτάνο, τα Τσέσο, τα Αραγκεσίνο, τα Αϊσίνο καιτα Χακές. Ανάμεσα στους συγγραφείς της γλώσσας αυτής ξεχωρίζουν οι Domingo Miral και Emilio Gastón.
Ως παράδοση, αξίζει να επισημανθεί το Φεστιβάλ Traje Ansotano, στοΑνσό, το οποίο γιορτάζεται την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου, και όπου οι ντόπιοι φορούν τα πολύχρωμα κοστούμια της περιοχής.
Οι κύριες γιορτές είναι της Σάντα Ορόσια, προστάτιδας της περιοχής, που εορτάζονται στις 25 Ιουνίου.
.svg)
Σχετικά πολυμέσα
