Chaozhouhua

Chaozhouhua
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd	潮うしお州しゅう话
Traditioneel	潮うしお州しゅう話はなし
Pinyin	Cháozhōuhuà
Jyutping (Standaardkantonees) ciu4 zau1 waa6 Engels Teochew Standaardkantonees IPA: [tsʰiːu tsɐu wa:] Yale (Standaardkantonees) chiu4 jau1 wa6 Dapenghua IPA: [tsʰiːu tsɐu wa:] Hongkong-Hakka cau2 ziu1 wa5 Meixianhua chau2 zhiu1 wa5 Taiwan-Hakka Tshèu-chû-fa Chaozhouhua T-jo Tjuw Oewaa Peng'im (Chaozhouhua) dio5 jiu1 ue7 Minnanyu Tiô-chiu-oē Shanghainees [zɔ ʦɤ uo]

Het Chaozhouhua is een dialect van de Chinese taal Min. Het is het belangrijkste en meest gesproken dialect in Chaozhou, Shantou en Jieyang, die in het oosten van de Zuid-Chinese provincie Guangdong liggen. Deze drie stadsagglomeraties worden ook wel Chaoshan genoemd. Geschat wordt dat er 12 tot 15 miljoen mensen op de wereld dit dialect spreken. De mensen die dit dialect spreken, noemen het zelf Teeuwchieuw ooi.

Classificatie

• Sino-Tibetaanse talen
  • Chinese talen
    • Min
      • Minnanyu
        • Chaozhouhua

Oorsprong

Het Chaozhouhua is een dialect dat afstamt van het dialect Minnan uit Zuid-Fujian. Dat komt door een groot aantal Zuid-Fujian-mensen in dat zich in de negende tot de vijftiende eeuw zich vestigde in Chaoshan en omstreken.

Sommigen vinden de grammatica van het Chaozhou lijken op Kantonees. Voorbeeld:

"Ik ben groter dan jij."

• Standaardkantonees: 我わが大だい过你 Ngo taai koh leej
• Chaozhouhua: 我わが大だい过你 Oe-waa t'oe-waa goe-weh luh
• Minnanyu: 我わが较大你 ? ? ? ?
• Standaardmandarijns: 我わが比ひ你大だい Wo bi ni da

Dialectgebied

Chaozhouhua wordt gesproken in Chaoshan, maar ook in Hongkong, Vietnam, Cambodja, Laos, Thailand, Maleisië, Singapore, Indonesië en Frankrijk. Dat kwam door de grote aantallen immigranten uit Chaoshan en omstreken. De Chaozhou-mensen, die in Frankrijk wonen, komen meestal uit de ex-Frans koloniën Vietnam, Cambodja en Laos. Ze waren gevlucht voor de dictatoriale regimes en de pogroms tegen Chinezen. Een heel klein percentage van de Chinese Nederlanders spreken of verstaan het Chaozhou.

Het Chaozhouhua bestaat nog uit drie subgroepen. Een subgroep wordt in de achterstaande gebieden gesproken.

1. Shantou 汕頭 subgroep: Shantou 汕頭, Chaozhou 潮うしお州しゅう, Jieyang 揭陽, Chenghai 澄きよし海うみ, Nanao-eiland 南みなみ澳, Raoping 饒にょう平たいら en Jiexi 揭西,
2. Chaopu 潮しお? subgroep: Chaoyang 潮うしお陽よう, Puning 普ひろし寧やすし, Huilai 惠めぐみ來らい, en
3. Luhai 陸海りくかい subgroep: Shanwei 汕尾, Lufeng 陸りく豐ゆたか en Haifeng 海うみ豐ゆたか

Gebruik

Bijna alle Oost-Kantonezen spreken het dialect Chaozhou als hun moedertaal. Het Chaozhou wordt altijd gebruikt op de regionale CZTV (regionale televisiezender van Chaozhou) en in Chao-opera. Singapore en Chaozhou hebben veel karaokeliedjes in hun eigen dialect.

Zie ook

• Chaozhou
• Shantou
• Jieyang
• Chaoshan
• Chao-opera
• Chaozhou Television
• Chaoshan Television
• Peng'im

Woorden

Gaagienang is een bekende term onder Chaozhou-mensen, het betekent eigen mensen. Chaozhounezen noemen Chaozhounezen dus Gaa Gie Nang 自己じこ人じん. Het wordt soms ook door andere Zuid-Chinese dialecten gebruikt.

• Hongkong-Hakka: Dzie Kaa Ngien 自己じこ人じん.
• Dapeng: Dzie Gie Yan 自己じこ人じん.

Basis

Nederlands	Shantou-Chaozhou in fonetisch Nederlands	Kantonees (Jyutping)	Mandarijn (Hanyu pinyin)
één	Tzik 一いち	jat1 一いち	yī 一いち
twee (bij tellen)	Ie of Tzie 二に	ji6 二に	èr 二に
twee	Njo 兩りょう	loeng2 兩りょう	liǎng 兩りょう
drie	Saa 三さん	saam1 三さん	sān 三さん
vier	Sie 四よん	sei3 四よん	sì 四よん
vijf	Nong 五ご	ng5 五ご	wǔ 五ご
zes	Lak 六ろく	luk6 六ろく	liù 六ろく
zeven	Tzit 七なな	cat1 七なな	qī 七なな
acht	Pooi 八はち	baat3 八はち	bā 八はち
negen	Gauw 九きゅう	gau2 九きゅう	jiǔ 九きゅう
tien	Tzaap of Tzap 十じゅう	sap6 十じゅう	shí 十じゅう
honderd	Beh 百ひゃく	baak3 百ひゃく	bǎi 百ひゃく
duizend	Tsoi 千せん	cin1 千せん	qiān 千せん
tienduizend	Wan 万まん	maan6 萬まん	wàn 萬まん
eerst (gebeurtenis)	Dung Chôh 當初とうしょ	dong1 co1 當初とうしょ	dāngchū 當初とうしょ
ik	Oewaa 我が	ngo5 我が	wǒ 我が
jij	Luh 汝なんじ	nei5 你	nǐ 你
hij他た/zij她/het它	Ie 伊い	keoi5 佢	tā 他た/她/它
wij (wij+degene tegen wie je spreekt)	Nang 俺おれ	ngo5 dei6 我わが哋	zǎnmen 咱們
wij (zonder degene tegen wie je spreekt)	(?Ng?) 阮	ngo5 dei6 我わが哋	wǒmen 我わが們
jullie	Ning 恁	nei5 dei6 你哋	nǐmen 你們
zij	Ie Naang 伊い人じん	keoi5 dei6 佢哋	tāmen 他た們
vrouw	Aa Njaa 亞あ娘むすめ	neoi5 jan4-2 女人にょにん	nǚrén 女人にょにん
man	Aa Hu-jaa 亞あ兄けい	naam4 jan4-2 男なん人じん	nánrén 男おとこ人じん
Klasserend lidwoord	T-jauw 條じょう	tiu4 條じょう	tiáo 條じょう
Klasserend lidwoord	Gaaj 個こ	go3 個こ	ge 個こ

Bijwoorden/bijvoeglijke naamwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees (Jyutping)	Mandarijn (Hanyu pinyin)
bitter	K'oo 苦く	fu2 苦く	kǔ 苦く
groot	T'oe-waa 大だい	daai6 大だい	dà 大だい
goed	Hoh 好このみ	hou2 好このみ	hǎo 好このみ
zelf	Tz 自じ of Gaa Gie 自己じこ	zi6 gei1 自己じこ	zìjǐ 自己じこ
thuis	Geh 家か	gaa1 家いえ	jiā 家か
midden	Chang 中なか	zung1 中なか	zhōng 中なか
leeg	Hang 空そら	hung1 空そら	kōng 空そら
tegenwoordig	Heng Dzaj 現在げんざい	ji4 gaa1 而家	xiànzài 現在げんざい
geen	Boh 無な	mou4 無む	wú 無な

Werkwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees (Jyutping)	Mandarijn (Hanyu pinyin)
wachten	Taang 等とう	dang2 等とう	děng 等とう
weten	Tsaai 知ち	zi1 知ち	zhīdào 知道ともみち
vergeten	Wang 忘	mong4 gei3 忘記	wàngjì 忘記
begrijpen	Ming Beh 明白めいはく	ming4 baak6 明白めいはく	míngbai 明白めいはく
opstaan	Hie Laaj 起おこり來らい	hei2 san1 起おこり身み	qǐlái 起おこり來らい
tellen	Sjuw 數すう	sou2 數すう	shù 數すう
lopen	Kjaa 行ぎょう	hang4 行ぎょう	zǒu 走はし
hebben	Oe 有ゆう	jau5 有ゆう	yǒu 有ゆう
doen/maken	Choh 做	zou6 做	zuò 做
brengen/cadeau geven	Sang 送おく	sung3 送おく	sòng 送おく
naar buiten gaan	Tsoet 出で	ceot1 出で	chū 出で
gaan	K'uh 去さ	heoi3 去さ	qù 去さ
langsgaan	Gweh 過か	gwo3 過か	guò 過か
terugkomen	Huu-weh 回かい	faan1 返かえし	huí 回かい
zullen	Ooi 會かい	wui5 會かい	huì 會かい
denken	Seeuw 想そう	soeng2 想そう	xiǎng 想そう
zeggen	Taa 呾	gong2 講こう	shuō 說せつ
verlaten	Lie K'aj 離はなれ開ひらき	lei4 hoi1 離はなれ開ひらき	líkāi 離はなれ開ひらき
zingen	Tjang Gwaa 唱歌しょうか	coeng3 go1 唱歌しょうか	chànggē 唱歌しょうか

Bijwoorden/vraagwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees	Mandarijn (Hanyu pinyin)
als	Tzoe Goh 如果	Yuu Koh 如果	Rúguǒ 如果
relaxed	Kieng Song 輕けい松まつ	Hing Song 輕けい松まつ	Qīngsōng 輕けい松まつ
eigenlijk (vraag)	Tauw Tie 到底とうてい	Toow Taj 到底とうてい	Dàodǐ 到底とうてい
eigenlijk (aanbeveling)	Ieng Gaai 應おう該	jing1 goi1 應おう該	Yīnggāi 應おう該
laat (tijd)/avond	Meh 夜よる	Yeh 夜よる	Wǎn 晚ばん
echt	Chien 真しん	Chan 真しん	Zhēn 真しん
ijverig	Noh Lak 努力どりょく	Loow Lik 努力どりょく	Nǔlì 努力どりょく
achter	Auw 後ご	Hauw 後ご	Hòu 後ご
wit	Pek 白しろ	Paak 白しろ	Bái 白しろ
zwart	Oh 黑くろ	Hak 黑くろ	Hēi 黑くろ
vandaag de dag	Dzoe Kiem 如今	Yuu Kam 如今	Rújīn 如今
hoeveel?	Doh Djuw? 多少たしょう?	gei2 do1 幾多いくた？	Duōshǎo? 多少たしょう?

Zelfstandige naamwoorden

Nederlands	Shantou-Chaozhou	Kantonees	Mandarijn (Hanyu pinyin)
hemel	T-jang of T'ie 天てん	Tien 天てん	Tiān 天てん
wolken	Hong 云うん	Wan 云うん	Yún 云うん
het leven	Nang Kaan 人間にんげん	Yan Kaan 人間にんげん	Shēnghuó 生活せいかつ
vandaag de dag	Kiem Seh Kiem Sie 今生こんじょう今こん世よ	Kam Sang Kam Saj 今生こんじょう今こん世よ	Jīnshēng jīnshì 今生こんじょう今こん世よ
elektriciteit	T-jeng 電でん	Tīēn 電でん	Diàn 電でん
deur	Mang of Mung 門もん	Moen 門もん	Mén 門もん
dag/zon	Dzik 日び	Yat 日び	Rì 日び
kip/haan	Kooi 雞	Kai 雞	Jī 雞
thee	Teh 茶ちゃ	Chaa 茶ちゃ	Chá 茶ちゃ
geluid	Ssjaa 聲ごえ	Sing of Seng 聲ごえ	Shēng 聲ごえ
emotie	Chéng 情じょう	Ching 情じょう	Qíng 情じょう
hart	Siem 心こころ	Sam 心こころ	Xīn 心こころ
grot	T'ang 洞ほら	Tong 洞ほら	Dòng 洞ほら
boom	Chew 樹じゅ	Suu 樹じゅ	Shù 樹じゅ
bloem	Hooi 花はな	Faa 花はな	Huā 花はな
grond	Die 地ち	Teej 地ち	Dì 地ち
storm/wind-regen	GGwan GGoh 風雨ふうう	Fong Yuu 風雨ふうう	Fēngyǔ 風雨ふうう
berg	Sswaa 山やま	Saan 山やま	Shān 山やま
restaurant	Chie Waa 酒樓しゅろう	Chauw Lauw 酒樓しゅろう	Jiǔlóu 酒樓しゅろう
Chaozhou-stad	T-jo Tjuw Tzie Sjaa 潮うしお州しゅう之の城しろ	Chiew Chauw Chie Sing 潮うしお州しゅう之の城しろ	Cháozhōu shì 潮うしお州しゅう市し
geld	Tz Tzaai 錢ぜに財ざい	Chien Chôoi 錢ぜに財ざい	Qiáncái 錢ぜに財ざい
het leven	Mjang 命いのち	Meng 命いのち	Mìng 命いのち
kleding/shirt	Saam 衫	Saam 衫	Yī 衣ころも
schoen	Ooi 鞋	Haai 鞋	Xié 鞋
koning	Hoe-wang Die 皇帝こうてい	Wôong Taj 皇帝こうてい	Wáng 王おう
bedelaar	K'uh K'aai 乞丐こつがい	hat1 ji4-1 乞兒ほいと	Qǐgài 乞丐こつがい
gras	Chaauw 草くさ	Choow 草くさ	Cǎo 草くさ
wereld	Sie Gaai 世界せかい	Sai Kaai 世界せかい	Shìjiè 世界せかい
eerste klas	Tooi Iet Teng 第だい一等いっとう	Tai Yat Tang 第だい一等いっとう	Dì yī děng 第だい一等いっとう

Externe link

• (en) Chaozhoupinyin (Engels)

· ·

Chaoshan, Guangdong, Volksrepubliek China