Adolf Gitler

Adolf Hitler

Adolf Hitler yamasa Gitler (aytılıwı: Adolf Xitler) (20-Aprel 1889 - 30-Aprel 1945) Ekinshi Du'nya Ju'zlik Urısta Germaniya basshisi bolg'an. Gitler sonday-aq NSDAPtin' (ko'binese Nazist Partiyasi dep ataladi) basshisi boldi. Bul partiya demokratiya joli menen saylang'an. Ol 1933-jili Germaniya Kantsleri boldi. Bul Germaniya Konstitutsiyasina qarsi emes edi. Ol 1934 diktatorg'a (toliq basqariwshi) aylandi. Ol o'zin Germaniya Imperiasinin' Fuhreri (basshi, jetekshi) dep atadi. Ol 1945-jilg'a shekem Germaniyani basqardi.

Natsistler U'shinshi Reich (Reix dep oqiladi) dep atalg'an diktatorliqti payda etti. 1933-jili olar barliq basqa partiyalardi japti. Olar o'z dushpanlarin o'ltirdi yamasa kontsentratiya lagerlerine jiberdi. Gitler ha'm onin' adamlari kishi milletler ha'm basqa etnik, diniy, ha'm siyasiy birlespelerdi quwdaladi. Holocaust (Holokost dep oqiladi) dep atalg'an waqiyada, Natsistler alti million Evreyler, tsiganlar, gomoseksualistler ha'm basqa da toparlardi o'ltirdi. Germaniya Polshag'a basip kirgenligi sebepli du'nyada Ekinshi Du'nya Ju'zlik Uris baslandi. Bul urista Evropanin' ko'plep jerleri wayran boldi, 50 millionnan aslam adam nabit boldi. Usi Uris dawaminda Gitler nemis quralli ku'shlerinin' Bas Komandiri boldi ha'm barliq a'hmiyetli sheshimlerdi qabil etti. Bul Fuhrerprinziptin' bo'legi edi.