Gitanos
.jpg)
Los Gitanos,[1][2] nomenats Romanís segon lo lor endonim, coneguts tanben coma Boèmis,[1][3][4] [nt 1] Tsigans[5] o Singaros (var. Síngaros), que son un pòble indoarian e originari d'Índia, esparpalhat dens hèra país, dab tradicions de vida quora nomadas, quora sedentàrias. La lor lenga qu'ei lo ròm (o romaní, gitano, boemian, boèmi, tzingarin, singaro).
Que's cred que quitèn l'Índia a l'Edat Mejana après l'invasion e la repression musulmana.
Que son portadors d'ua cultura universaument famosa mei que mei per las soas musicas ricas deus percors geografics d'aqueth pòble e de la soa coexisténcia desempuish l'Etat Mejana dab mantuns autes pòbles.
Au cors de la los coexisténcias los Ròm qu'enriquín divèrsas culturas autoctònas au punt d'estar pregondament associats dab lo folclòre idealizat peu romantisme de las loas navèras regions (aquò qu'ei, per exemple, lo cas dab lo flamenco e dab las danças sevilhanas en Andalosia e dab la musica d'Euròpa Orientau, çò qui való aus Ròms lo nom de Boèmis - de Boèmia - ). En Occitània que contribuín de segur tanben a enriquir la cultura e mei que mei la musica (com los Manoish de Bearn e las comunautats gitanas de las regions pròchas d'Espanha e de Catalonha) e Lei Santas e Provença son un lòc màger de romiatge deus Ròms.
Com per d'autes grops exogènes, que hon sovent mespresats e l'objècte de mes.hidança qui anèn dinc a acusacions de panatòri, expulsions e exterminacion massiva dehens l'encastre deu genocidi (aperat Porajmos dens l'istòria ròm) dens los camps de concentracion nazis perpetrat per Alemanha e los sons partisans d'extrèma dreta dens los país ocupats durant la Segonda Guèrra Mondiau.
A despart d'Euròpa e de l'Asia occidentau, los Ròms qu'emigrèn tanben de cap a l'America (Estats Units d'America, Brasil e Argentina mei que mei).
Personalitats ròms
[modificar | Modificar lo còdi]Musicians
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]- Lăutari : musicians tradicionaus ròms de Romania.
- Flamenco
- Lei Santas
- Porajmos
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ L'adjectiu relatiu es boemian (var. bomian).
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ 1,0 et 1,1 «Gitan» (en francés). Multidiccionari Occitan Dicod'Òc. Congrès permanent de la lenga occitana.
- ↑ Institut d'Estudis Aranesi-Acadèmia Aranesa dera Lengua Occitana e Grup Enciclopèdia. Diccionari Catalan-Aranés. Cèrca «gitano».
- ↑ Academia Occitana-Consistòri del Gai Saber. Diccionari General de la Lenga Occitana (DGLO), 2008-2024, p. 121.
- ↑ Toscano, Reinat. Diccionari de lenga d'òc d’après lo parlar niçard. Auba Novèla, p. 269.
- ↑ «Tzigane» (en francés). Multidiccionari Occitan Dicod'Òc. Congrès permanent de la lenga occitana.