Eslavos meridionais

Os eslavos meridionais (ou eslavos do sur, ou sudeslavos) son a ramificación do sur dos pobos eslavos que viven nos Balcáns: Bulgaria e os países da antiga Iugoslavia.

Orixe dos eslavos

Artigo principal: Pobos eslavos.

Pouco é o que se coñece sobre a orixe e as primeiras etapas da historia dos pobos eslavos. A súa historia antes do século V só pode ser presumida por estudos arqueolóxicos e lingüísticos do preindoeuropeo. Gran parte do que sabemos acerca da súa historia despois do século VI procede de obras de historiadores bizantinos.

Na súa obra De Bellis, Procopio (ca. 500 – ca. 565) retrata os sclavini (supostos eslavos) como individuos infrecuentemente altos e fortes, cunha pel bronceada e o pelo rubio (avermellado), que tiñan unha vida accidentada e primitiva, vivindo en chouzas, adoito moi distantes unhas das outras e cambiando a miúdo o seu lugar de residencia. Non eran gobernados por un único líder, pero durante moito tempo vivían nunha "democracia".

Xoán de Éfeso (ca. 506 - 585), na súa Historia eclesiástica, retrata os eslavos como persoas extremadamente violentas.^[1] Esta información é desmentida no traballo Strategikon, tratado da arte miliitar redactado polo emperador bizantino Mauricio I (539 - 602), que describe os eslavos como un pobo numeroso pero desorganizado e sen líder, resistente ás adversidades e que non permitía que fosen escravizados nin conquistados. A falta de comprensión pode ser atribuída á sucesión matrilineal practicada entre os eslavos do sur.^[2]^[3]

Construían as súas casas en bosques, nas beiras dos ríos e en terras húmidas.^[4]

Xordanes afirma que os eslavos "teñen as súas patrias no Danubio, non lonxe da beira norte". Informacións posteriores sobre os primeiros Estados eslavos e a interacción dos eslavos cos gregos proveñen da obra De Administrando Imperio ("Sobre a administración do Imperio") do emperador Constantino VII Porfiroxénito (905 - 959), as compilacións Os milagres de San Demetrio,^[5] a Historia de Teofilacto Simocatta e os Annales Regni Francorum ("Anais do Reino dos Francos").^[6]

A partir das fontes clásicas e das evidencias arqueolóxicas, formuláronse diversas hipóteses algo vagas que sitúan o seu hábitat primitivo nalgún punto das vastas chairas que se estenden entre os ríos Elba e Dniéper. Arqueólogos polacos e checos localizan o seu berce nun amplo espazo da Europa oriental, limitado de oeste a leste polo Vístula e o Dniéper e, ao sur, polos contrafortes setetrionais dos Cárpatos. Alí, ao longo da Idade de Bronce, as xentes da cultura de Trzciniec e da súa sucesora, a puxante cultura lusaciana dos Campos de Urnas, configuraran un substrato étnico no que, conforme a estas teses, sería posíbel rastrexar a orixe dos pobos eslavos.^[7]

A idea de que os pobos eslavos teñen moito en común, canto ás súas orixes, a orixe das súas linguas e dalgúns aspectos culturais, derivan máis ben do nacionalismo romántico, do paneslavismo e da noción de raza como unha base biolóxica para as nacións, aínda que moitas semellanzas histórico-xenéticas, xeo-culturais e fonético-idiomáticas foron comprobadas por moitos estudos sobre os pobos protoindoeuropeos.

Migracións

A chegada das invasións escitas desde Ucraína, no século VIII a.C., propiciaría a emigración dalgúns grupos, tanto cara ao oeste, até contactar cos xermanos na rexión do río Elba, como cara ao leste, cara ás concas do Dnister e o Pripiat, onde se converteron en veciños de escitas e sármatas, pobos nómades das estepas do sur da actual Rusia.

Os especialistas aprecian nestes primitivos eslavos orientais fortes influencias helenas e iranias, procedentes dos contactos cos seus veciños nómades e, a través deles, coas colonias gregas do mar Negro. As conxecturas sobre este proceso foron tan variadas como, en xeral, carentes de base.

Pero sexa cal for a orixe dos eslavos, o certo é que, nos primeiros séculos da nosa era, constituían un conxunto de tribos sedentarias, denominadas no século I por Plinio o Vello e Tácito veneti (vénetos), que falaban unha mesma lingua e compartían un similar grao de desenvolvemento cultural, e cuxa organización social estaba abandonando a etapa xentilicia para dar paso a unións territoriais máis ou menos estábeis, nas que o goberno das asembleas tribais perdía terreo en beneficio dos xefes militares e dunha aristocracia terratenente favorecida pola lenta introdución do sistema escravista.

A partir do século III o ámbito eslavo foi sacudido polos grandes movementos migratorios que alteraron profundamente a face de Europa. Primeiro foron os xermanos, un de cuxos pobos, o ostrogodo, emigrara á rexión do Vístula e despois á Rusia meridional. Baixo o reinado de Hermanarico os ostrogodos someteron ás tribos eslavas da rexión.

No ano 375 os hunos, nómades de orixe turco-mongol que acababan de atravesar os Urais procedentes da Siberia meridional, destruíron o reino xermano e estableceron sobre as súas ruínas un novo imperio que alcanzaría o seu apoxeo con Atila, a mediados do século V, para desaparecer rapidamente á súa morte. Os movementos de pobos desencadeados por estas invasións afectaron aos eslavos, que iniciaron unha lenta diáspora. Neste pobos eslavos pódense distinguir tres grupos:

Eslavos occidentais, formado polos checos, moravos, casubios, eslovacos, sorabos, liutiches, pomeranios, mazovianos, vistulianos, polacos e silesios, grupo que se trasladou cara a occidente, instalándose na zona que ocupaba o río Danubio ao sur, o río Vístula ao leste, o río Elba e o mar Báltico, ao oeste do actual límite coa fronteira entre Estonia e Lituania, ao norte. A principios do século VII formaran varios reinos, entre os máis antigos a Gran Moravia. Máis tarde "os países da Coroa Checa" ou Polonia están entre os reinos máis poderosos nesta rexión.
Eslavos orientais, que ocupaban as rexións das chairas das actuais Ucraína e Rusia, chegando polo norte até o lago Ladoga, polo leste até Moscova e polo oeste ata as fronteiras dos actuais estados de Letonia, Lituania e Estonia. Este era o grupo máis numeroso e estaba constituído polos volinios, polianos, drevlianos, dregoviches, radimiches, viatiches e severianos, que formarían, coas súas unións, os pobos ruso, ucraíno e belaruso, mesturándose cos normandos (varegos ou varengos, outro nome para os viquingos).
Eslavos meridionais, que se estableceron na zona dos Balcáns: croatas, serbios, eslovenos, búlgaros, macedonios e os (poucos) eslavos de Albania. Alí se encontrarían cos protobúlgaros cos que se mesturaron parcialmente. Deles nacerían os estados de Bulgaria, Serbia, Eslovenia, Croacia, Bosnia e Montenegro.^[8] Na actiualidade, cunha poboación próxima aos 35 millóns, o grupo inclúe a búlgaros e macedonios ao leste, e serbios, croatas, bosníacos, eslovenos e montenegrinos polo oeste.

Migracións dos eslavos do sur

Artigo principal: Historia dos eslavos do sur.

Os grupos máis meridionais, fuxindo das devastacións provocadas polos nómades ou aproveitando os espazos baleiros que deixaban as migracións doutros pobos, dispersáronse desordenadamente, tendencia favorecida pola inestabilidade das súas dúas grandes unións tribais, os antes, establecidos na Ucraína occidental, e os esclavenos, situados máis ao oeste, na actual Moldova. Iso explica, sen dúbida, a existencia no século VI dunha Croacia Branca no sur da actual Polonia, ou dunha Serbia Branca, a patria dos sorabos, localizada no leste de Alemaña, entre os ríos Weser e Oder.

Tras a caída do Imperio romano e o abandono de varias tribos xermánicas das zonas que ocupaban para trasladarse ao sur, xunto a unha explosión demográfica, as distintas comunidades que constituían a etnia eslava trasladáronse por todo o continente europeo.

Notas

↑ Xoán de Éfeso, Historia eclesiástica, VI. 25, século VI: Ese mesmo ano, sendo o terceiro despois da morte do rei Xustino, foi famoso tamén pola invasión dun pobo maldito, chamado eslavonios, que invadiron toda Grecia e o país dos tesalonicenses e toda Tracia, e capturaron as cidades, e tomaron numerosas fortalezas, devastado e queimando todo e reducindo ao pobo á escravitude, e fixéronse os donos de todo o país, e asentáronse nela pola forza e habitaron nela como se fpra a sía propia. Agora xa transcorreron catro anos e aínda así permanecen, porque o rei se dedica á guerra cos persas e enviou todas as súas forzas cara ao leste, e viven con facilidade na terra e moran nela e estendéronse amplamente en canto Deus o permite e arrasan e queiman e toman cativos. E a tal punto levan os seus estragos, que incluso subiron á muralla exterior da cidad e fixeron fuxir aos rabaños de cabalos do rei, a miles de persoas e todo o que puideron encontrar. E incluso hoxe en día, sendo o ano 895 (584 d.C.), aínfa acampan e moran alí e viven en paz nos territorios romanos, libres de ansiedade e de medo, e levan a cativos, e matan, e queiman..."
↑ Aron, Albert William (2012): Traces of Matriarchy in Germanic Hero-Lore, Volume 9. General Books. ISBN 978-1-130-21407-9. pp. 13–14.
↑ Marilyn French, Marylin (2002): From Eve to Dawn: Revolutions and the struggles for justice in the 20th century. Toronto: McArthur. ISBN 978-1-9586-1564-7.
↑ Fouracre, Paul, ed. (2005): The New Cambridge Medieval History. Volume 1. c. 500 – c.700. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-36291-7.
↑ Os milagres de San Demetrio, tamén coñecido polo seu título en latín Miracula Sancti Demetrii, é unha colección do século XVII de homilías, escrita en grego, que conta os milagres realizados polo santo patrón de Tesalónica, San Demetrio. É unha obra única para a historia da cidade e dos Balcáns en xeral, especialmente en relación coas invasións eslavas de finais do século VI e o século VII, que non se relatan nas fontes contemporáneas.
↑ Annales Regni Francorum é unha obra que describe as accións dos gobernantes francos nun período que vai desde 741 (ano da morte de Carlos Martel) a o ano 829.
↑ Fine, (1983). pp. 63-83.
↑ Encyclopædia Britannica. "Slav (people)".

Véxase tamén

Bibloiografía

Fine, John Van Antwerp (1983): The Early Medieval Balkans. University of Michigan Press. ISBN 0-472-08149-7.
Fine, John Van Antwerp (1991): The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08149-3.
Curta, Florin (2001): The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region c. 500-700. Cambridge University Press. ISBN 0-521-80202-4.
Curta, Florin e Stephenson, Paul (2006): Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250. Cambridge University Press. ISBN 0-521-81539-8

Outros artigos

[1] Xoán de Éfeso, Historia eclesiástica, VI. 25, século VI: Ese mesmo ano, sendo o terceiro despois da morte do rei Xustino, foi famoso tamén pola invasión dun pobo maldito, chamado eslavonios, que invadiron toda Grecia e o país dos tesalonicenses e toda Tracia, e capturaron as cidades, e tomaron numerosas fortalezas, devastado e queimando todo e reducindo ao pobo á escravitude, e fixéronse os donos de todo o país, e asentáronse nela pola forza e habitaron nela como se fpra a sía propia. Agora xa transcorreron catro anos e aínda así permanecen, porque o rei se dedica á guerra cos persas e enviou todas as súas forzas cara ao leste, e viven con facilidade na terra e moran nela e estendéronse amplamente en canto Deus o permite e arrasan e queiman e toman cativos. E a tal punto levan os seus estragos, que incluso subiron á muralla exterior da cidad e fixeron fuxir aos rabaños de cabalos do rei, a miles de persoas e todo o que puideron encontrar. E incluso hoxe en día, sendo o ano 895 (584 d.C.), aínfa acampan e moran alí e viven en paz nos territorios romanos, libres de ansiedade e de medo, e levan a cativos, e matan, e queiman..."

[2] Aron, Albert William (2012): Traces of Matriarchy in Germanic Hero-Lore, Volume 9. General Books. ISBN 978-1-130-21407-9. pp. 13–14.

[3] Marilyn French, Marylin (2002): From Eve to Dawn: Revolutions and the struggles for justice in the 20th century. Toronto: McArthur. ISBN 978-1-9586-1564-7.

[4] Fouracre, Paul, ed. (2005): The New Cambridge Medieval History. Volume 1. c. 500 – c.700. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-36291-7.

[5] Os milagres de San Demetrio, tamén coñecido polo seu título en latín Miracula Sancti Demetrii, é unha colección do século XVII de homilías, escrita en grego, que conta os milagres realizados polo santo patrón de Tesalónica, San Demetrio. É unha obra única para a historia da cidade e dos Balcáns en xeral, especialmente en relación coas invasións eslavas de finais do século VI e o século VII, que non se relatan nas fontes contemporáneas.

[6] Annales Regni Francorum é unha obra que describe as accións dos gobernantes francos nun período que vai desde 741 (ano da morte de Carlos Martel) a o ano 829.

[7] Fine, (1983). pp. 63-83.

[8] Encyclopædia Britannica. "Slav (people)".

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]