ਫ੍ਰੈਡਰਿਕ ਫਰੈਬਲ
ਫ੍ਰੈਡਰਿਕ ਫਰੈਬਲ | |
|---|---|
 Friedrich Wilhelm August Fröbel | |
| ਜਨਮ | Friedrich Wilhelm August Fröbel 21 ਅਪ੍ਰੈਲ 1782 |
| ਮੌਤ | 21 ਜੂਨ 1852 (ਉਮਰ 70) |
| ਕਾਲ | 19th-century philosophy |
| ਖੇਤਰ | Western philosophy |
ਫ੍ਰੈਡਰਿਕ ਵਿਲਹੈਲਮ ਅਗਸਤ ਫਰੈਬਲ ਜਾਂ ਫ੍ਰੋਏਬਲ [21 ਅਪ੍ਰੈਲ 1782 - 21 ਜੂਨ 1852) ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੀ। ਉਹਜੋਹਾਨ ਹੇਨਰਿਕ ਪੇਸਟਾਲੋਜ਼ੀ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਉਸਨੇ " ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ " ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਫ੍ਰੋਬੇਲ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]
[1] ਫ੍ਰੈਬਲ ਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਲੂਥਰਨ (ਐਲਈਟੀ-ਲੂਥਰਿਸ਼) ਪਾਦਰੀ ਸੀ। ਚਰਚ ਅਤੇ ਲੂਥਰਨ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਫਰੈਬਲ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਦੇ ਥੰਮ ਸਨ।
ਫਰੈਬਲ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਸੇਹਤ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨੌਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਇਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। 1792 ਵਿੱਚ, ਫਰੈਬਲ ਆਪਣੇ ਨਰਮ ਦਿਲ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚਾਚੇ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਟੈਡੀਟਿਲਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ। 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈਬਲ, ਜੋ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਵਣਪਾਲ ਦਾ ਸਿੱਖਿਆਰਥੀ ਬਣ ਗਿਆ। 1799 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿਖਲਾਈ ਛੱਡਣ ਅਤੇ ਜੇਨਾ ਵਿੱਚ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। 1802 ਤੋਂ 1805 ਤਕ, ਉਸਨੇ ਲੈਂਡ ਸਰਵੇਅਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (April 2019)">ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ</span> ] 11 ਸਤੰਬਰ 1818 ਨੂੰ, ਫਰੈਬਲ ਨੇ ਵਿਲਹਲਮੇਨ ਹੈਨਰੀਟ ਹਾਫਮੀਸਟਰ ਨਾਲ ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਹ ਅਜੇ ਬੇਔਲਾਦ ਸਨ। ਵਿਲਹਲਮਿਨ 1839 ਵਿੱਚ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਈ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਬੇਲ ਨੇ ਫਿਰ 1851 ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਉਸਦੀ ਦੂਸਰੀ ਪਤਨੀ ਲੂਈਸ ਲੇਵਿਨ ਸੀ।
ਕਿੱਤਾ
[ਸੋਧੋ]
ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਕੈਰੀਅਰ ਵਿੱਚ, ਫਰੈਬਲ ਦੀ ਰੁਚੀ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚਾਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹੀ।[2] ਉਸ ਨੇ ਮ੍ਯੂਨਿਚ ਫਰੰਕਫਰਟ ਵਿੱਚ 1805 ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਜੋਹਾਨ ਹੈਨਰਿਕ ਪੇਸਟਾਲੌਜ਼ੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਿਆ. ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟਾਲੌਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਹੋਰ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ. 1806 ਤੋਂ, ਫਰੈਬਲ ਫ੍ਰੈਂਕਫਰਟ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਈ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ. ਉਹ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ 1808 ਤੋਂ 1810 ਤੱਕ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਦੇ ਯਵਰਡਨ-ਲੈਸ-ਬੈਂਸ ਸਥਿਤ ਪੇਸਟਾਲੌਜ਼ੀ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿਖੇ ਰਿਹਾ.
1811 ਵਿਚ, ਫਰੈਬਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਗੇਟਿੰਗੇਨ ਅਤੇ ਬਰਲਿਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਛੱਡ ਗਿਆ. ਉਹ ਬਰਲਿਨ ਦੇਪਲੇਮੈਂਸ਼ੇ ਸ਼ੂਲੇ, ਜੋ ਕਿ ਮੁੰਡਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਕੇਂਦਰ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਿਆ.
1813 ਅਤੇ 1814 ਵਿੱਚ ਲੈਟਜ਼ੋ ਫ੍ਰੀ ਕੋਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰੀ ਦੌਰਾਨ - ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਪੋਲੀਅਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਦੋ ਫੌਜੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਸੀ - ਫਰੈਬਲ ਨੇ ਇੱਕ ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵਿਲਹੈਲਮ ਮਿਡੈਂਡਰਫ ਅਤੇ ਹੇਨਰਿਕ ਲਾਂਗੇਥਲ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕੀਤੀ ਜੋ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵੀ ਸਨ.
1820 ਵਿਚ, ਫਰੈਬੇਲ ਨੇ ਕੀਲ੍ਹਾਓ ਪਰਚੇ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਕਿਤਾਬਚਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜੋ "ਸਾਡੇ ਜਰਮਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ" ਨਾਂ ਨਾਲ ਛਪਿਆ. ਦੂਸਰੇ ਚਾਰ ਕਿਤਾਬਚੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਤੇ 1823 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਏ .
1826 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਖ ਲਿਖਤ ਰਚਨਾ, ਡਾਈ ਮੈਨਚੇਨਜਰਜ਼ੀਹੰਗ ("ਦਿ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਮੈਨ") ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਡਾਈ ਏਰਜੀਹੇਂਡੇਨ ਫੈਮਲੀਅਨ (" ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਿੰਗ ਫੈਮਿਲੀਜ਼") ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ.
1831 ਤੋਂ 1836 ਤੱਕ, ਫਰੈਬਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ.
ਉਹ ਜਰਮਨੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀ-ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੈਡ ਬਲੈਂਕਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ. 1837 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਬੈਡ ਬਲੈਂਕਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਅਰ, ਖੇਡਣ ਅਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ. 1838 ਤੋਂ 1840 ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਈਨ ਸੋਨਟੈਗਸਬਲਟ ਫਰ ਗਲੇਈਚਸਿੰਸੈਂਟ (ਇੱਕ ਐਤਵਾਰ ਦਾ ਪੇਪਰ ਫਾਰ ਦ ਲਾਈਕ-ਮਾਈਂਡਡ) ਰਸਾਲਾ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।
1840 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਪਲੇਅ ਐਂਡ ਐਕਟੀਵਿਟੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਲਈ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਸ਼ਬਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਉਸਨੇ 1837 ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਬੈਡ ਬਲੈਂਕਨਬਰਗ ਵਿਖੇ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਵਿਲਹੈਲਮ ਮਿਡੈਂਡਰਫ ਅਤੇ ਹੈਨਰਿਕ ਲਾਂਗੇਥਲ ਦੇ ਨਾਲ. ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਆਦਮੀ ਫਰੈਬਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਾਥੀ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਰੁਦੋਲਸਟੈਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕੇਲਹਾਉ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ.
ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Henriette Schrader-Breymann".
- ↑ Kahr, Bart (January 2004). "Crystal Engineering in Kindergarten". Crystal Growth & Design. 4 (1): 3–9. doi:10.1021/cg034152s. Retrieved 2019-04-11.