Has
Has (Hs, łac. hassium), czasem błędnie nazywany hass, wcześniej unniloctium (Uno) – pierwiastek chemiczny, metal przejściowy. Nazwa pochodzi od jednego z niemieckich krajów związkowych – Hesji[2].
| bohr ← has → meitner | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa, symbol, l.a. |
has, Hs, 108 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Grupa, okres, blok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stopień utlenienia |
VIII | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Właściwości metaliczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa atomowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ma właściwości chemiczne podobne do osmu, podobnie jak on tworzy czterotlenek o wzorze chemicznym HsO4.
Historia
edytujPierwsze doniesienia o odkryciu pierwiastka 108 pochodzą z lat 60. XX w., kiedy to rosyjski naukowiec, Wiktor Czerdyncew, ogłosił jego odkrycie w minerale molibdenicie i nadał mu nazwę sergenium (pol. „sergen”[3])[2][4], co nie zostało jednak uznane przez środowisko naukowe[2]. Pierwiastek ten został otrzymany po raz pierwszy w wyniku bombardowania tarczy z 207Pb i 208Pb atomami 58Fe. Pierwszeństwo odkrycia jest kontrowersyjne. Eksperyment ten wykonano w roku 1983 w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej i w roku 1984 w Instytucie Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt (zespół kierowany przez Petera Armbrustera i Gottfrieda Münzenberga). Ostatecznie wyniki z roku 1984 zostały uznane przez komitet IUPAC/IUPAP za bardziej przekonywające i pierwszeństwo odkrycia przyznano zespołowi niemieckiemu. Odkrywcy zaproponowali dla nowego pierwiastka nazwę hassium, natomiast IUPAC proponował hahnium (Hn) na cześć Otto Hahna. Spór ten został rozstrzygnięty dopiero w latach 90.: w roku 1990 American Chemical Society zaczęło stosować nazwę hassium i w roku 1997 IUPAC ostatecznie zaakceptował tę nazwę[2].
Uwagi
edytuj- ↑ Wartość w nawiasach klamrowych jest liczbą masową najtrwalszego izotopu tego pierwiastka, z uwagi na to, że nie posiada on trwałych izotopów, a tym samym niemożliwe jest wyznaczenie dla niego standardowej względnej masy atomowej. Bezwzględna masa atomowa tego izotopu wynosi: 269,13365 u (269
Hs). Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.
Przypisy
edytuj- ↑ Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
- ↑ a b c d Hassium. W: John Emsley: Nature’s Building Blocks. An A-Z Guide to the Elements. Oxford: Oxford University Press, 2011, s. 215–216. ISBN 978-0-19-960563-7.
- ↑ Bogusław Wadwicz: Galeria pierwiastków. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1974.
- ↑ V.V. Cherdyntsev, V.L. Zverev, V.M. Kuptsov, G.I. Kislitsina. „Geochemistry”. 5 (2), s. 355, 1968.