Трст

Трст Trieste, Trst
општина
Разни знаменитости на Трст: Плоштадот на Италијанското Единство, Големиот канал, српската црква, сокак во стариот дел, замокот Мирамаре и градскиот кеј.
Знаме Грб
Земја	Италија
Регион	Фурланија-Јулиска Краина
Покраина	Трст (TS)
Поделоци	Бани (Бане), Барковље (Баркола), Базовица, Борго Сан Нацарио, Катинара, Ферлуги (Конконело), Контовел (Коновело), Грљан (Грињано), Гропада, Лоњер (Лонгера), Мирамар (Миарамаре), Опчине (Опичина), Падриче (Падричано), Просек (Прозеко), Криж (Санта Кроче), Шкедењ (Сервола), Требче (Требичано)
Управа
• Градоначалник	Роберто Конзолини (PD)
Површина
• Вкупна	84 км2 (32 ми2)
Надм. вис.	&100000000000000020000002 м
Население (1 јануари 2011)
• Вкупно	205.535
• Густина	2,400/км2 (6,300/ми2)
Час. појас	CET (UTC+1)
• Лето (ЛСВ)	CEST (UTC+2)
Пошт. бр.	34100
Повик. бр.	040
Светец-заштитник	Св. Јуст Трстјански
Слава	3 ноември
Мреж. место	Матична страница

Трст (италијански: Trieste, словенечки и српскохрватски: Trst, унгарски: Trieszt, латински: Tergeste и германски: Triest) — важен град и пристаниште во северна Италија на брегот на Јадранското Море со околу 205.000 жители, во близина на границата со Словенија. Градот е административен центар на истоимената покраина Трст како и регионот Фурланија-Јулиска Краина.

Трст денес е единствен град во Италија којшто се наоѓа на источниот брег на Јадранот, доста близу до Словенија и Хрватска. Градот е некој вид на „италијанска испостава“ во Југоисточна Европа. Во Трст и денес постои значајно словенечко национално малцинство, а во градот постојат и живи траги од останатите јужнословенски народи (Срби, Хрвати).

Трст исто така е и една од најважните пристаништа на бреговите на Средоземјето. Некогаш бил и „царско пристаниште“ на „Хабсбурговците“, а денес е најважно поморско пристаниште за внатрекопнена Австрија.

Положба на градот

Трст се наоѓа во крајниот североисточен дел на Италија, на самата граница со Словенија, која што го опкружува градот од југ и исток. на запад од градот се наоѓа Јадранското Море, а на север блиски врски со остатокот од Италија. Од престолнината Рим, Трст е оддалечен 670 километри, а од најблискиот поголем град, словенечката Љубљана 95 километри.

Природни одлики

Релјеф: Трст се развил во крајниот северен дел на Јадранското Море. Градот е сместен на местото каде што се наоѓа последните ридови на Динарските Планини спуштајќи се кон Падската Низина на запад. Падот на крајбрежните ридови кон морето е доста нагол, па затоа поголемиот дел од градот е главно ридаст. Единствено урбаното срце е сместено во приморските рамнини. Во околината на градот има многу предели со изразени варовнички облици на релјефот.

Kлима: климата во Трст е изменето средоземна клима со значајно влијание од континенталниот Север. Па затоа зимите се поостри, а летата се по благи отколку во другите делови на Италија. Како последица на овој судар на климите се јавуваат доста силни ветрови (бура)

Вода: Јадранското Море во овој дел е најладно и нема сина боја како во јужните делови. Копнениот водотек го нема поради варовничкиот релјеф.

Историја

Просторот на којшто се наоѓа денешен Трст бил населен уште од праисторијата имено во 3000 година п.н.е. овде се населило племето Карни. Во 177 година п.н.е. просторот го освоиле Римјаните и тогаш за првпат се спомнува денешното име на градот во обликот Tergeste. Подоцна градот припаѓал на Византија, потоа на царството на Франките, и на крај на нејзините наследници.

Во 1382 година Трст припаѓал на Хабсбурговците. Во првите пар векови нивни од нивната долготрајна власт градот го зачувал големиот степен на автономија. Во XVIII век развојот на трговијата во Трст бил рапиден, а со самото тоа Трст станува најважно пристаниште во служба на тогашниот царски град Виена, а со самото тоа Трст постепено ја губел својата автономија. Истовремено започнува и изградбата на поголеми градски пристаништа, а со самото тоа и започнала изградбата на современ град. Тогаш градот се здобил и со космополитски карактер, со доселувањето на луѓе од сите делови на Хабсбуршката монархија.

Трст до крајот на Првата светска војна имал голема италијанска, словенечка, хрватска, фурланска, но и германска и уште некои други народни заедници. Со стапувањето на шовинистичкиот режим на власт во Италија била во ситуација каде што имало големо иселување на неиталијанското население или нејзино присилно истерување. Единствено големиот број на Словенци успеале до денес да ја задржат својата национална свест.

Zone A of the Free Territory of Trieste (1947–54)

Главна статија: Free Territory of Trieste

Trieste and Zone A/B

In 1947, Trieste was declared an independent city state under the protection of the United Nations as the Free Territory of Trieste. The territory was divided into two zones, A and B, along the Morgan Line established in 1945.

From 1947 to 1954, Zone A was occupied and governed by the Allied Military Government, composed of the American "Trieste United States Troops" (TRUST), commanded by Major General Bryant E. Moore, the commanding general of the American 88th Infantry Division, and the "British Element Trieste Forces" (BETFOR), commanded by Sir Terence Airey, who were the joint forces commander and also the military governors.

Cheering crowd for the return of Trieste to Italy on November 4, 1954

Zone A covered almost the same area of the current Italian Province of Trieste, except for four small villages south of Muggia (see below), which were given to Yugoslavia after the dissolution (see London Memorandum of 1954) of the Free Territory in 1954. Occupied Zone B, which was under the administration of Miloš Stamatović, then a colonel in the Yugoslav People's Army, was composed of the north-westernmost portion of the Istrian peninsula, between the Mirna River and the cape Debeli Rtič.

In 1954, in accordance with the Memorandum of London, the vast majority of Zone A—including the city of Trieste—joined Italy, whereas Zone B and four villages from Zone A (Plavje, Spodnje Škofije, Hrvatini, and Elerji) became part of Yugoslavia, divided between Slovenia and Croatia. The final border line with Yugoslavia and the status of the ethnic minorities in the areas was settled bilaterally in 1975 with the Treaty of Osimo. This line now constitutes the border between Italy and Slovenia.

На крајот на Втората светска војна градот бил ослободен од страна на југословенските партизани, а потоа избила криза околу припадноста на Трст и околината. Односите помеѓу тогашна Југославија и Италија биле доведени до тоа ниво што дури имало и закани со војна. Треба да се земе во обзир фактот дека на Сојузниците не им било во интерес дека на Југославија треба да припаѓа еден таков економски и психолошки важен град како Трст. Меѓу западните сојузници бил силен ставот границите со Италија да се повратат во предвоена состојба. Па така било создадено привременото решение за „ничија“ Слободна територија на Трст. Изостанокот на посилната советска поддршка на Југославија бил причината за таков исход. Меѓутоа, подоцна Југославија била поделена и Трст со блиската околина припаѓал на Италија.

Како што е наведено пограничниот град без зависни области Трст во втората половина на XX век заостанал со развојот на остатокот од државата и губел население. Овој процес, иако ублажен во последните децении, до денес не е завршен.

Население

Население во минатото

Година	Нас.	±%
1921	239,558	—
1931	250,17	+4.4%
1936	248,307	−0.7%
1951	272,522	+9.8%
1961	272,723	+0.1%
1971	271,879	−0.3%
1981	252,369	−7.2%
1991	231,1	−8.4%
2001	211,184	−8.6%
2009 Est.	205,507	−2.7%
2013	204,849	−0.3%
Source: ISTAT 2001

Во 2008 година Трст имал нешто преку 200.000 жители, скоро исто како и на почетокот на XX век, а за 50.000 помалку од пред половина век. Општото опаѓање на населението во текот на деценијата се одразува и на градското население кое е исклучително старо - просечен жител на Трст има 46 години. Природниот прираст во градот е вкупно 7,6%, најмалку од сите значајни италијански градови.

Градот денес има значително помала национална разновидност наспроти ситуацијата пред еден век. 94% од жителите се граѓани на Италија. Меѓу нив постои и значаен број на припадници на словенечкото национално малцинство, кои токму во Трст го имаат своето културно средиште. Останатите 6& се доселеници од сите краеви на светот, но најмногу од Балканот.

Во градот се зборува италијанскиот јазик, иако традиционално се користи доста посебна венецијанска варијанта. Словенечкиот јазик има статус на јазик на малцинството.

Главниот дел и градскиот кеј

Стопанство

Трст е најмногу познат како важно пристаниште. Посебно е важен за економијата во Австрија. Градското пристаниште го зазема поголемиот дел од градот. Последните децении вложено е многу во нејзиното оживување (изградба на нафтен терминал).

Трст за време на распаѓањето на „втората Југославија“ било важно „шопинг средиште“ за Југословените. Овде со децении се набавувала евтина западна роба. Меѓутоа, војните на југословенските простори, но и либерализацијата на пазарот скоро и да го уништила овој вид на економија.

• 
  Градското пристаниште
• 
  Палатата на управникот
• 
  Градскиот театар „Џузепе Верди“
• 
  Големиот канал кај мостот Розо

Градски знаменитости

Трст го сачувал своето старо градско јадро од XVIII и XIX век. Трст по својот „северен“ изглед и правилната улична мрежа е потполно различен од другите јадра на италијанските градови, затоа што влијанието на „хабсбуршката архитектура“ бил значаен. Па така, Трст повеќе потсеќа на Виена отколку Венеција или Верона. Градот има голем број плоштади со многу цркви, палати, зданија и споменици. Поради стеснувањето зградите од Трст, па дури и оние кои се стари повеќе децении, имаат значителна катност.

Поврзано

• Трстјански Залив
• Хајнелова линија
• Дворец Мирамаре
• Слободна територија на Трст
• Фурланија-Јулиска Краина

Галерија на слики

• 
  Трст
• 
  Поглед над градот
• 
  Дворецот Мирамаре
• 
  Градската берза
• 
  Градската катедрала Сан Густо
• 
  Грчката православна црква „Св. Никола“
• 
  Лутеранската црква

Надворешни врски

• Портал на Трст (италијански)
• Трговска комора на Трст Архивирано на 15 август 2005 г. (италијански)
• Фотоводич на Трст (италијански)

Збратимени градови

Трст е збратимен со следните градови:

• Риека, Хрватска
• Пула, Хрватска
• Силиври, Турција
• Чанкири, Турција
• Комо, Италија
• Грац, Австрија
• Николаев, Украина