1872

1872. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1850(e)koa • 1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa
Urteak	1869  • 1870  • 1871 • 1872 • 1873 • 1874 • 1875
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1872 MDCCCLXXII
Ab urbe condita	2625
Armeniar egutegia	1321 ԹՎ ՌՅԻԱ
Bahá'í egutegia	28 – 29
Bengaliar egutegia	1279
Berber egutegia	2822
Egutegi budista	2416
Myanmarko egutegia	1234
Bizantziar egutegia	7380 – 7381
Koptoen egutegia	1588 – 1589
Etiopiar egutegia	1864 – 1865
Hebrear egutegia	5632 – 5633
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1928 – 1929
Shaka Samvat	1794 – 1795
Kali Yuga	4973 – 4974
Iraniar egutegia	1250 – 1251
Islamiar egutegia	1288 – 1289
Japoniar egutegia	Meiji 5 (明治めいじ5年ねん)
Korear egutegia	4205
Thailandiar eguzki egutegia	2415
Holozeniar egutegia	11872

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Martxoaren 1a – Yellowstone Parke nazional izendatu zuten.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 6a – Alexander Nikolaievitx Scriabin, errusiar pianista eta musikagilea (h. 1915).
• Urtarrilaren 12a – Victoriano Flamarique, nafar apaiza eta kooperatibismoaren aitzindaria (h. 1946).
• Urtarrilaren 15a – Concepción Lopez de Arroiabe Lejarreta, Gasteizko Institutuan ikasketak egin zituen aurreneko emakumea.
• Urtarrilaren 20a – Julia Morgan, estatubatuar arkitektoa, Parisko Arte Ederretako Eskolan onartutako lehen emakumea (h. 1957).
• Urtarrilaren 22a – Vicente Fatrás, bizkaitar politikaria (h. 1936).
• Urtarrilaren 23a – Paul Langevin, frantziar fisikari eta politikaria (h. 1946).
• Urtarrilaren 23a – Jože Plečnik, esloveniar arkitektoa (h. 1957).
• Urtarrilaren 24a – Morris Travers, britainiar kimikaria (h. 1961).
• Urtarrilaren 31 – Cecilio Erauskin, Gorbeiako artzaina (h. 1938).
• Urtarrilaren 31 – Zane Grey, estatubatuar idazlea (h. 1939).

Otsaila

• Otsailaren 11 – Rita de Morais Sarmento, portugaldar ingeniari zibila, Portugalen, eta ziurrenik Europa osoan, titulu hori lortu zuen lehen emakumea (h. 1931).
• Otsailaren 16a – Jeanne Bucher, frantziar argitaratzailea (h. 1946).

Martxoa

• Martxoaren 6a – Johan Bojer, norvegiar kontalari eta eleberrigilea (h. 1959).
• Martxoaren 7a – Piet Mondrian, herbehereetar margolaria (h. 1944).
• Martxoaren 9a – Ella Ewing, Missouriko emakume erraldoia, akromegaliaren ondorioz, 2,54 metro garai izatera heldu zen estatubatuar gizasemea (h. 1913).
• Martxoaren 14a – Liudmila Nikolaevna Stal, ukrainar boltxebikea (h. 1939).
• Martxoaren 20a – Robert Brough, eskoziar margolari eta ilustratzailea (h. 1905).
• Martxoaren 23a – Michael Joseph Savage, Zeelanda Berriko lehen ministroa (h. 1940).
• Martxoaren 25a – Tōson Shimazaki, japoniar idazlea (h. 1943).
• Martxoaren 28a – Ingolf Elster Christensen, norvegiar politikaria (h. 1943).
• Martxoaren 28a – José Sanjurjo, nafar militarra (h. 1936).
• Martxoaren 31 – Arthur Griffith, irlandar lider abertzalea (h. 1922).
• Martxoaren 31 – Aleksandra Kollontai, errusiar iraultzaile feminista (h. 1952).
• Martxoaren 31 – Sergei Pavlovitx Diagilev, errusiar artista (h. 1929).

Apirila

• Apirilaren 9a – Léon Blum, Frantziako Estatuburua (h. 1950).
• Apirilaren 12a – Francesca Bonnemaison i Farriols, kataluniar pedagogo, idazle eta emakumeen hezkuntza herrikoiaren sustatzailea (h. 1949).
• Apirilaren 29a – Manuel Hugué, espainiar idazle eta margolaria (h. 1945).

Maiatza

• Maiatzaren 1a – Hugo Alfvén, suediar musikagile, orkestra-zuzendari, biolin-jotzaile eta margolaria (h. 1960).
• Maiatzaren 3a – Park Jung-yang, Hego Korear politikari eta filosofo liberala (h. 1959).
• Maiatzaren 5a – José María Urkijo Ibarra, bizkaitar politikaria, industria-gizona eta kazetaria (h. 1936).
• Maiatzaren 6a – Willem de Sitter, herbeheretar fisikari, matematikari eta astronomoa (h. 1934).
• Maiatzaren 10a – Marcel Mauss, frantziar soziologoa, Frantziako etnologiaren aita (h. 1950).
• Maiatzaren 18a – Bertrand Russell, galestar idazle, filosofo eta matematikaria, 1950eko Literaturako Nobel Saria (h. 1970).
• Maiatzaren 30a – Paul-Émile Janson, Belgikako lehen ministroa (h. 1944).

Ekaina

• Ekainaren 6a – Antoni Bolesław Dobrowolski, poloniar geofisikaria, meteorologoa eta esploratzailea (h. 1954).
• Ekainaren 6a – Alexandra Feodorovna, Errusiako enperatriza eta Errusiako Inperioko azken agintaria (h. 1918).
• Ekainaren 11 – Eustaquio Etxabe-Sustaeta, arabar kazetari eta politikari karlista (h. 1952).
• Ekainaren 12a – Manuel Uruchurtu, RMS Titanic itsasontzian hildako euskal jatorriko mexikar abokatu eta politikaria (h. 1912).
• Ekainaren 13a – Albert Demangeon, frantziar geografoa (h. 1940).
• Ekainaren 18a – Ana de Castro Osório, portugaldar idazlea, kazetaria, pedagogoa, feminista eta militante errepublikanoa (h. 1935).
• Ekainaren 23a – Henri Hubert, frantziar arkeologoa eta erlijio konparaketan soziologo aditua (h. 1927).

Uztaila

• Uztailaren 1a – Louis Blériot, frantziar ingeniari, hegazkin egile eta gidaria (h. 1936).
• Uztailaren 4a – Calvin Coolidge, Ameriketako Estatu Batuetako 30. Presidentea (h. 1933).
• Uztailaren 5a – Édouard Herriot, Frantziako lehen ministroa (h. 1957).
• Uztailaren 12a – Emil Hácha, Txekoslovakiako 3. Presidentea (h. 1945).
• Uztailaren 16a – Roald Amundsen, norvegiar esploratzailea (h. 1928).
• Uztailaren 23a – Edward Adrian Wilson, ingeles polar esploratzailea, medikua, naturalista eta ornitologoa (h. 1912).
• Uztailaren 28a – Albert Sarraut, Frantziako lehen ministroa (h. 1962).

Abuztua

• Abuztuaren 3a – Haakon VII.a Norvegiakoa, Norvegiako erregea (h. 1957).
• Abuztuaren 4a – Joaquín Beuntza, euskal abokatua eta politikaria (h. 1936).
• Abuztuaren 13a – Richard Willstätter, alemaniar kimikaria, 1915eko Kimikako Nobel Saria (h. 1942).
• Abuztuaren 15a – Aurobindo Ghose, indiar filosofoa (h. 1950).
• Abuztuaren 21a – Aubrey Beardsley, ingeles marrazkilaria (h. 1898).
• Abuztuaren 24a – Max Beerbohm, ingeles saiakeragile, eleberrigile eta parodien eta karikaturen egilea (h. 1956).
• Abuztuaren 31 – Matilda Kxesinskaia, errusiar-poloniar ballet-dantzaria eta Nikolas II.a Errusiako tsarraren maitalea (h. 1971).

Iraila

• Irailaren 5a – Victor Ardisson, Vampire du Muy, frantziar nekrofilo ospetsua (h. 1944).
• Irailaren 10a – Vladimir Arseniev, errusiar esploratzaile eta idazlea (h. 1930).
• Irailaren 15a – Max Factor, poloniar-judu enpresaria (h. 1938).
• Irailaren 18a – Vicenç Albert Ballester, kataluniar ekintzaile independentista eta errepublikarra, Esteladaren diseinatzaile eta hedatzailetzat joa (h. 1938).
• Irailaren 20a – Maurice Gustave Gamelin, frantziar jenerala (h. 1958).
• Irailaren 23a – Solomija Kruxelnytska, ukrainar sopranoa, XX. mendearen lehen erdiko opera-izarrik distiratsuenetakotzat joa (h. 1952).

Urria

• Urriaren 3a – Candido Albistur Iturria, nafar konposatzaile, zuzendari eta pianojolea (h. 1955).
• Urriaren 4a – Ernest Fourneau, Euskal Herri nahiz frantses estatu mailan kimioterapiaren sortzailea (h. 1949).
• Urriaren 8a – Mary Engle Pennington, estatubatuar kimikari bakteriologiko, asmatzaile eta hozte-sistemaren injinerua (h. 1952).
• Urriaren 8a – John Cowper Powys, galestar filosofo, eleberrigile, literatura kritikari eta olerkaria (h. 1963).
• Urriaren 11 – Emily Davison, emakumeen sufragioaren aldeko ingeles ekintzailea (h. 1913).
• Urriaren 12a – Ralph Vaughan Williams, ingeles musikagilea, zuzendaria eta organo-jotzailea (h. 1958).
• Urriaren 15a – Wilhelm Miklas, Austriako presidentea (h. 1956).
• Urriaren 15a – Edith Bolling Galt Wilson, AEBetako lehen dama (h. 1961).
• Urriaren 28a – Tadeo Biela, nafar abeslaria eta euskal idazlea (h. 1935).

Azaroa

• Azaroaren 13a – Estanislao Urkixo Ussia, arabar enpresaburua (h. 1948).
• Azaroaren 23a – Isabel Güell i López, kataluniar konpositorea (h. 1956).
• Azaroaren 24a – Georgi Vasilievitx Txitxerin, errusiar diplomatikoa (h. 1936).
• Azaroaren 30a – Isidre Nonell, kataluniar margolari eta marrazkigilea (h. 1911).

Abendua

• Abenduaren 1a – Maria Walanda Maramis, Indonesiako Heroi Nazionala (h. 1924)
• Abenduaren 7a – Johan Huizinga, herbeheretar filosofo eta historialaria (h. 1945).
• Abenduaren 12a – Isaías Gamboa, kolonbiar hezitzaile eta poeta (h. 1904).
• Abenduaren 12a – Heinrich Vogeler, alemaniar margolari, diseinatzaile eta arkitektoa (h. 1942).
• Abenduaren 16a – Anton Denikin, errusiar jenerala (h. 1947).
• Abenduaren 22a – Rufino Laiseka, PSEko buruzagi eta Bilboko alkatea (h. 1944).
• Abenduaren 24a – Natividad Yarza Planas, kataluniar irakaslea eta politikaria, Espainian sufragio unibertsalaren bidez hautatu zen lehenengo emakumezko alkatea (h. 1960).
• Abenduaren 26a – Norman Angell, britainiar politikari laborista, kazetari eta egilea, 1933ko Bakearen Nobel Saria (h. 1967).
• Abenduaren 28a – Pio Baroja, gaztelaniazko idazle gipuzkoarra (h. 1956).
• Abenduaren 31 – Joseph Garat, Baionako alkatea (h. 1944).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Alfredo Etxabe, Iturribidekoa , gaztelaniazko kazetaria eta euskal antzerkigilea (h. 1926).
• Emilio Azarola, euskal ingeniari eta politikaria (h. 1950).
• Fernando Ortiz de Latierro, arabar idazlea eta kaputxinoa (h. 1966).
• Frantzisko Iturzaeta, gipuzkoar bertsolaria (h. 1948).
• Ignacio Coyne, nafar argazkilari eta zinemagilea (h. 1912).
• Jose Elosegi, Donostiako alkatea.
• Victoriano Mateo Ramírez, Errioxa, Arabar Errioxako forja-langile artistikoa (h. 1956).
• Edith Margaret Garrud, Mendebaldeko lehen arte martzialetako emakume irakasle profesionala (h. 1971).
• Julius Koch, akromegaliaren ondorioz, 2,459 metro garai izatera heldu zen belgikar gizasemea (h. 1902).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

• Urtarrilaren 8a – Manuela León, ekuadortar emakume libertarioa, indigenen altxamenduan liderretako bat (j. 1844).
• Urtarrilaren 12a – Victor de Persigny, frantziar politikaria (j. 1808).
• Urtarrilaren 21a – Franz Grillparzer, austriar idazlea (j. 1791).
• Urtarrilaren 30a – Felicitas Guerrero, buenosairestar dirudun dama (j. 1846).
• Otsailaren 8a – Eugenio Abiraneta, euskal herritar politikaria (j. 1792).
• Otsailaren 11 – Edward James Roye, Liberiako presidentea (j. 1815).
• Otsailaren 29 – Eugenio Otxoa, erdal idazlea, bibliografoa, argitaratzailea eta itzultzailea (j. 1815).
• Martxoaren 10a – Giuseppe Mazzini, italiar politikari, kazetari eta abertzalea (j. 1805).
• Apirilaren 2a – Samuel Morse, estatubatuar asmatzailea (j. 1791).
• Apirilaren 20a – Ljudevit Gaj, kroaziar hizkuntzalari, politikari, kazetari eta idazlea (j. 1809).
• Apirilaren 27a – Ion Heliade Rădulescu, Errumaniako idazlea eta politikaria (j. 1802).
• Maiatzaren 18a – Charles Belzuntze, Belzuntze bizkondea, erbestean jaiotako euskal idazlea (j. 1796).
• Maiatzaren 24a – Julius Schnorr von Carolsfeld, alemaniar margolaria (j. 1794).
• Ekainaren 4a – Stanisław Moniuszko, poloniar musikagile, orkestra-zuzendari eta musika irakaslea (j. 1819).
• Ekainaren 4a – Johan Rudolph Thorbecke, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1798).
• Ekainaren 12a – Thomas C. Jerdon, britainiar mediku, zoologo eta botanikaria (j. 1811).
• Ekainaren 22a – Juana de Vega, aliziar idazlea eta ekintzaile liberala (j. 1805).

Uztailetik abendura

• Uztailaren 18a – Benito Juárez, Mexikoko presidentea (j. 1806).
• Uztailaren 22a – Edmond Guibert, euskal idazlea (j. 1847).
• Abuztuaren 20a – Ganix Makeakoa, baxenafar kontrabandista eta mugalaria (j. 1806).
• Abuztuaren 23a – Jean Dorey, normandieraz idazten zuen idazle jerseytarra (j. 1831).
• Irailaren 2a – Nikolai Frederik Severin Grundtvig, daniar idazlea (j. 1783).
• Irailaren 10a – Avram Iancu, Transilvaniako errumaniar legegizona (j. 1824).
• Irailaren 13a – Ludwig Feuerbach, alemaniar filosofoa eta moralista (j. 1804).
• Irailaren 18a – Karlos XV.a Suediakoa, Suediako erregea eta Norvegiako erregea (j. 1826).
• Irailaren 25a – Manez Etxeto, Katxo, lapurtar bertsolaria (j. 1789).
• Urriaren 23a – Théophile Gautier, frantziar idazlea (j. 1811).
• Urriaren 29a – Pierre Charles Fournier de Saint-Amant, frantziar xakelaria (j. 1800).
• Azaroaren 5a – Thomas Sully, estatubatuar margolari erretratugilea (j. 1783).
• Azaroaren 23a – John Bowring, ingeles politikari, ekonomilari, hizkuntzalari, itzultzaile, hispanista, idazle eta bidaiaria, Hong Kongeko laugarren gobernadorea (j. 1792).
• Azaroaren 28a – Mary Somerville, eskoziar matematikari, astronomo eta ikerlari autodidakta (j. 1780).
• Abenduaren 14a – John Frederick Kensett, estatubatuar Hudson Ibaiaren Eskolako paisaien-margolaria (j. 1816).
• Abenduaren 21a – Robert Seldon Duncanson, estatubatuar margolaria (j. c. 1821).
• Abenduaren 23a – George Catlin, estatubatuar abenturazale, esploratzaile, bidaiari, abukatu, idazle eta margolaria (j. 1796).
• Abenduaren 24a – William John Macquorn Rankine, eskoziar fisikaria (j. 1820).
• Abenduaren 31 – Aleksis Kivi, finlandiar idazlea, finlandierazko lehen eleberri esanguratsua idatzi zuena (j. 1834).

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q7753
• Multimedia: 1872 / Q7753