populisme

Nederlands

1. Een korte inleiding over populisme.

Uitspraak

• Geluid:  populisme    (hulp, bestand)
• IPA: / ˌpopyˈlɪsmə / (4 lettergrepen)

Woordafbreking

• po·pu·lis·me

Woordherkomst en -opbouw

• [1] van Engels populisme, in de betekenis van ‘Amerikaanse politieke stroming’ (People's Party) aangetroffen vanaf 1896 (zie vindplaats hieronder), daarnaast ook gebruikt voor de Russische Narodniki , een heel andere beweging uit dezelfde tijd
• [2] (metonymisch) gebruik van de naam van de politieke stroming om een stijl van betogen aan te duiden, in de betekenis ‘volks uit effectbejag’ aangetroffen vanaf 1972 (zie vindplaats hieronder)
• [3] van Frans populisme, in de betekenis van ‘stroming in de Franse literatuur met aandacht voor de lagere volksklasse’ aangetroffen vanaf 1933 (zie vindplaats hieronder)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	populisme	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

het populisme o

1. (politiek) politieke stroming die vindt dat een maatschappelijke elite het belang van het volk verwaarloost en een krachtige leider de eensgezindheid moet herstellen

   ▸ Populisme is een dunne ideologie, volgens welke de maatschappij uiteindelijk verdeeld wordt in twee homogene en vijandige kampen – ‘het zuivere volk’ versus ‘de corrupte elite’ – en die stelt dat de politiek een uitdrukking zou moeten zijn van de algemene wil van het volk

   ▸ Populisme is een visie op democratie die democratie reduceert tot het volk, dat één en ondeelbaar is en dus vreemde elementen weert. In deze visie zijn diegenen die het volk vertegenwoordigen - een elite dus - bijna per definitie fout. Natuurlijk is ‘het’ volk een constructie. Is de helft plus één volk? Wat is de resterende 49 procent dan?

   ▸ In Latijns-Amerika wordt populisme beschouwd als een soort bondgenootschap tussen bepaalde sectoren van verschillende klassen die in sommige opzichten meer gemeenschappelijke dan strijdige belangen hadden.

   ▸ De „sociaal-revolutionaire partij”, in 1901 in het buitenland opgericht, en uit verschillende autonome groepen, liga’s en verenigingen samengesteld, ging haar eerste congres houden. Haar algemene richting was die van het oude populisme, dat herzien was door Lavrof en Michaïlofski en ook beïnvloed door het westerse socialisme, en haar voornaamste karakteristiek de terroristische strijd.

   ▸ ⧖ We willen toonen, dat onze partij nog niet aan populisme en anarchie zich heeft overgeleverd.

2. (pejoratief) proberen brede steun te krijgen door kwesties te versimpelen en op gevoelens in te spelen

   • De politicus werd beschuldigd van populisme toen hij gemaakte afspraken niet waar kon maken. 

   ▸ Zelfs gematigde progressieven wensten de beslissing over het al dan niet plaatsen van kruisvluchtwapens in feite niet aan het parlement over te laten: plaatsing zou ‘ondemocratisch’ zijn aangezien ‘het volk’ daar tegen zou zijn. Dit was nogal in strijd met aard en wezen van de representatieve democratie, maar deze opvatting deed vooral geen enkel recht aan het feit dat ‘de politiek’ - lees: Lubbers - zich juist in deze kwestie nogal wat moeite heeft getroost om rekening te houden met de sentimenten die daarover onder grote delen van de bevolking leefden. Hier werd een populisme zichtbaar, dat voor links aantrekkelijk was zolang het in de oppositie was, en zelden veel langer, zoals nog te ervaren zou zijn.

   ▸ Iedere vrijdagavond verschijnt de minister-president voor de camera's van de omroep die aan de beurt is en dan wordt hij vrijmoedig ondervraagd door een simpele verslaggever die hem gewoon meneer noemt. Het ijs is gebroken en gesmolten. Voor zover het politieke leven zich in het openbaar afspeelt, gebeurt dat in een wolk van zelfvoldaan populisme.

3. (letterkunde) stroming in de literatuur die op een realistische en positieve manier het leven van mensen met weinig geld beschrijft, vanaf 1929 ontstaan in Frankrijk

   ▸ In de keuze van het object vertoont het populisme enige overeenstemming met het naturalisme.

   ▸ ⧖ Bewust of onbewust sluiten onze laatst besproken romans zich aan bij 't Fransch populisme, tenminste in de voortzetting van de realistische richting à la Aymé.

Verwante begrippen

• [2] demagogie

Afgeleide begrippen

• [1] populist

Hyponiemen

• [1] links-populisme
• [1] rechts-populisme

Vertalingen

    1. politieke stroming die vindt dat een maatschappelijke elite de belangen van het volk verwaarloost en een krachtige leider dat zal oplossen   

Duits: Populismus (de) m Engels: populism (en) m

Frans: populisme (fr) m Spaans: populismo (es) m

Gangbaarheid

• Het woord populisme staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "populisme" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
97 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Frans

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /pɔ.py.lism/

Woordherkomst en -opbouw

• [1] van Engels populism
• [2] afgeleid van  populiste zn  met het achtervoegsel -isme

enkelvoud		meervoud
zonder lidwoord	met lidwoord	zonder lidwoord	met lidwoord
populisme	le populisme	populismes	les populismes

Zelfstandig naamwoord

populisme m

1. (politiek) populisme
2. (letterkunde) populisme

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.