Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 14/02/2020.
Θέση της κομητείας της Αραγωνίας γύρω στο 1050, μαζί με τις κομητείες τουΣοβράρβεκαι της Ριβαγόρθα
Η Κομητεία της Αραγωνίας αρχικά προορίζονταν γιατην προστασία των περασμάτων των κεντρικών Πυρηναίων από τους Μαυριτανούς, κατά όμοιο τρόπο όπως τοΔουκάτο της ΒασκωνίαςκαιηΙσπανική Μαρκιωνία προστάτευαν την δύση καιτην ανατολή. Η Αραγωνία ωστόσο παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό εκτός της επιρροής των ονομαστικών της Καρολίδων αρχόντων, ανκαι ήταν σαφέστατα ένα Φραγκικό δημιουργία και όχι μία διακριτή περιοχή κάποιας εθνότητας. Ο νωρίτερος πιστοποιημένος τοπικός άρχοντας ήταν οΑουρέλιο (807), που πιθανώς ήταν Φράγκος, Βησιγοτθικής ή Ισπανο-Ρωμαικής καταγωγής. Η Αραγωνία αυτή φαίνεται με βεβαιότητα πως ήταν ένα συνδυαστικό δημιούργημα από την μία των προσπαθειών της Φραγκοκρατίας γιατηνΑνακατάκτηση εδαφών,και από την άλλη της δραστηριότητας της τοπικής Ισπανο-Βησιγοτθικής ελίτ να ενώσει τον αγροτικό πληθυσμό εναντία στους Μαυριτανούς από τηνκοιλάδα του Έβρου.
Στο τέλος του 9ου αιώνα, οι Καρολίδες έπαψαν να είναι ισχυροί άρχοντες στις εξωτερικές περιοχές της αυτοκρατορίας τους, ενώ ταυτόχρονα οιΜαυριτανοί της κοιλάδας του Έβρου έπαψαν να είναι απειλή γιατο Χριστιανικό πληθυσμό στα βόρεια. Καθώς η Καρολίγγεια επιρροή εξασθενούσε, οι κόμητες της Αραγωνίας αναζήτησαν νέους συμμάχους. Το 820 ο υποτελής του Καρλομάγνου, κόμης Αθνάρ Α΄ Γκαλίντεθ, εκδιώχθηκε από την κομητεία από τον γαμπρό του, Γκαρθία «τον Κακό», που ανέβηκε στην εξουσία μετην υποστήριξη των στρατευμάτων πουτου παρείχε οΊνιγο Αρίστα,ο διοικητής του νεοσύστατου Βασιλείου της Παμπλόνα. Στη συνέχεια αποκήρυξε τη γυναίκα τουγιανα παντρευτεί την κόρη του Ίνιγο. Το 844, οΓκαλίντο γιος του Αθνάρ, αναγκάστηκε να γίνει υποτελής του Ίνιγο, προκειμένου να εξασφαλίσει την επιστροφή τουκαιτη διαδοχή την κομητεία. Έπειτα ο κόμης Αθνάρ Β΄ Γκαλίντεθ έχοντας βλέψεις προς το νότο, πάντρεψε την κόρη τουμετονΒαλή της Ουέσκας, Μοχάμετ αλ-Ταβίλ.
ΟιΝαβαρρέζοι, επέκτειναν το βασίλειό τους καιστην περιοχή νότια της Αραγωνίας, μια ζώνη κατεστραμμένη στρατιωτικά από τους Άραβες κατά τις συγκρούσεις των προηγούμενων αιώνων. Η ναβαρρέζικη οχύρωση της περιοχής αυτής περιόρισε σημαντικά τη δυνατότητα της Αραγωνίας να επεκταθεί μέσω της ανακατάκτησης εδαφών, καθώς έκοψε τον προφανή διάδρομο μιας τέτοιας πιθανής κατάκτησης. Ο θάνατος τουΓκαλίντο Αθνάρεθ Β´ χωρίς να επιβιώσουν από αυτόν νόμιμοι γιοιγιατην διαδοχή, οδήγησε σεμια διαίρεση των εδαφών του. Η περιοχή τουΣοβράρβε πέρασε μέσω της κόρης τουστηνΚομητεία της Ριβαγόρθα, ενώ η ίδια η Αραγωνία έπεσε κάτω από τον άμεσο έλεγχο του στέμματος της Παμπλόνα, καθώς ο βασιλιάς Γκαρθία Σάντσεθ Α΄ της Παμπλόναθα παντρευτεί τηνΑντρεγότο Γκαλίντεθ, μια άλλη κόρη του αποθανόντος Κόμη.
Κατά τη διάρκεια του αιώνα της άμεσης Ναβαρρέζικης κυριότητας, η μικρή πλέον κομητεία της Αραγωνίας διατήρησε μια ξεχωριστή διοίκηση καιστα καταστατικά της αναφερόταν ως «Γητων αρχόντων της Αραγωνίας», ενώ οι κόμητες της διορίζονταν από τους βασιλιάδες, ξεκινώντας με γαμπρό του τελευταίου αυτόνομου κόμη. Τον 10ο αιώνα, το θρησκευτικό κέντρο της κομητείας μεταφέρθηκε νότια, στηνμονή τουΣαν Χουάν ντελα Πένια. Η μονή τουΣαν Χουάν, σε αντίθεση μετην μονή του Αγίου Πέτρου της Σιρέσα, είχε ιδρυθεί από τους χριστιανούς πρόσφυγες από τη Μαυριτανική Σαραγόσακαιτο μοναστήρι είχε ένα Βησιγοτθικό στρατιωτικό χαρακτήρα. Ενστερνίστηκαν τον πόλεμο με τους Μουσουλμάνους καιηΒησιγοτθική ιεροτελεστία αποτέλεσε τον καθιερωμένο τύπο λατρείας.
Το 922, οι κάτοικοι της Αραγωνίας εξασφάλισαν τελικά τη δική τους επισκοπή. Οι παλιοί νομάδες «επίσκοποι της Αραγωνίας» (μερικές φορές αναφέρονταν ως επίσκοποι της Ουέσκας ή της Χάκας) εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα τουΜποράου. Οι νέοι επίσκοποι μετέφεραν τακτικά την κατοικία τους σε ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια, όπως τουΣαν Χουάν ντελα Πένια, τουΑγίου Πέτρου της Σιρέσα, ή τουΣαν Αδριάν της Σάσαβε. Η θέση της επισκοπικής έδρας, αποτελεί επίσης απόδειξη πως οι άνω κοιλάδες στα νότια της χώρας είχαν αρχίσει να γίνονται ολοένα καιπιο πυκνοκατοικημένες, καθώς η περιοχή νότια του ποταμού Αραγών οχυρωνόταν περισσότερο καιη Μαυριτανική απειλή μειωνόταν περαιτέρω. Αυτή η παραμεθόρια ζώνη βίωνε επίσης την ανανέωση των πληθυσμών της υπό το φως της στρατιωτικοποίησης.
οΣάντσο ο Μέγας, ο οποίος είχε ενώσει υπό τον έλεγχό τουτο μεγαλύτερο μέρος της Χριστιανικής Ιβηρικής, έδωσε τα εδάφη της Αραγωνίας στον νόθο γιοτουΡαμίρο ήδη από νωρίς, το 1015. Μετον θάνατο του πατέρα τουτο 1035 και έπειτα του αδελφού τουΓκονζάλο του Σοβράρβε και της Ριβαγόρθα, το 1043, του οποίου τα εδάφη επίσης απέκτησε ο Ραμίρο, κάτεχε πλέον τον πυρήνα αυτού πουθα γίνει στην συνέχεια τοΒασίλειο της Αραγωνίας.
Arco y Garay, Ricardo del. «España Christiana: Hasta el año 1035, fecha de la Muerte de Sancho Garcés ΙΙΙ» στο España Christiana: Comienzo de la Reconquista (σελ. 711-1038). Ιστορία της Ισπανίας [dirigida por Don Ramón menendez Pidal], τόμος 6. Espasa Calpe: Μαδρίτη, Το 1964.
Bisson, Thomas N. Το Μεσαιωνικό Στέμμα της Αραγωνίας: Μια Σύντομη Ιστορία. Οξφόρδη: Clarendon Press, 1986. ISBN 0-19-821987-3. Γιατην κομητεία, βλ. σελ. 10–11.
