Mariasun Landa

Mariasun Landa

(2017)
Biografía
Nacemento	5 de xuño de 1949 (75 anos) Errenteria, España
Actividade
Campo de traballo	Escrita creativa e profesional, Prosa e Literatura éuscara
Lugar de traballo	Donostia
Ocupación	escritora, escritora de literatura infantil, profesora
Empregador	Universidade do País Vasco
Membro de	Jakiunde (pt)
Obra
Obras destacables (1983) Q57671180 (1984) Q25476248 (1988) Q57671184 (1990) Q57671193 (2001) Q30002290 (2002) Q12261653
Premios
(2020)  Escritora Galega Universal (2016)  Premio Rosalía de Castro en lingua éuscara (2014)  Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxa Prize for Humanities, Culture, Arts and Social Sciences (en) (2011)  Dabilen Elea prize (en) (2004)  Medal of Merit of the City of San Sebastián (en) (2003)  Premio Nacional de Literatura infantil e xuvenil de España (1991)  Premio Euskadi de literatura infantil (1982)  Lizardi Prize (en)
Voz: Mariasun Landa (lingua éuscara)
Páxina web	mariasunlanda.net

Mariasun Landa Etxebeste, nada en Errenteria, Guipúscoa o 5 de xuño de 1949, é unha escritora vasca.

É máis coñecida polas súas historias escritas para nenas e nenos, sendo Galtzerdi suizida e Krokodiloa ohe azpian os máis populares, entre outras. Nesta área, publicou numerosos libros e gañou varios premios. Entre os premios que gañou no campo da literatura infantil e xuvenil en éuscaro están o Premio Euskadi ao conto Alex en 1991 e o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil español polo relato Krokodiloa ohe azpian en 2003 . En 2014 recibiu o premio Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxa en Humanidades, Cultura, Artes e Ciencias Sociais.A obra de Mariasun Landa foi traducida a varios idiomas: castelán, catalán, galego, francés, inglés, italiano, grego, esloveno, árabe, coreano etc.

A Asociación de Escritores en Lingua Galega, AELG, nomeou a Mariasun Landa como Escritora Galega Universal en 2020, "pola alta calidade do seu traballo e pola defensa da lingua, a cultura e a dignidade nacional do País Vasco". A escritora vasca debía recibir este premio de honra o 9 de maio de 2020, en Santiago, na Gala do Libro Galego, mais por mor da pandemia da COVID-19 celebrouse o acto o 20 de novembro en formato virtual.

A vida

Despois de licenciarse en traballo social, estudou Filosofía en París. Despois de completalos, nos anos 70 regresou ao País Vasco para aprender éuscaro. No proceso, foi á escola de Zarautz para acadar os seus obxectivos. Alí coñeceu a Anjel Lertxundi e despois entrou no mundo do ensino. Inicialmente, comezou a súa carreira docente en locais e garaxes ocultos e, debido á falta de material en éuscaro naquel momento, traballou na creación de material en éuscaro. Máis tarde, converteuse en membro do profesorado das ikastolas, traballando como profesora no programa de formación do profesorado do Goberno vasco . A partir de aí pasou a impartir didáctica da literatura no colexio de profesores de Donosti da Universidade do País Vasco, onde pasou os últimos anos da súa carreira docente antes de xubilarse.

Carreira literaria

A maioría das súas publicacións son de literatura infantil e xuvenil e moitas das súas obras foron traducidas a varios idiomas, como castelán, catalán, inglés, francés, alemán e grego. Ademais, os seus libros máis exitosos reeditáronse a miúdo. En liña con Gianni Rodari e Nostlinger, a fantasía das historias de Mariasun Landa baséase na realidade. Partindo de elementos, lugares ou acontecementos sinxelos, esta autora constrúe un universo literario cheo de sentimentos profundos e suxestivos.

Mariasun Landa comezou a súa carreira na fantasía. O punto de partida desta viaxe sitúase nun evento que rompe a rutina diaria, na obra Amets uhina, publicada en 1982. As lecturas das obras de Rodari tiveron un profundo efecto na forma en que Mariasun Landa usaba a fantasía. Máis tarde, nunha segunda etapa, comezou a traballar nun xénero chamado realismo crítico, un exemplo do cal é Txan Fantasma ( Elkar, 1984), que se considera moi importante na literatura infantil e xuvenil vasca. Esta nova etapa pode estar ligada ao movemento de sublevación en Europa nos anos sesenta. A poética do campo coincidirá coas mensaxes de Ursula Wölfel, Maria Gripe, Peter Hartling ou Christine Nostlinger .

Iholdi ( Erein,1988 ) foi a clave do desenvolvemento literario desta escritora. Composta por 16 relatos curtos, sinxelos, precisos e suxestivos, esta obra deu unha estética máis moderna á literatura vasca, revelando unha especial ansia pola precisión da palabra. Desde entón publicouse nesta obra o personaxe Iholdi, como Amona, zure Iholdi (Erein, 2010) e Marina (Elkar, 2003). A profesora e crítica Marijose Olaziregi recoñece as similitudes entre a obra de Mariasun Landa, a obra de Katherine Mansfield e o autor Raymond Carver.

Estilo

O toque da psicoliteratura pódese ver na poética de Mariasun Landa. Pódese notar Katuak bakar-bakarrik sentitzen direnean ou a falta de comunicación dos protagonistas en obras como Nire eskua zurean . A propia escritora quere satisfacer a necesidade de expresar os seus sentimentos internos destes personaxes que falan en primeira persoa, xa que cada obra pode considerarse autobiográfica pola memoria empregada para a narración. Esta memoria baséase no pasado prohibido dunha muller como moitas outras escritoras da época. Unha vez máis os personaxes vivirán na realidade, reflexionarán sobre isto e cuestionarano. A intimidade e a memoria serán as técnicas para axudar a crear identidades que cuestionan a realidade da época.

O abuso tamén ten un significado especial na poética desta escritora. Os xoguetes de amor do libro Txan Fantasma, como os animais nun zoo que inclúe os dereitos á liberdade no libro Kleta biziket, pódense atopar como exemplos. Pero o mellor exemplo do xénero do disparate e do humor absurdo na obra do Galtzerdi suizida, o calcetín onde o seu heroe abusa de suicidio, humor, ironía e crítica dunha fusión eficiente, aventura e elementos máxicos, engadindo; volcando así a realidade relacionando varias ideas e acontecementos con disparates.

Marisun tamén intentou revivir as historias tradicionais. Algunhas destas recreacións son orgina eta maisua (Anaya, 2000), Ahatetxoa eta sahats negartia (Erein, 1997).

Ademais da literatura infantil, esta escritora tamén creou literatura para adultos, como unha obra autobiográfica Festa aldameneko gelan e unha colección de microrrelatos no Inurrien hiztegia.

Completou o seu traballo en colaboración cos mellores ilustradores. O seu amigo Asun Balzola, por exemplo, ilustrou moitos dos seus libros.

Xénero

En 2017

Mariasun reconsidera os estereotipos de xénero no seu traballo a favor dunha división de roles non sexista. Para iso, no seu traballo, a muller é a protagonista (tanto infantil como adulta), fala no seu propio nome e toma papeis activos. As súas protagonistas son valentes, autónomas, aventureiras, sensibles (pero non desleixadas ou débiles). Exemplos disto inclúen as seguintes obras literarias:

• Mikaela detektibea
• Azken bidaia, neska bat Tom Sawyer-en aztarnen jarraitzailea
• Bart gaueko bilera ipuina
• Elixabete lehoi domatzailea
• Partxela (Mary Poopins klasikoaren euskaldun bertsioa)
• Aitonaren txalupa
• Iholdi
• Alex

Nais valentes :

• Cuando los gatos se sienten tan solos
• Nire eskua zurean

Ás veces os animais son os protagonistas (Galtzerdi suizida, Arkakusoa).

Obras

Dende que publicou o seu primeiro libro en 1982, houbo moitos libros escritos por Mariasun Landa, a maioría deles en literatura infantil e xuvenil. A obra de Landa foi traducida a varios idiomas: castelán, catalán, galego, francés, inglés, italiano, grego, esloveno, árabe, coreano etc.

Obra en éuscaro

Título orixinal	Título de publicación	Ano de publicación
Amets uhinak	Amets uhinak	1982
Kaskarintxo	Kaskarintxo	1982
Elisabete lehoi domatzailea	Elisabete lehoi domatzailea	1983
Joxepi dendaria	Joxepi dendaria	1983
Partxela	Partxela	1984
Txan fantasma	Txan fantasma	1984
Izar berdea	Izar berdea	1985
Aitonaren txalupan	Aitonaren txalupan	1988
Errusika	Errusika	1988
Iholdi	Iholdi	1988
Izeba txikia	Izeba txikia	1988
Maria eta aterkia	Maria eta aterkia	1988
Alex	Alex	1990
Irma	Irma	1990
Kleta bizikleta	Kleta bizikleta	1990
Potx	Potx	1992
Julieta, Romeo eta saguak	Julieta, Romeo eta saguak	1994
Nire eskua zurean	Nire eskua zurean	1995
Ahatetxoa eta sahats negartia	Ahatetxoa eta sahats negartia	1997
Katuak bakar-bakarrik sentitzen direnean	Katuak bakar-bakarrik sentitzen direnean	1997
Amona, zure Iholdi	Amona, zure Iholdi	2000
Sorgina eta maisua	Sorgina eta maisua	2000
Elefante txori-bihotza	Elefante txori-bihotza	2001
Galtzerdi suizida	Galtzerdi suizida	2001
Krokodiloa ohe azpian	Krokodiloa ohe azpian	2002
Marlene eta taxizapata	Marlene eta taxizapata	2002
Inurri bitxia	Inurri bitxia	2004
Marina	Marina	2005
Haginak eta hilobiak	Haginak eta hilobiak	2005
La fiesta en la habitación de al lado	Festa aldameneko gelan	2007
Ipurtargiak paradisuan	Ipurtargiak paradisuan	2010
Aitonaren txalupan	Aitonaren txalupan	2011
Maitagarria eta desioa	Maitagarria eta desioa	2012
Marikanta eta inurriak	Marikanta eta inurriak	2012
Inurrien hiztegia	Inurrien hiztegia	2013
Elsa eta paradisua	Elsa eta paradisua	2015
Azken balada	Azken balada	2016

Obra en castelán

Título orixinal	Título de publicación	Ano de publicación
La fiesta en la habitación de al lado	La fiesta en la habitación de al lado	2007
El hada y el deseo (en A las buenas y a las malas)	El hada y el deseo	2007
Mosquitas muertas (en Historias del 8 de marzo)	Mosquitas muertas	2008
El invierno de la cigarra Vanesa	El invierno de la cigarra Vanesa	2008
Dos amigas y una pulga (en ATLANTICO)	Dos amigas y una pulga (Irma)	2009
Puertas y ventanas abiertas	Puertas y ventanas abiertas	2016

Obra traducida ao castelán

Título orixinal	Título en Castelán	Ano de publicación
Joxepi dendaria	La tienda de Pepa	1983
Txan fantasma	Chan, el fantasma	1984
Izar berdea	La estrella verde	1985
Aitonaren txalupan	La barca de mi abuelo	1988
Irma	Irma	1990
Maria eta aterkia	María y el paraguas	1990
Errusika	La pulga Rusika	1993
Cuadernos secretos	Cuadernos secretos	1994
Julieta, Romeo eta saguak	Julieta, Romeo y los ratones	1994
Kleta bizikleta	Una bicicleta en huelga	1995
Katuak bakar-bakarrik sentitzen direnean	Cuando los gatos se sienten tan solos	1997
Nire eskua zurean	Mi mano en la tuya	1998
Sorgina eta maisua	La bruja y el maestro	2001
Elefante txori-bihotza	Elefante corazón de pájaro	2001
Marlene eta taxizapata	Marlene y el taxizapato	2002
Kleta bizikleta	Mi testaruda bicicleta	2004
Galtzerdi suizida	El calcetín suicida	2004
Ahatetxoa eta sahats negartia	El patito y el sauce llorón	2004
Krokodiloa ohe azpian	Un cocodrilo bajo la cama	2004
Inurri bitxia	Una hormiga original	2004
Alex. Iholdi eta Izeba Txikia	Tres bichos raros (Álex, Iholdi eta Ainhoa)	2006
Iholdi (Amona zure Iholdi, Marina , Haginak eta hilobiak)	Los secretos de Iholdi	2007
Ipurtargiak paradisuan	Luciérnagas en el paraíso	2012
Aitonaren txalupan	La barca de mi abuelo	2011
Inurrien hiztegia	Diccionario de hormigas	2014
Azken balada	Mayi y Jakes: la última balada	2017

Obra traducida ao catalán

Título orixinal	Título en catalán	Ano de publicación
Joxepi dendaria	La botiga de la Pepa	1984
Txan fantasma	Txan, el fantasma	1984
Izar berdea	L'estrella verda	1985
Aitonaren txalupan	La barca de l'avi	1988
Irma	Irma	1990
Maria eta aterkia	La Maria i el paraigua	1990
Errusika	Russica	1992
Quaderns secrets	Quaderns secrets	1994
Kleta bizikleta	Una bicicleta en vaga	1995
Katuak bakar-bakarrik sentitzen direnean	Quan els gats se senten molt sols ; Quan els gats se senten tan sols	1998 ; 2000
Sorgina eta maisua	La bruixa i el mestre	2001
Elefante txori-bihotza	Un elefant amb cor d'ocell ; Elefant cor-d'ocell	2001
Nire eskua zurean	Jo, me'n vaig	2001
Galtzerdi suizida	El mitjó suicida	2004
Krokodiloa ohe azpian	Un cocodril sota el llit	2004
Inurri bitxia	Una formiga original	2004
Kleta bizikleta	Quina bicicleta més tossuda!	2005
Ahatetxoa eta sahats negartia	L'anec i el salze	2006
Julieta, Romeo eta saguak	Julieta, Romeo i els ratolins	2006
Iholdi (Amona zure Iholdi, Marina , Haginak eta hilobiak)	Els secrets de la Iholdi	2006
El invierno de la cigarra Vanesa	L'hivern de la cigala Vanessa	2008
Ipurtargiak paradisuan	Lluernes al paradís	2011
Joxepi dendaria	La botiga de la Pepa	2017

Obra traducida a galego

Título orixinal	Título en galego	Ano de publicación
Joxepi dendaria	A tenda da Pepa	1985
Izar berdea	A estrela verde	1985
Aitonaren txalupan	O avó	1988
Irma	Irma	1990
Nire eskua zurean	A miña man na túa	1996
Katuak bakar-bakarrik sentitzen direnean	Cando os gatos se senten tan sós	2000
Elefante txori-bihotza	Elefante corazón de paxaro	2003
Kleta bizikleta	A miña bicicleta testalana	2004
Galtzerdi suizida	O carpín suicida	2004
Krokodiloa ohe azpian	Un crocodilo debaixo da cama	2004
Inurri bitxia	Unha formiga orixinal	2004
Txan fantasma	Chan, a pantasma	2007

Obra traducida ao aranés

Título orixinal	Título en aranés	Ano de publicación
Izar berdea	Era estela verda, era	1985
Aitonaren txalupan	Ena barca de pare	1988

Obra traducida ao inglés

Título orixinal	Título en inglés	Ano de publicación
Errusika	The dancing Flea	1996
Txan fantasma	Karmentxu and the little Ghost	1996
Berri ona = Good news	Berri ona = Good news	2003
Inurri bitxia	Una hormiga original = An original ant	2004
Izar berdea	Izar berdea = The green star	2005

Obra traducida ao francés

Título orixinal	Título en francés	Ano de publicación
Iholdiren sekretuak	Les secrets d'Iholdi	1994
Alex	Alex	1996
Iholdi	Iholdi	1996
Izeba txikia	La petite tante	1996
Alex, Iholdi eta Izeba txikia	Iholdi et autres histories	2001

Obra traducida ao alemán

Título orixinal	Título en alemán	Añn de publicación
Errusika	Tanz, Russika, tanz!	1988

Obra traducida ao grego

Título orixinal	Título en Grego	Ano de publicación
Txan fantasma	Tsan to fantasma: istories apo tin hora ton vaseon	1989
Joxepi dendaria	Josepi dendaria	1990

Obra traducida ao bretón

Título orixinal	Título en Bretón	Ano de publicación
Joxepi dendaria	Stal Pepa	1993
Izar berdea	Ar steredenn wer	1996
Galtzerdi suizida	Ma buhez berloerr	2011
Elefante txori-bihotza	Olifant kalon-evn	20??
Errusika	Ar c'hwenenn a felle dezhi mont da gorollerez	2014

Obra traducida ao albanés

Título orixinal	Título en Albanés	Ano de publicación
Maria eta aterkia	Maria dhe çadra	1993

Obra traducida ao Árabe

Título orixinal	Título en Árabe	Ano de publicación
Marlene eta taxizapata	Marlene y el taxizapato	2004
Julieta, Romeo eta saguak	Julieta, Romeo y los ratones	2004

Obra traducida ao coreano

Título orixinal	Título en Coreano	Ano de publicación
Krokodiloa ohe azpian	The crocodile under the bed	2004
Errusika	Rusika the Flea	2005

Obra traducida ao ruso

Título orixinal	Título en Ruso	Ano de publicación
Krokodiloa ohe azpian	Krokodil pod krovatiu	2010

Obra traducida ao esloveno

Título orixinal	Título en Esloveno	Ano de publicación
Elefante txori-bihotza	Slon Pticjesrcni	2010
Krokodiloa ohe azpian	Krokodil pod posteljo	2012
Katuak bakar-bakarrik sentitzen direnean	Ko so macke tako same	2013
Nire eskua zurean	Moja roka v tvoji	2016

Obra traducida ao esperanto

Título orixinal	Título en Esperanto	Ano de publicación
Txan fantasma	Capulo la fantomo	2013

Obra en colaboración traducida

Título orixinal	Ano de publicación
Dereitos da infancia	2014

Premios Mariasun Landa

Dende 2010, o concello de Errenteria organiza o concurso que leva o seu nome: Mariasun Landa. Con esta iniciativa incluída no Plan de Igualdade do concello de Errentería, Mariasun encabeza a entrega de premios co seu nome, cuxo obxectivo é promover, recoñecer e premiar aqueles escritos que recollen a contribución das mulleres ao municipio en diversas áreas sociais. Ademais, preténdese dar visibilidade ao traballo que a maioría das mulleres fan de xeito anónimo, contribuíndo así a completar a crónica municipal.

Hai dous premios concedidos:

• Aspecto feminino (o mellor traballo presentado por unha muller é premiado)
• Mira ás mulleres (o mellor traballo está premiado entre o resto dos traballos presentados)

Estas son as obras gañadoras de anos anteriores:

• 2011. I. Premio á mellor ollada ás mulleres: Iñigo Legorburu
• 2012 II. Premio á mellor ollada ás mulleres: Maite Ruiz de Azúa
• 2012. Premio ao mellor look de muller: Karmele Mit xelena
• 2013. III .. Premio á mellor ollada ás mulleres: Olatz Arozena Mujika
• 2013. Premio ao mellor aspecto feminino: Goiatz Labandibar
• 2014. IV. Premio ao mellor look de muller: Txaro Pérez
• 2015. V. Premio ao mellor look das mulleres: Ainhoa ​​Palomo Zabala
• 2015. Premio ao mellor look de muller: Ander Oiarbide Ruiz de Azua
• 2016.VI. Premio ao mellor look de muller: Miren Azkarate Badiola
• 2017. VII. Premio á mirada feminina: Axun Ertzibengoa, por "Arantxa Erriondo, euskararen hauspo"
• 2018. VII. Mira as mulleres: Premio Iñigo Legorburu Arregi, por «Kontxi Urkijo, esperantzaren mezularia»
• 2019. IX. Female Gaze Award: Eli Etxabeguren por Errenteria herria, memoriaren alzheimer e Gaze Award para mulleres, Goiatz Labandibar, por Errenteriako Merkatua, mulleresen plaza .