Тоба Вэй

**Тоба Вэй улс**
Тоба
Тоба Вэй улс Тоба
Нийслэл	Шэнлэ (386-398),; Пинчэн(398-493); Луоян(493-534); Ши'ань(534-535)
Албан ёсны хэл	Сяньби хэл
Хүлээн зөвшөөрөгдсөн орон нутгийн хэл	Эртний Хятад хэл
Төр засаг	Хаант засаглал
• Хаан	Тоба Гүй
• Хаан	Юань Шиу
386-535
• Тоба Вэй улс байгуулагдсан нь	386 оны 2 сарын 20
• Умард Хятадыг нэгтгэж дууссан	439 он
• Тоба Вэй улс задарсан нь	535 он
Газар нутаг
• Нийт	2,000,000 км² км2

Тоба Вэй улс нь (Юань Вэй буюу Тоба Вэй, Хожуу Вэй, Умард Вэй) 386-535 оны хооронд хойд Хятад Хятадын Хөх мөрөн хүртэлх газар нутаг, Өвөр Монголын өмнөд хэсгийг багтаасан хүчирхэг улс байжээ. Уг улс нь Сяньби угсааны Тоба аймгаас гаралтай. Хятадад гүн орж сууснаар 535 он болоход Хятадад уусч алга болоод 535 онд 2 хэсэг болж задарсан.

Үүсэл, гарал

Тоба нар нь түүхэн сурвалж бичигт Сяньби улсын сүүл үеэс нэр дурдагах болсон. Тэд анх Говийн хойгуур нутаглаж байсан гэх бөгөөд Сяньби улсын дунд болон сүүл үед Говийг өнгөрч, одоогийн Шэньси мужийн баруун хойд нутгийг эзлэн нутаглах болсон. МЭ 235 онд Сяньби улс задран мөхөх үед Тоба нар нь тусгаарлан салсан. Харин хожуу 310-376 онуудын хооронд Дай ханлигийг байгуулан, одоогийн БНХАУ-ын нутаг Өвөр Монголын нутаг Хөх хот орчимд төвлөрөн оршиж байжээ. 386 оноос Тоба Гүй буюу Дао У хааны үед ихэд хүчирхэгжин Тоба Вэй улсыг байгуулсан.

Хүчирхэгжилт ба Мөхөл

Тоба Гүй хааны байгуулсан Тоба Вэй улс нь 386-534 онуудын хооронд Умард Хятадыг нэгтэгэн оршиж байв. Тус улсын ноёлох овог болох Тоба нар нь аажимдаа Хятадад уусч овог, улсаа Юань гэж нэрийдснээр түүхнээ Юань Вэй гэж алдаршсан. 534 онд Зүүн Вэй, Баруун Вэй 2 хэсэг болж салсан.

Тоба Вэй улсын хаад

Хятад тахилын цол	Жинхэнэ нэрийн хятад галиг	Хаанчилсан хугацаа
Дао У ди (道みち武たけ帝みかど)	Тоба Гүй (拓つぶせ拔珪 tuò bá guī)	386-409
Мин Юань ди (明元あけもと帝みかど míng yuán dì)	Тоба Сы (拓つぶせ拔嗣 tuò bá sì)	409-423
Тай У ди (太ふとし武たけ帝みかど tài wǔ dì)	Тоба Тао (拓つぶせ拔燾 tuò bá táo)	424-452
Нань Ань ван (南みなみ安王やすおう nán ān wáng)	Тоба Ю (拓つぶせ拔余 tuò bá yú)	452
Вэнь Чэнь ди (文成ふみなり帝みかど wén chéng dì)	Тоба Жунь (拓つぶせ拔濬 tuò bá jùn)	452-465
Шянь Вэнь ди (獻けんじ文ぶん帝みかど xiàn wén dì)	Тоба Хун (拓つぶせ拔弘 tuò bá hóng)	466-471
Шяо Вэнь ди (孝文たかふみ帝みかど xiào wén dì)	Юань Хун (元宏もとひろ yuán hóng)	471-499
Шуань Вэнь ди (宣せん武ぶ帝みかど xuān wǔ dì)	Юань Кэ (元げん恪つとむ yuán kè)	499-515
Шяо Мин ди (孝明たかあき帝みかど xiào míng dì)	Юань Шю (元もと詡 yuán xǔ)	516-528
Шяомин хааны охин	байхгүй	528
Южу (幼主ようしゅ yòu zhǔ)	Юань Жао (元もと釗 yuán zhāo)	528
Шяо Жуан ди (孝こう莊そう帝みかど xiào zhuāng dì)	Юань Зи Ю (元子もとこ攸 yuán zǐ yōu)	528-530
Чан Гуан ван (長廣ながひろ王おう cháng guǎng wáng)	Юань Е (元もと曄 yuán yè)	530-531
Жиэ Минь ди (節ふし閔帝 jié mǐn dì)	Юань Гун (元げん恭きょう yuán gōng)	531-532
Ань Дин ван (安定あんてい王おう ān dìng wáng)	Юань Лан (元もと朗ろう yuán lǎng)	531-532
Шяо У ди(孝こう武たけ帝みかど xiào wǔ dì) эсвэл Чу ди (出で帝みかど chū dì)	Юань Шиу (元げん脩おさむ yuán xiū)	532-53

Цахим холбоос

Commons: Хойд Вэй улс – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан