Χειρόγραφο της Historia Regum Britanniae, 12ος αιώνας, Βιβλιοθήκη της Βέρνης
Το έργο Historia Regum Britanniae (αποδιδόμενο ως «Η Ιστορία των Βασιλέων της Βρετανίας») είναι ψευδοϊστορικό έργο, το οποίο συνέγραψε οΤζέφρεϊ του Μονμάουθ κάπου ανάμεσα στην περίοδο 1135 - 1139 και αποτελούσε ένα από τα πλέον δημοφιλή βιβλία κατά την περίοδο τουΜεσαίωνα[1].
Η Ιστορία των βασιλέων της Βρετανίας αφηγείται την ιστορία της Βρετανίας από την εποχή πουο, καταγόμενος από τηνΤροία, Ρωμαίος Βρούτος (λατ. Brutus, κελτικάBryttys), δισέγγονος τουΑινεία[2] ως τα τέλη του 7ου αιώνα, οπότε οιΣάξονες επέβαλαν την κυριαρχία τους στη νήσο. Η αφήγηση βρίθει ηρώων, εν τούτοις μεγάλο της μέρος είναι απλά μύθοι. Υπάρχουν, όμως, και γεγονότα τα οποία δεν είναι προϊόντα μυθοπλασίας. Στον Τζέφρεϊ συχνά αποδίδεται το γεγονός ότι οβασιλέας Αρθούρος μεταβλήθηκε σε παγκόσμια γνωστό μυθικό ήρωα και ότι ήταν αυτός που απέδωσε στον Αρθούρο την μυθική του διάσταση.
Ο Βόρτιγκερν καιο Άμπρος παρακολουθούν την μάχη δύο δράκων, εικονογράφηση σε χειρόγραφο της Historia Regum Britanniaeτου 15ου αιώνα
Η εργασία του Τζέφρεϊ ήταν αμφισβητήσιμη ακόμη και από τους συγχρόνους του, καθώς πολλοί την θεωρούσαν «ένα σωρό σκουπιδιών», αποτέλεσε, όμως, την βάση της αγγλικής ιστοριογραφικής παράδοσης. Ο πλέον αμφισβητούμενος ισχυρισμός του ήταν ότι βάσισε την «Ιστορία» τουσε ένα «Βρετανικό βιβλίο» (εννοώντας «Ουαλικό»). Ο ίδιος ο συγγραφέας ήταν Ουαλός καιη εργασία του σαφώς σκιαγραφεί πολλές από τις ουαλικές και κελτικές παραδόσεις. Οι ιστορικοί συχνά ήρθαν σε διενέξεις σχετικά μετοαν πράγματι χρησιμοποίησε κάποιο παρόμοιο βιβλίο ή αν απλώς το ανέφερε γιανα αποκτήσει περισσότερη αξιοπιστία[3].
Η ιστορία ξεκινά μετην ίδρυση της Βρετανίας από τον Βρούτο καιτον Κοριναίο, τον επώνυμο ιδρυτή της Κορνουάλης, ο οποίος εξολόθρευσε τους γίγαντες που ζούσαν εκεί. Ακολουθούν οι ιστορίες των πρώτων βασιλέων ως την ρωμαϊκή κατάκτηση της νήσου. Περιλαμβάνει επεισόδια όπως η ίδρυση τουΜπαθ από τον Bladud καιη ίδρυση τουΛέστερ (Leicester) από τονΛηρ (Leir ή Lear). Η ιστορία της διείσδυσης των Σαξόνων κατά την διάρκεια της βασιλείας του «άνομου σφετεριστή» Βόρτιγκερν (Vortigern), της επιτυχημένης αντίστασης κατά των Σαξόνων από τον Βόρτιμερ (Vortimer) καιη αποκατάσταση της ορθής γραμμής διαδοχής ακολουθείται από τις ένδοξες θητείες τουΑυρηλίου (Aurelius) καιτου αδελφού τουΟύθερ Πέντραγκον (Uther Pendragon) και τις κατακτήσεις του Αρθούρου, που αποτελούν το αποκορύφωμα της εξιστόρησης. Στα κεφάλαια 106 ως 111 παρουσιάζεται ο γητευτής Μέρλιν, ο οποίος προφητεύει με σκοτεινό αλλά αποκαλυπτικό τρόπο την μέλλουσα πολιτική ιστορία της Βρετανίας. Τα συγκεκριμένα κεφάλαια εκδόθηκαν πρώτα, πριν το 1136 και ήταν αυτά από τα οποία πηγάζει το ύφος των πολιτικών προφητειών που αποδίδονται στον Μέρλιν[1].
Το τελευταίο κεφάλαιο της «Ιστορίας» αντικρούει τους ισχυρισμούς ιστορικών που αμφισβήτησαν τις ιστορικές πηγές του συγγραφέα και τους καλεί να εξετάσουν καλύτερα την μαρτυρία των χειρογράφων[3].
