Супернова: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
→Суперновата како тема во популарната култура: дополнување |
→Суперновата како тема во популарната култура: дополнување |
||
| (Не се прикажани 6 меѓувремени преработки од 2 корисници) | |||
| Ред 1: | Ред 1: | ||
[[Податотека:Keplers supernova.jpg|300px|thumb|Повеќебранова (рендген, инфрацрвена и оптичка) слика на остатоците од суперновата Јохан Кеплер (СН 1604), сликана од опсерваторијата Чандра.]] |
[[Податотека:Keplers supernova.jpg|300px|thumb|Повеќебранова (рендген, инфрацрвена и оптичка) слика на остатоците од суперновата Јохан Кеплер (СН 1604), сликана од опсерваторијата Чандра.]] |
||
'''Супернова''' — експлозија на [[ѕвезда]]. Таа е екстремно светла и предизвикува сноп од |
'''Супернова''' — експлозија на [[ѕвезда]]. Таа е екстремно светла и предизвикува сноп од зрачење кој може да ја засени целата галактика пред да исчезне по неколку недели или месеци. За време на оваа краткотрајна експлозија, суперновата може да испушти толку енергија колку што [[Сонце]]то ќе емитува вкупно за целиот свој век. |
||
<ref>{{наведено списание |
<ref>{{наведено списание |
||
| journal=Electronic Journal of Theoretical Physics |
| journal=Electronic Journal of Theoretical Physics |
||
| Ред 19: | Ред 19: | ||
</ref> |
</ref> |
||
Постојат неколку видови на супернови, кои може да настанат на еден од следниве два начини: |
Постојат неколку видови на супернови, кои може да настанат на еден од следниве два начини: |
||
* прекин на |
* прекин на јадреното соединување или |
||
* почеток на |
* почеток на јадрено соединување. |
||
Откако некоја голема ѕвезда ќе престане да создава енергија преку |
Откако некоја голема ѕвезда ќе престане да создава енергија преку јадрено соединување, таа може да доживее ненадеен гравитациски колапс во [[неутронска ѕвезда]] или [[црна дупка]], ослободувајќи гравитациска потенцијална енергија која ги загрева и шири надворешните слоеви на ѕвездата. Од друга страна, [[бело џуџе|белото џуџе]] може да прибере доволно материјал од ѕвезда-придружничка за да ја зголеми својата внатрешна температура доволно за да предизвика соединување на јаглеродот, после која точка следи јадрено соединување. |
||
Во просек, супернова се појавува еднаш во 50 години во една [[галаксија]] од големината на [[Млечен Пат]] и игра значајна улога во збогатувањето на меѓуѕвездената средина со тешки елементи. Покрај тоа, брановите што се шират од експлозијата на супернова може да предизвикаат создавање на нови ѕвезди. |
Во просек, супернова се појавува еднаш во 50 години во една [[галаксија]] од големината на [[Млечен Пат]] и игра значајна улога во збогатувањето на меѓуѕвездената средина со тешки елементи. Покрај тоа, брановите што се шират од експлозијата на супернова може да предизвикаат создавање на нови ѕвезди. |
||
| Ред 28: | Ред 28: | ||
==Суперновата како тема во популарната култура== |
==Суперновата како тема во популарната култура== |
||
* „Супернова“ — кус расказ на македонската писателка [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]] од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 71.</ref> |
* „Супернова“ — кус расказ на македонската писателка [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]] од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 71.</ref> |
||
* „Супернова“ |
* „Супернова“ — песна на српската група [[Дарквуд даб]] (''Darkwood Dub'') од 1998 година.<ref>Darkwood Dub, Elektro pionir. Free B92, CD001, 1998.</ref> |
||
* „Супернова на крајот од вселената“ (англиски: ''Supernova At The End Of The Universe'') — песна на британската [[Техно музика|техно]]-група ''The Orb'' од 1991 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/7119-The-Orb-The-Orbs-Adventures-Beyond-The-Ultraworld The Orb – The Orb's Adventures Beyond The Ultraworld (пристапено на 31.5.2023)]</ref> |
|||
* „Супернова“ (англиски: ''Supernova'') — песна на американската рок-група Опал од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/30244-Opal-Happy-Nightmare-Baby Opal (2) – Happy Nightmare Baby (пристапено на 8.7.2023)]</ref> |
|||
== Поврзано == |
== Поврзано == |
||
| Ред 41: | Ред 43: | ||
[[Категорија:Супернови| ]] |
[[Категорија:Супернови| ]] |
||
[[Категорија: |
[[Категорија:Астрономски тела]] |
||
[[Категорија:Ѕвездени појави]] |
[[Категорија:Ѕвездени појави]] |
||
[[Категорија:Извори на светлина]] |
[[Категорија:Извори на светлина]] |
||
[[Категорија:Астрономски појави]] |
|||
Последна преработка од 12:33, 8 јули 2023
Супернова — експлозија на ѕвезда. Таа е екстремно светла и предизвикува сноп од зрачење кој може да ја засени целата галактика пред да исчезне по неколку недели или месеци. За време на оваа краткотрајна експлозија, суперновата може да испушти толку енергија колку што Сонцето ќе емитува вкупно за целиот свој век. [1] Експлозијата исфрла од ѕвездата материјал со брзини до една десетина од брзината на светлината, предизвикувајќи потрес во околината. [2] Постојат неколку видови на супернови, кои може да настанат на еден од следниве два начини:
- прекин на јадреното соединување или
- почеток на јадрено соединување.
Откако некоја голема ѕвезда ќе престане да создава енергија преку јадрено соединување, таа може да доживее ненадеен гравитациски колапс во неутронска ѕвезда или црна дупка, ослободувајќи гравитациска потенцијална енергија која ги загрева и шири надворешните слоеви на ѕвездата. Од друга страна, белото џуџе може да прибере доволно материјал од ѕвезда-придружничка за да ја зголеми својата внатрешна температура доволно за да предизвика соединување на јаглеродот, после која точка следи јадрено соединување.
Во просек, супернова се појавува еднаш во 50 години во една галаксија од големината на Млечен Пат и игра значајна улога во збогатувањето на меѓуѕвездената средина со тешки елементи. Покрај тоа, брановите што се шират од експлозијата на супернова може да предизвикаат создавање на нови ѕвезди.
Суперновата како тема во популарната култура[уреди | уреди извор]
- „Супернова“ — кус расказ на македонската писателка Сања Михајловиќ-Костадиновска од 2018 година.[3]
- „Супернова“ — песна на српската група Дарквуд даб (Darkwood Dub) од 1998 година.[4]
- „Супернова на крајот од вселената“ (англиски: Supernova At The End Of The Universe) — песна на британската техно-група The Orb од 1991 година.[5]
- „Супернова“ (англиски: Supernova) — песна на американската рок-група Опал од 1987 година.[6]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Giacobbe, F. W. (2005). „How a Type II Supernova Explodes“. Electronic Journal of Theoretical Physics. 2 (6): 30–38. Посетено на 2007-08-03.
- ↑
„Introduction to Supernova Remnants“. NASA Goddard Space Flight Center. July 27, 2006. Посетено на 2006-09-07. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ Сања Михајловиќ-Костадиновска, (Бес)конечни модели на расказот. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 71.
- ↑ Darkwood Dub, Elektro pionir. Free B92, CD001, 1998.
- ↑ The Orb – The Orb's Adventures Beyond The Ultraworld (пристапено на 31.5.2023)
- ↑ Opal (2) – Happy Nightmare Baby (пристапено на 8.7.2023)
| ||||||||||||||||||||||||||
|