Henrike II.a Ingalaterrakoa

Henrike II.a Ingalaterrakoa
	; Irudi gehiago
Irlandako jauna
Ingalaterrako monarka
count of Anjou (en)
Normandiako dukea
duke of Aquitaine (en)
; Angevinar Inperioako errege
Bizitza
Jaiotza	Le Mans, 1133ko martxoaren 5a
Herrialdea	Ingalaterrako Erresuma
Bizilekua	Loirerria
Heriotza	Chinongo gaztelua, 1189ko uztailaren 6a (56 urte)
Hobiratze lekua	Fontevraud Abbey (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: gastrointestinal system disease (en)
Familia
Aita	Godofredo V.a Anjoukoa
Ama	Matilde Ingalaterrakoa
Ezkontidea(k)	Leonor Akitaniakoa (1152ko maiatzaren 18a (egutegi gregorianoa) -
Bikotekidea(k)	ikusi Ykenai (en) ; Rosamund Clifford (mul) ; Ida de Tosny (en) ; Alys, Countess of the Vexin (en) ; Alice de Porhoët (en) ; Nesta (?) (en) ;
Seme-alabak	ikusi Geoffrey (mul) ; William IX, Count of Poitiers (en) ; Henrike Gaztea; Rikardo I.a Ingalaterrakoa; Geoffrey II (en) ; Matilde Ingalaterrakoa, Saxoniako dukesa; Leonor Ingalaterrakoa; Joan of England (mul) ; Joanes Lur Gabea; William Longespée, 3rd Earl of Salisbury (en) ; Morgan; Peter (?) (en) ; daughter d'Anjou (en) ; Matilda of Barking (en) ; Hugh of Wells (en) ; Richard (?) (en) ; child of England (en) ;
Haurrideak	ikusi William FitzEmpress (en) ; Hamelin de Warenne, Earl of Surrey (en) ; Geoffrey, Count of Nantes (en) ;
Leinua	Plantagenet; Angevins (en) ; House of Normandy (en)
Jarduerak
Jarduerak	monarka
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Revolt of 1173–74 (en)

Inprimatzeko bertsioa dagoeneko ez dago onartuta, eta baliteke errepresentazio erroreak izatea. Egunera itzazu zure nabigatzaileko laster-markak, eta horren ordez erabil ezazu nabigatzaileko inprimatze funtzio lehenetsia.

Henrike II.a^[1] (Le Mans, Frantzia, 1133ko martxoaren 5a – Chinongo Gaztelua, Frantzia, 1189ko uztailaren 6a), Henrike Plantagenet ezizenez ezaguna, Ingalaterrako erregea izan zen 1154-1189 bitartean. Rikardo Lehoi Bihotza eta Joan Lurgabearen aita izan zen.

Bizitza

Frantziako Erresumako Le Mans hirian jaio zen. Ama Matildaren aldetik Gilen Konkistatzailearen birbiloba zen. Aita, berriz, Godofredo V.a Plantagenet zuen. 1151an, aita hil ostean, Normandiako duke eta Anjou, Maine eta Nantesko konde bilakatu zen. Urtebete beranduago, berriz, Leonor Akitaniakoarekin ezkontzearen ondorioz, Akitania eta Baskoniako duke ere bilakatu zen eta, azkenik, 1154ean Ingalaterrako errege izendatu zuten. Plantagenet leinuko lehendabiziko erregea izan zen. Garai hartako kondaira batzuek esaten zutenez, leinu horretako arbasoetako bat Deabrua bera zen^[2].

1171ean Irlandako jaun bilakatu zen eta, horrezaz gain, batzuetan Gales, Eskozia eta mendebaldeko Frantziako eskualde batzuk kontrolatu zituen. Hau guztia dela eta, garaiko Europako erregerik boteretsuena izan zen.

Errege boterea handitzeko asmoz, Eliza Katolikoaren eskubideak murriztu nahi izan zituen (Clarendongo Konstituzioak, 1164). Hori zela eta, Canterburyko artzapezpiku eta Aita Santuaren ordezkari zen Thomas Becketekin egundoko iskanbilak izan zituen. 1170. urtean, Canterburyko katedralean bertan, erregearen inguruko nobleek Becket hil zuten. Henrike II.ak jendaurreko penitentzia egin behar izan zuen, Aita Santuaren aginduz, eta baliogabe utzi behar izan zituen Clarendongo erabakiak.

1177an, Westminster-en, bitartekari lana egin zuen Gaztelako Alfonso VIII.a eta Nafarroako Antso VI.a Jakitunaren artean, bi erreinuen arteko muga gatazka bat sortu zenean. Historialari batzuen arabera, Henrike II.a Ingalaterrakoaren laudoa teorian neutrala eta inpartziala bazen ere^[3], praktikan kalte gehiago egin zion Nafarroari Gaztelari baino, Henrike II.ak piriniar erresuma etsai edo, gutxienez, lehiakidetzat jotzen zuelako Akitanian^[3].

Henrike II.ak oztopo handiak izan zituen familia barnean; emazteak eta semeek bultzaturiko hiru matxinadari egin behar izan zien aurre: Henrike seme gazteak gidatutako lehena arazo handirik gabe zapuztu zuen; bigarrenean Filipe-Augusto Frantziako erregeak hartu zuen parte eta larriagoa izan zen; hirugarrena (1188-1189) Joan Lurgabea semeak bultzatu zuen eta haren ondorioz hil zen.

Ezkontza eta seme-alabak

1152an, Bordelen, Leonor Akitaniakoarekin ezkondu zen, eta zortzi seme-alabak izan zituzten:

Gilen (1153-1156), Poitiersko kondea.
Henrike (1155-1183), Normandiako dukea
Matilde (1156-1189), Henrike Bavierakoarekin ezkondu zena.
Rikardo (1157-1199), oinordekoa eta Ingalaterrako errege izatera heldu zena, bere bi anaia helduagoak hiltzean
Godofredo (1158-1186), Anjouko konde eta Bretainiako duke ezkontidea.
Leonor (1162-1214), Zortzi urte baino ez zituelarik Alfontso VIII.a Gaztelakoarekin ezkondu zuten (azken honek hamabost zituen une hartan).
Joana (1165-1199), Gilen II.a Siziliakoa eta Raimundo VI.a Tolosakoarekin ezkondu zena.
Joanes (1166-1216), Ingalaterrako erregea izan zena bere anaia Rikardo hil ostean.

Genealogia

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014-11-13 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .
↑ GILLINGHAM, J.: Richard I, London: Yale University Press, 2002 [1999]. 24. orria
↑ ^a ^b Urzainki Mina, Tomás; Olaizola Igiñiz, Juan Maria. (1998). La Navarra marítima. in: Ensayo y testimonio. (1. argitaraldia) Iruñea: Pamiela, 115-116 or. ISBN 9788476812938..

Bibliografia

GILLINGHAM, J.: Richard I, London: Yale University Press, 2002 [1999]. ISBN 0-300-09404-3
OLAIZOLA, J.M.; URZAINQUI, T.: La Navarra marítima. Iruñea: Pamiela, 1998.

Aurrekoa
Eztebe I.a Ingalaterrakoa

Ingalaterrako erregea
1154–1189

Ondorengoa
Rikardo I.a Ingalaterrakoa

Aurrekoa
Luis VII.a Frantziakoa

Akitaniako dukea
1152–1189

Ondorengoa
Rikardo I.a Ingalaterrakoa

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Henrike II.a Ingalaterrakoa

Datuak: Q102140
Multimedia: Henry II of England / Q102140

[1] Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .

[2] GILLINGHAM, J.: Richard I, London: Yale University Press, 2002 [1999]. 24. orria

[marit-3] Urzainki Mina, Tomás; Olaizola Igiñiz, Juan Maria. (1998). La Navarra marítima. in: Ensayo y testimonio. (1. argitaraldia) Iruñea: Pamiela, 115-116 or. ISBN 9788476812938..

[1]

[2]

[3]

i e a Ingalaterrako errege-erreginak
Dinastia saxoia (871-1016) (1042-1066)	Alfredo Handia • Eduardo Zaharra • Ælfweard • Æthelstan • Edmundo I.a Miragarria • Eadred • Eadwig Ederra • Edgard Baketsua • Eduardo Martiria • Æthelred Zalantzatia • Edmundo II.a • Eduardo Aitorlea • Harold II.a Saxoia • Edgard Ætheling
Daniar dinastia (1013-1042)	Svend I.a Danimarkakoa • Kanuto II.a Handia • Harold Harefoot • Kanuto III.a Hardeknut
Normandiar dinastia (1066-1154)	Gilen I.a Konkistatzailea • Gilen II.a Gorria • Henrike I.a • Eztebe Bloisekoa • Matilde enperatriza
Plantagenet (1154-1399)	Henrike II.a Plantagenêt • Rikardo I.a Lehoibihotza • Joan I.a Lurgabea • Henrike III.a • Eduardo I.a • Eduardo II.a • Eduardo III.a • Rikardo II.a
Lancaster (1399-1461)	Henrike IV.a, Lancasterko dukea • Henrike V.a • Henrike VI.a
York (1461-1485)	Eduardo IV.a, Yorkeko dukea • Eduardo V.a • Rikardo III.a
Tudor (1485-1603)	Henrike VII.a • Henrike VIII.a • Eduardo VI.a • Joana Grey • Maria I.a • Elisabet I.a
Estuardo (1603-1714)	Jakue I.a • Karlos I.a • Karlos II.a • Jakue II.a • Maria II.a • Gilen III.a • Ana
Hannover dinastia (1714-1901)	Jurgi I.a • Jurgi II.a • Jurgi III.a • Jurgi IV.a • Gilen IV.a • Viktoria
Saxonia-Coburg-Gotha dinastia (1901-…)	Eduardo VII.a • Jurgi V.a • Eduardo VIII.a • Jurgi VI.a • Elisabet II.a • Karlos III.a

i e a Normandiako dukeak
Normandiar leinua (911–1135)	Rollon • Gilen I.a • Rikardo I.a • Rikardo II.a • Rikardo III.a • Roberto I.a • Gilen II.a* • Roberto II.a • Henrike I.a* • Gilen III.a
Blois leinua (1135–1144)	Eztebe*
Plantagenet leinua (1144–1259)	Godofredo • Henrike II.a • Henrike Gaztea • Rikardo IV.a • Joan • Henrike III.a
* Baita Ingalaterrako erregea ere • ** Baita Ingalaterrako erregea eta Irlandako jauna ere