Ugljikovodici: razlika između inačica
Nema sažetka uređivanja |
|||
| Redak 1: | Redak 1: | ||
Ugljikovodici su [[organska kemija|organski kemijski]] spojevi [[ugljik]]a i [[vodik]]a. Dijele se na zasićene, nezasićene i aromatske. |
|||
[[Organski spojevi]], kojima su sastavni elementi [[ugljik]] i [[vodik]]. |
|||
==Alkani (zasićeni [[ugljikovodici]])== |
|||
U alkanima ugljikovi [[atom]]i međusobno su vezani jednostrukim vezama. |
|||
===Imenovanje (nomenklatura) alkana=== |
|||
Ime im sa daje uz broj [[ugljik|C]]-atoma s nastavkom '''-an'''. Npr: |
|||
1-C atom - '''metan''' |
|||
Uz [[bjelančevine]] i [[vitamini|vitamine]], činu tri temeljne skupine tvari u namirnicama. |
|||
2-C atom - '''etan''' |
|||
U prehrani oni su najvažniji zbog svoje energetske uloge, ali možu imati i gradivnu ulogu, poput bjelančevina. |
|||
3-C atom - '''propan''' |
|||
4-C atom - '''butan''' |
|||
-to su prva četiri po broju C atoma. Ostali dobivaju imena po [[grčka|grč.]] brojevima uz nastavak '''-an''' |
|||
(pentan, heksan, heptan, oktan, nonan, dekan.) |
|||
Sažeta strukturna formula propana: CH3 - CH2 - CH3 |
|||
===Svojstva alkana=== |
|||
Prva su četiri [[plinovi]] a ostali (od pentana) bezbojne [[tekućine]]. |
|||
==Alkeni i alkini (nezasićeni [[ugljikovodici]])== |
|||
U alkanima ugljikovi atomi međusobno su vezani dvostrukim i tostrukim vezama. |
|||
===Imenovanje (nomenklatura) alkena i alkina=== |
|||
Ime im sa daje uz broj C-atoma s nastavkom '''-en''' ili '''-in'''. Npr: |
|||
2-C atom - '''eten ili etin''' |
|||
3-C atom - '''propen ili propin''' |
|||
4-C atom - '''buten ili butin''' |
|||
-to su prva četiri po broju C atoma. Ostali dobivaju imena po grč. brojevima uz nastavak (penten, heksen, heptin, okten, nonin, deken.) |
|||
Sažeta strukturna formula etena i etina: CH2 = CH2 (eten) , CH -3- CH |
|||
==Aromatski [[ugljikovodici]]== |
|||
-grč. [[aroma]] = miris |
|||
-19.st. ''Kekule'' otkriva strukturu [[benzen]]a |
|||
Molekulska formula benzena C6H6, IZVORI: [[katran]] kamenog [[ugljen]]a, [[nafta]]. |
|||
C |
|||
l |
|||
C |
|||
/ \ |
|||
H-C C-H |
|||
l l |
|||
H-C C-H |
|||
\ / |
|||
C |
|||
l |
|||
C |
|||
Poznatiji aromatski ugljikovodici: [[antracen]] i [[naftalen]]. |
|||
==Reakcije ugljikovodika== |
|||
[[Supstitucija]]- reakcije supstitucije ili zamjene su reakcije zasićenih i aromatskih ugljikovodika pri čemu se atom vodika iz molekule zamjenjuje atomom drugog elementa ili drugom skupinom. |
|||
[[Kategorija:Kemijski spojevi]] |
[[Kategorija:Kemijski spojevi]] |
||
Inačica od 9. travanj 2006. u 10:48
Ugljikovodici su organski kemijski spojevi ugljika i vodika. Dijele se na zasićene, nezasićene i aromatske.
Alkani (zasićeni ugljikovodici)
U alkanima ugljikovi atomi međusobno su vezani jednostrukim vezama.
Imenovanje (nomenklatura) alkana
Ime im sa daje uz broj C-atoma s nastavkom -an. Npr:
1-C atom - metan
2-C atom - etan
3-C atom - propan
4-C atom - butan
-to su prva četiri po broju C atoma. Ostali dobivaju imena po grč. brojevima uz nastavak -an (pentan, heksan, heptan, oktan, nonan, dekan.)
Sažeta strukturna formula propana: CH3 - CH2 - CH3
Svojstva alkana
Prva su četiri plinovi a ostali (od pentana) bezbojne tekućine.
Alkeni i alkini (nezasićeni ugljikovodici)
U alkanima ugljikovi atomi međusobno su vezani dvostrukim i tostrukim vezama.
Imenovanje (nomenklatura) alkena i alkina
Ime im sa daje uz broj C-atoma s nastavkom -en ili -in. Npr:
2-C atom - eten ili etin
3-C atom - propen ili propin
4-C atom - buten ili butin
-to su prva četiri po broju C atoma. Ostali dobivaju imena po grč. brojevima uz nastavak (penten, heksen, heptin, okten, nonin, deken.)
Sažeta strukturna formula etena i etina: CH2 = CH2 (eten) , CH -3- CH
Aromatski ugljikovodici
-grč. aroma = miris -19.st. Kekule otkriva strukturu benzena
Molekulska formula benzena C6H6, IZVORI: katran kamenog ugljena, nafta.
C
l
C
/ \
H-C C-H
l l
H-C C-H
\ /
C
l
C
Poznatiji aromatski ugljikovodici: antracen i naftalen.
Reakcije ugljikovodika
Supstitucija- reakcije supstitucije ili zamjene su reakcije zasićenih i aromatskih ugljikovodika pri čemu se atom vodika iz molekule zamjenjuje atomom drugog elementa ili drugom skupinom.