Język kiriwina
Język kiriwina, także kilivila[1][2][3], boyowa[3][4], pol. również język kiriwiński[5] lub trobriandzki[4] – język używany przez 20 tys. osób na Wyspach Trobrianda. Należy do grupy języków oceanicznych w ramach rodziny austronezyjskiej.
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 20 tys. | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | kij | ||
| IETF | kij | ||
| Glottolog | kili1267 | ||
| Ethnologue | kij | ||
| WALS | klv | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Ethnologue (wyd. 22) wyróżnia trzy dialekty: kitava, vakuta, sinaketa[1]. R. Lawton (1995) wyróżnia pięć głównych dialektów z wyspy Kiriwina: kilivila (od którego bierze się nazwa języka), kuboma, luba, kavataria i kaibwagina[6].
Został udokumentowany w literaturze. Istnieją różne publikacje poświęcone językowi kiriwina i lokalnej kulturze[7]. W języku polskim wydano opracowanie pt. Kiriwina: język Wysp Trobrianda[5]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].
System fonetyczny
edytuj- Samogłoski
| Przednie | Centralne | Tylne | |
|---|---|---|---|
| Wysokie | i | u | |
| Środkowe | e | o | |
| Niskie | a |
Oprócz powyższych samogłosek istnieje sześć dyftongów: /ai/, /au/, /ei/, /eu/, /oi/ i /ou/.
- Spółgłoski
Rozróżnienia między /l/ a /r/ i /l/ a /n/ są niejasne.
Akcent
edytujW języku kiriwina akcent pada z reguły na przedostatnią sylabę. Reguła ta sprawdza się w 95%[8].
Gramatyka
edytuj- Rzeczowniki
Kilka rzeczowników, zwłaszcza dotyczących krewnych lub części ciała, wymaga użycia afiksów osobowych.
- Przykładowe struktury: kada-la – (wuj – jego / jej)
- Czasowniki
Rdzeń czasownika występuje zwykle z przedrostkiem i czasami z przyrostkiem.
- Liczba
W języku kiriwina występują bardzo rzadkie liczby gramatyczne – potrójna i poczwórna[5].
Związki frazeologiczne
edytuj- Kusisu, bala. – Pożegnaj się. (dosł. jesteś, będę odchodzić.)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kilivila, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Lawton 1995 ↓.
- ↑ a b Senft 1986 ↓, s. 6.
- ↑ a b Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 92, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ a b c Szczerbowski 2002 ↓.
- ↑ Lawton 1995 ↓, s. 747.
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Kiriwina. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-10)]. (ang.).
- ↑ Szczerbowski 2002 ↓, s. 37.
Bibliografia
edytuj- Gunter Senft: Kilivila: the Language of the Trobriand Islanders. Berlin–New York–Amsterdam: Mouton de Gruyter, 1986, seria: Mouton Grammar Library 3. DOI: 10.1515/9783110861846. ISBN 3-11-010781-3. ISBN 978-3-11-086184-6. OCLC 563598799. (ang.).
- Ralph Lawton: Kilivila. W: Darrell T. Tryon (red.): Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies. Berlin–New York: Mouton de Gruyter, 1995, s. 747–756, seria: Trends in Linguistics. Documentation 10. DOI: 10.1515/9783110884012. ISBN 3-11-012729-6. ISBN 978-3-11-088401-2. OCLC 868970232. (ang.).
- Tadeusz Szczerbowski: Słownictwo Kiriwiny z dzieła Bronisława Malinowskiego ułożone jako leksykon kiriwińsko-polsko i polsko-kiriwiński według pomysłu Krystyny Pisarkowej. W: Krystyna Pisarkowa (red.): Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego. T. II. Kraków: Universitas, 2000, s. 113–417. ISBN 83-7052-679-9. OCLC 47222080.
- Tadeusz Szczerbowski: Kiriwina: Język Wysp Trobrianda. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2002, seria: Prace Monograficzne 336. ISBN 83-7271-165-8. OCLC 54702484. [dostęp 2024-04-24].
Linki zewnętrzne
edytuj- The ASJP Database – Wordlist Kilivila (ang.)
- Glottolog 2.6 – Kilivila (ang.)
- WALS Online – Language Kilivila (ang.)