Վիլհելմ Տելլ (պիես)
Վիլհելմ Տելլ գերմ.՝ Wilhelm Tell | |
|---|---|
.jpg) | |
| Հեղինակ | Ֆրիդրիխ Շիլլեր |
| Տեսակ | դրամա և գրական ստեղծագործություն |
| Թեմա | Վիլհելմ Տելլ |
| Բնօրինակ լեզու | գերմաներեն |
| Կերպար(ներ) | Bertha of Bruneck?, Stussi?, Albrecht Gessler? և Վիլհելմ Տելլ |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1803 |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1804 |
| Թվային տարբերակ | zeno.org/nid/20005609410 |
 Wilhelm Tell (Schiller) Վիքիպահեստում | |
Վիլհելմ Տելլ (գերմ.՝ Wilhelm Tell), գերմանացի պոետ, փիլիսոփա և դրամատուրգ Ֆրիդրիխ Շիլլերի պիեսը, հինգ գործողությամբ ներկայացումը գրվել է 1803-1804 թվականներին և առաջին անգամ բեմադրվել է 1804 թվականին գերմանական Վեյմարում։ Դա Շիլլերի վերջին ավարտված ստեղծագործությունն է։ Ներկայացվում է Շվեցարիայի առասպելական ազգային հերոս Վիլհելմ Տելլի (XIII դարի վերջի և XIV դարի սկիզբ)` հմուտ աղեղնավորի, իր երկրի անկախության համար Գաբսբուրգ կայսրությունից պայքարողի կերպարը։ Պիեսի պատմական ֆոնը եղել է Նապոլեոնի իշխանության ի հայտ գալը և Եվրոպայում նապոլեոնական պատերազմների սկսվելը։ Ազատասիրությունը, հայրենասիրական ներշնչանքը, օտարերկրացիների դեմ ազգային պայքարը պիեսի հիմնական գաղափարներն են։ Ստեղծագործության ֆրանսիական թարգմանությունը ընկած էր իտալացի կոմպոզիտոր Ջոակաո Ռոսսիի նույնանուն օպերայում(1829)։
Հիմնական տարեթվեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1804 թվականի փետրվարի 18-ին Շիլլերն իր օրագրում գրել է. «Վերջացրել եմ Թելլան»։ Մարտ, առաջին բեմադրությունները գրեթե միասին են եղել Վեյմարում և Բեռլինում, որտեղ հաջողությունը գերազանցեց բոլոր սպասելիքները։ Հետևանքն այն եղավ, որ Շիլլերին առաջարկեցին տեղափոխվել Բեռլին, ինչը տեղի չունեցավ հեղինակի մահվան պատճառով (1805 թվական մայիսի 9)[1]։
- 1829 թ. առաջին ռուսերեն թարգմանությունը (Ա. Գ. Ռոտչևա)։
- 1941 թ. «Վիլհելմ Տելլ»-ի ներկայացումը, ինչպես նաև` շիլլերյան «Դոն Կառլսոնը», Հիտլերի հրամանով արգելված է եղել Գերմանիայում։
Կարճ բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիլհելմ Տելլը օգնության է հասնում Բաումգարտենին, ում հետևում էին ավստրիական նահանգապետի զինվորները։ Տելլն օգնում է նրան, կյանքի համար վտանգի փոթորկում` անցնելով լիճը։ Մեկ այլ գավառում գյուղացի Շտաուֆֆախերին սպառնում է գույքի և տնտեսության կորուստ. իր տան վրա աչք էր դրել այդ տարածքի վերահսկիչը։ Կնոջ խորհրդով Շտաուֆֆախերը մեկնեց Ուրի` փնտրելու մարդկանց, ինչպես նաև` իշխանությունից դժգոհ օտարերկրացիներին։ Ուրում ապաստան գտավ նաև Արնոլդ Մելխտալը, դառնալով հանցագործ` չխանգարելով գողությանը սեփական բակում, մինչդեռ խիստ պատժվեց նրա հայրը։ Մշակվում է միասնական պլան, որը պետք է բերեր ընդհանուր երդման երեք նահանգների քրիստոնյաներին (Շվիցա, Ունտերվալդեն և Ուրի) սարերում, Րյուտլի հարթավայրում, որտեղ հանդիպում են սահմանները։ Տեղացի բարոն Ատտինգաուզեն ֆոնը խնդրում է բարեկամին ավստրիացիների մոտ ծառայության չանցնել։ Բարեկամի սիրելի հարսնացուն ավստրիական հարուստ ժառանգորդ Բերտ ֆոն Բրունեկն է։ Իրադարձությունից դուրս Վիլհելմ Տելլը հյուրընկալվում է իր աներոջը` Ֆյուրստին։ Քաղաքային հրապարակում ժառանգորդ Գեսլերի հրամանով հաստատվել է գլխարկով կարգ, որին բոլորը պարտավոր էին խոնարհավել, ինչպես Գեսլերին։ Պահակները բռնում է ալպիական նետաձիգին իր որդու հետ, բայց նրանց պաշտպանում են տեղի բնակիչները։ Բայց հայտնվում է թագաժառանգը և «զվարճախաղ» է կազմակերպում` ստիպելով Տելլին որդու գլխի վրա տեղադրված խնձորը նետահարել։ Որդին ինքն է տեղադրում գլխին խնձորը։ Տելլը հանում է երկու աղեղ և նրանով խփում է չարաբաստիկ խնձորին։ Երկրորդ աղեղը պատրաստված էր թագաժառանգի համար։ Անկեղծ պատասխանի համար, թե ինչու էր երկրորդ աղեղը, Տելլին ձերբակալում են։ Անհանգիստ լիճն անցնելուց, նրան հաջողվում է փախչել։ Մահամերձ բարոն ֆոն Ատտինգաուզենին տեղեկացնում են Րյուտլի դաշտավայրի անեծքի գաղտնիքի մասին։ Իր բարեկամ ֆոն Րուդենցը երդվում է հավատարիմ մնալ իր ժողովրդին և օգնություն է խնդրում գտնել գողացված հարսնացուին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Шиллер, Иоганн-Фридрих // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիլհելմ Տելլ (պիես)» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
