Manjui
| Chorote | ||
|---|---|---|
 Manjuikuéra Vorívia retãme | ||
| Henda |
 Arhentína Vorívia Paraguái | |
| Ñe'ẽ | chorote ñe'ẽ, karaiñe'ẽ | |
| Jerovia | Hesu rape | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
Ava Manjui tekochaukahakuaa ñe'ẽporãhaipyrépe ojekuaa Choroti térã Chorote-ramo, katu ojekuaa yojwaya-ramo, oñeimo'ãva he'iséva "oúva pykasúgui" ha'e Mataco ñe'ẽnguéra aty pegua.
Tendakuéra oikohápe
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Oiko Argentina, Paraguay ha Bolivia hembe'y rupi. Oĩ atykuéra Río Pilcomayo rembe'ýpe ha ambueve Cháko Boreal gotyo, oñehenóiva avei "oĩva okápe" térã "ka'aguypeguáva".
Ohaygua reko, mba'erepykuaa, tekombo'e, tembi'urã
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Oĩ Manjui aty oikóva Nivaclé apytépe, ohekávo péicha teko porãve. Hembe'yguáva ojekuaa mbohapy aty tenda oikohágui, ysyry guasúgio. Ambue aty hekopeguáva (Paraguái Cháko ka'aygua), jajuhu mokõi aty, thiawaa thiele (heiséva "yvytu'aku oĩháme") jahechaháicha, Manjui Paraguái Cháko réra oñe'ẽ yvytu rehe. Oimo'ãva ava ipire morotĩvagui iñambuete voi, naiporãi, ha ãichagua tapicha oho vove hedapekuéra ha'e peteĩ mba'e añameguáva ha katuete oheja ha ohapýva'erã hogaoita oguerekóva. Manjui ko'ãgua oĩ tupão Anglicana, Pentecostal ha "Nuevas Tribus" poguýpe. Ko mba'e omyengovia umi vy'aguasu ha'ekuéra oguerekóva ijepokuaápe ha ko'ág̃a ha'e peteĩ ñembyaty añónte. Manjui-kuéra omohenda ary arangekuéra heta hendápe. Nahkap ojegueromandu'a jasypateĩ-jasypakõi meve; jasy yvyramata'akuéra hi'aju vove, algarrobo-icha; ko'ã arange rupi ojejapo heta vy'aguasu ojey'úvo algarrobo rykue. Ojejapo jeroky guasu ápe ha pe gotyo, oñepyrũháme mitãrusukuéra meña ñembohe'a oñondive, oñembohasa tembi'u ha mba'e ojey'u hag̃ua, tapichakuéra ambue atypegua ou hendapekuéra ha upépe oñepyrũ joaju ñemedáme g̃uarã, angirũ pyahu ha avei ñoãirõme g̃uarã. Jasyteĩ – Jasykõi meve ha'éva'ekue kilaship, jasykuéra ñeñotỹme g̃uarã; jasyapy ha jasyrundy aja, jwitip (helada), ka'avokuéra sapy'ánte ndokakuaaporãi; jasypo-jasypoteĩ meve, ha'éva'ekue kiwowop (ka'avokuéra ndojepurúiva mba'evépe g̃uarã), jasykuéra hypy'ũvéva; jasypokõi há jasypoapy há'e thlop (yva ra'ỹi), ha'e jasykuéra oñeikotevẽhápe, oje'úva tembi'u oĩva mba'eyru ñongatuhápe, oñemotendeve harina há yva ra'ỹinguéra, ipahápe, jasyporundy-jasypa peve nawop (yvoty), arayvoty ha kakuaa arange. Aty Manjuí ijapu'anuga. Ogakuéra hi'ag̃uívape oĩ ogayguapegua, ho'úva oĩmíva guive. Tapichakuéra óga ykeregua ndive oiko porã hikuéi. Óga ypýpe kuñanguéra oikóva'erã iména ndive, oñembohekóvo péicha ogaygua uxorilocal. Ymaitépe kuimba'e ikatu oguereko heta kuña ijerére. Katu, kuimba'e oñangarekóva'erã kuña rogayguáre.
Apopy ha tembipurukuéra ojeipurúva
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Umi mba'e apopypegua ojapóva gueteri Manjui-kuéra, oñemotenonde, umi ojejapóva palo santo-gui, ha'éva upe yvyramáta ojehechavéva Chákope. Omoha'anga heta mba'e ha jepiverõguáicha oñembosa'y avei. Omoha'angaporãitereígui, ojehechakuaa mymbakuéra rague ha mba'e.
Jerovia ha mombe'ugua'ukuéra henondevéva
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Manjoi-kuéra, oikuaa ha ohayhu heta ndaha'éiva ko yvy ape árigua. Jasy ha Kuarahy (Kilai), ha'e umi ojeheharamovéva. Oĩ heta káso oñemono'õva jerovia rehegua, Manjui-kuéra rehegua. Misión Santa Rosa-pegua, oĩva Misión “A las nuevas Tribus” poguýpe, ha'e upe aty tuichavéva oguerekóva Manjui-kuéra, jepevérõ heta tapicha isarambipa upe rupi ha omymbajuka ho'u hag̃ua hembi'úicha ha omba'apo péicha péichante. Ambue aty tuicha oĩ Pedro P. Peña ha omoirũ chupekuérape Vicariato del Pilcomayo. Avakuaatyharakuéra Stephen Kidd ha Wolken Von Bremen-pe g̃uarã ko atýpe oĩ 150 tapicha rupi ha he'ívare Wilmar Stahl, ary 1993-ma ohupyty 170 tapicha. Ko'ápe ikatúma ojejuhu Choroti-kuérape (oñehenoiháicha avei Manjui-kuerape) heta atykuéra Nivaclé, ikatu'ỹre ojekuaa mboýpa hikuái. Misión Santa Rosa, Estancia Elviraha Misión Vicariato-Pilcomayo, opaite Pedro P. Peña-pe. Oĩ aty te'ỹi Manjui rehegua Colonia 22, tava'i Neuland-pe. Misión Pedro P. Peña ha Sandhorst, tava'ikuéra ojekuaáva Nivaclé-ramo.