Silikat
Utsjånad
Silikatmineral | |||
Koparsilikatmineralet krysokoll | |||
Kategori | Mineral |
---|
Silikatmineral er den mest utbreidde gruppa mineral i jordskorpa. Silisiumdioksid, silika (SiO2), utgjer vektmessig omkring 60 % av skorpa, anten i fri form (vesentleg som kvarts) eller i bunden form som silikat. Dei aller fleste magmatiske og metamorfe bergartar og mange sedimentære bergartar (med unntak av karbonatbergartane) består for ein vesentleg del av silikat og kvarts.
Nesosilikat eller ortosilikat
Nesosilikat (frå gresk νησος nēsos, øy), eller ortosilikat, har isolerte [SiO4]4− tetraeder som er knytt saman berre av kation i mellomromma. Kvote O/Si er ≥4
- Fenakittgruppa
- Olivingruppa
- Forsteritt - Mg2SiO4
- Fayalitt - Fe2SiO4
- Granatgruppa
- Pyrop - Mg3Al2(SiO4)3
- Almandin - Fe3Al2(SiO4)3
- Spessartin - Mn3Al2(SiO4)3
- Grossular - Ca3Al2(SiO4)3
- Andraditt - Ca3Fe2(SiO4)3
- Uvarovitt - Ca3Cr2(SiO4)3
- Hydrogrossular - Ca3Al2Si2O8(SiO4)3-m(OH)4m
- Zirkongruppa
- Al2SiO5-gruppa
- Andalusitt - Al2SiO5
- Kyanitt - Al2SiO5
- Sillimanitt - Al2SiO5
- Dumortieritt - Al6.5-7BO3(SiO4)3(O,OH)3
- Topas - Al2SiO4(F,OH)2
- Staurolitt - Fe2Al9(SiO4)4(O,OH)2
- Humittgruppa - (Mg,Fe)7(SiO4)3(F,OH)2
- Norbergitt - Mg3(SiO4)(F,OH)2
- Kondroditt - Mg5(SiO4)2(F,OH)2
- Humitt - Mg7(SiO4)3(F,OH)2
- Klinohumitt - Mg9(SiO4)4(F,OH)2
- Datolitt - CaBSiO4(OH)
- Titanitt - CaTiSiO5
- Kloritoid - (Fe,Mg,Mn)2Al4Si2O10(OH)4
- Mullitt (porcelainitt) - Al6Si2O13
Sorosilikat
Kvote O/Si er 3,5
- Hemimorfitt (kalamin) - Zn4(Si2O7)(OH)2·H2O
- Lawsonitt - CaAl2(Si2O7)(OH)2·H2O
- Ilvaitt - CaFe2+2Fe3+O(Si2O7)(OH)
- Epidotgruppa (har både (SiO4)4− og (Si2O7)6− grupper)
- Epidot - Ca2(Al,Fe)3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
- Zoisitt - Ca2Al3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
- Clinozoisitt - Ca2Al3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
- Tanzanitt - Ca2Al3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
- Allanitt - Ca(Ce,La,Y,Ca)Al2(Fe2+,Fe3+)O(SiO4)(Si2O7)(OH)
- Dollaseitt-(Ce) - CaCeMg2AlSi3O11F(OH)
- Vesuvianitt (idokras) - Ca10(Mg,Fe)2Al4(SiO4)5(Si2O7)2(OH)4
Syklosilikat
Kvote O/Si er 3
- 3-ringa
- Benitoitt - BaTi(Si3O9)
- 6-ringa
- Axinitt - (Ca,Fe,Mn)3Al2(BO3)(Si4O12)(OH)
- Beryll/smaragd - Be3Al2(Si6O18)
- Cordieritt - (Mg,Fe)2Al3(Si5AlO18)
- Tourmalin - (Na,Ca)(Al,Li,Mg)3-(Al,Fe,Mn)6(Si6O18(BO3)3(OH)4
Inosilikat
Enkelkjeda
- Pyroksengruppa
- Enstatitt - orthoferrosilittserien
- Enstatitt - MgSiO3
- Ferrosilitt - FeSiO3
- Pigeonitt - Ca0.25(Mg,Fe)1.75Si2O6
- Diopsid - hedenbergittserien
- Diopsid - CaMgSi2O6
- Hedenbergitt - CaFeSi2O6
- Augitt - (Ca,Na)(Mg,Fe,Al)(Si,Al)2O6
- Natriumpyroksenserien
- Spodumen - LiAlSi2O6
- Enstatitt - orthoferrosilittserien
- Pyroksenoidgruppa
- Wollastonitt - CaSiO3
- Rhodonitt - MnSiO3
- Pektolitt - NaCa2(Si3O8)(OH)
Dobbelkjelda
- Amfibolgruppa
- Anthophyllitt - (Mg,Fe)7Si8O22(OH)2
- Cumingtonittserien
- Cummingtonitt - Fe2Mg5Si8O22(OH)2
- Gruneritt - Fe7Si8O22(OH)2
- Tremolittserien
- Tremolitt - Ca2Mg5Si8O22(OH)2
- Actinolitt - Ca2(Mg,Fe)5Si8O22(OH)2
- Hornblende - (Ca,Na)2-3(Mg,Fe,Al)5Si6(Al,Si)2O22(OH)2
- Natriumamfibolgruppa
- Glaukofan - Na2Mg3Al2Si8O22(OH)2
- Riebeckitt (asbest) - Na2Fe2+3Fe3+2Si8O22(OH)2
- Arfvedsonitt - Na3(Fe,Mg)4FeSi8O22(OH)2
Fylosilikat
Kvote O/(Si+Al) er 2,5 (når Al er sentralatom)
- Serpentin
- Antigoritt - Mg3Si2O5(OH)4
- Chrysotile - Mg3Si2O5(OH)4
- Lizarditt - Mg3Si2O5(OH)4
- Leirmineralgruppa
- Halloysitt - Al2Si2O5(OH)4
- Kaolinitt - Al2Si2O5(OH)4
- Illitt - (K,H3O)(Al,Mg,Fe)2(Si,Al)4O10[(OH)2,(H2O)]
- Montmorillonitt - (Na,Ca)0.33(Al,Mg)2Si4O10(OH)2·nH2O
- Vermiculitt - (MgFe,Al)3(Al,Si)4O10(OH)2·4H2O
- Talk - Mg3Si4O10(OH)2
- Palygorskitt - (Mg,Al)2Si4O10(OH)·4(H2O)
- Pyrophyllitt - Al2Si4O10(OH)2
- Glimmergruppa
- Biotitt - K(Mg,Fe)3(AlSi3)O10(OH)2
- Muskovitt - KAl2(AlSi3)O10(OH)2
- Flogopitt - KMg3(AlSi3)O10(OH)2
- Lepidolitt - K(Li,Al)2-3(AlSi3)O10(OH)2
- Margaritt - CaAl2(Al2Si2)O10(OH)2
- Glaukonitt - (K,Na)(Al,Mg,Fe)2(Si,Al)4O10(OH)2
- Klorittgruppa
- Kloritt - (Mg,Fe)3(Si,Al)4O10(OH)2•(Mg,Fe)3(OH)6
Tektosilikat
Kvote O/(Si+Al) er 2 (når Al er sentralatom)
- Kvartsgruppa
- Kvarts - SiO2
- Tridymitt - SiO2
- Cristobalitt - SiO2
- Coesitt - SiO2
- Feltspatfamilien
- Alkali-feltspat (kaliumfeltspat)
- Mikroklin - KAlSi3O8
- Ortoklas - KAlSi3O8
- Anortoklas - (Na,K)AlSi3O8
- Sanidin - KAlSi3O8
- Albitt - NaAlSi3O8
- Plagioklasfeltspat
- Alkali-feltspat (kaliumfeltspat)
- Feldspatoidfamilien
- Petalitt - LiAlSi4O10
- Scapolittgruppa
- Analcim - NaAlSi2O6•H2O
- Zeolittfamilien