Zhang Yimou
![]() | |
Prawdziwe imię i nazwisko |
|
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Zawód | |
Współmałżonek |
1) Xiao Hua |
Lata aktywności |
od 1984 |
Zhang Yimou, chiń.
Uznawany za kluczową postać tzw. piątej generacji twórców kina chińskiego, rozpoczynających karierę po zakończeniu rewolucji kulturalnej w 1976 roku. Obok Zhanga do grona tego zalicza się m.in. Chena Kaige, Tiana Zhuangzhuanga czy Wu Ziniu[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jego ojciec był oficerem w armii Czang Kaj-szeka, przywódcy Kuomintangu, a jego starszy brat wyemigrował na Tajwan. W czasie rewolucji kulturalnej młody Zhang skierowany został do pracy przymusowej na roli, a następnie pracował w fabryce. W 1978 roku, dwa lata po zakończeniu rewolucji kulturalnej, Zhangowi udało się dostać na studia operatorskie do Pekińskiej Akademii Filmowej[3].
Karierę w branży filmowej zaczynał jako operator przy pierwszych filmach swoich kolegów z uczelni. Odpowiadał za stronę wizualną m.in. Żółtej ziemi (1984) Chena Kaige. Od 1987 pracował już jako samodzielny reżyser, a jego debiutanckie Czerwone sorgo (1988), zrealizowane na podstawie powieści przyszłego noblisty Mo Yana, wyróżniono Złotym Niedźwiedziem na 38. MFF w Berlinie.
Zhang stał się pierwszym chińskim reżyserem docenionym przez Amerykańską Akademię Filmową. Trzy jego filmy nominowane zostały do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Były to: Ju Dou (1990), Zawieście czerwone latarnie (1991) i Hero (2002). Dwukrotnie nagrodzono go Złotym Lwem na MFF w Wenecji – za filmy Historia Qiu Ju (1992) oraz Wszyscy albo nikt (1999)[4].
Po artystycznie udanych i płodnych latach 90., w XXI w. Zhang dokonał niespodziewanego zwrotu w swojej karierze, kręcąc wysokobudżetowe widowiska w stylu wuxia. Chociaż filmy pokroju Hero (2002) czy Domu latających sztyletów (2004) były kasowymi hitami, niepozbawionymi wszak estetycznego wyrafinowania, krytycy nie przyjmowali ich ciepło, wytykając brak fabularnej logiki i pogłębienia postaci w celu łatwego podboju zachodnich rynków[5].
Zhang zasiadał w jury konkursu głównego na 43. MFF w Berlinie (1993). Przewodniczył analogicznemu jury na 64. MFF w Wenecji (2007)[6]. W grudniu 2006 wyreżyserował w nowojorskiej Metropolitan Opera oryginalną operę Tana Duna pt. Pierwszy cesarz z Placido Domingo w roli głównej. W sierpniu 2008 odpowiadał za reżyserię widowiskowych ceremonii otwarcia i zamknięcia letnich igrzysk olimpijskich w Pekinie[7].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
Reżyser[edytuj | edytuj kod]
- 1988: Czerwone sorgo (
紅 高梁 / Hong gao liang) - 1989: Kryptonim Kuguar (
代 號 美 洲 豹 / Daihao meizhoubao) - 1990: Ju Dou (
菊 豆 / Ju Dou) - 1991: Zawieście czerwone latarnie (
大 紅 燈籠 高 高 掛 / Da hong denglong gaogao gua) - 1992: Historia Qiu Ju (
秋 菊 打 官 司 / Qiu Ju da guan si) - 1994: Żyć! (
活着 / Huo zhe) - 1995: Szanghajska triada (
搖 呀搖﹐搖 到 外 婆 橋 / Yao a yao, yao dao wai po qiao) - 1995: Lumiere i spółka (Lumière et compagnie) – segment
- 1997: Zachowaj spokój (
有 話 好 好 說 / You hua hao hao shuo) - 1999: Wszyscy albo nikt (
一 个都不能 少 / Yi ge dou bu neng shao) - 1999: Droga do domu (
我 的 父 亲母亲 / Wo de fu qin mu qin) - 2000: Szczęście na raty (
幸福 时光 / Xing fu shi guang) - 2002: Hero (
英雄 / Ying xiong) - 2004: Dom latających sztyletów (
十 面 埋伏 / Shi mian mai fu) - 2005: Tysiące mil samotności (
千里 走 单骑 / Qian li zou dan qi) - 2006: Cesarzowa (满城
尽 带黄金 甲 / Man cheng jin dai huang jin jia) - 2007: Kocham kino (Chacun son cinéma) – segment En regardant le film
- 2009: Trzy kule (
三 枪拍案 惊奇 / San qiang pai an jing qi) - 2010: Pod krzewem głogu (
山 楂树之 恋 / Shan zha shu zhi lian) - 2011: Kwiaty wojny (
金 陵 十 三 钗 / Jin ling shi san chai) - 2014: Powrót do domu (归来 / Gui lai)
- 2016: Wielki Mur (The Great Wall)
- 2018: Cień (
影 / Ying) - 2020: Jedna sekunda (
一 秒 钟 / Yi miao zhong) - 2021: Wędrowcy na krawędzi (悬崖
之 上 / Xuan ya zhi shang) - 2022: Snajperzy (
狙 击手 / Ju ji shou) - 2023: Rzeka szkarłatu (满江红 / Manjianghong)
- 2023: W świetle reflektorów (坚如
磐石 / Jian ru pan shi)
Scenarzysta[edytuj | edytuj kod]
- 1994: Dusza malarki (
画 魂 / Hua hun) - 2002: Hero (
英雄 / Ying xiong) - 2004: Dom latających sztyletów (
十 面 埋伏 / Shi mian mai fu) - 2005: Tysiące mil samotności (
千里 走 单骑 / Qian li zou dan qi) - 2006: Cesarzowa (满城
尽 带黄金 甲 / Man cheng jin dai huang jin jia) - 2007: Kocham kino (Chacun son cinéma) – segment En regardant le film
- 2018: Cień (
影 / Ying) - 2020: Jedna sekunda (
一 秒 钟 / Yi miao zhong) - 2021: Wędrowcy na krawędzi (悬崖
之 上 / Xuan ya zhi shang) - 2022: Snajperzy (
狙 击手 / Ju ji shou) - 2023: Rzeka szkarłatu (满江红 / Manjianghong)
Producent[edytuj | edytuj kod]
- 1994: Dusza malarki (
画 魂 / Hua hun) – producent wykonawczy - 1994: Konkubina wielkiego zdobywcy (
西 楚 霸王 / Xi chu bawang) - 1997: Dragon Town Story (
龍 城 正月 / Long cheng zheng yue) - 2002: Hero (
英雄 / Ying xiong) - 2004: Dom latających sztyletów (
十 面 埋伏 / Shi mian mai fu) - 2005: Tysiące mil samotności (
千里 走 单骑 / Qian li zou dan qi) - 2006: Cesarzowa (满城
尽 带黄金 甲 / Man cheng jin dai huang jin jia) - 2015: Znów siedemnastolatka (28
歲 未成年 / 28 sui wei chengnian) - 2019: Ząb mądrości (
日光 之 下 / Ri guang zhi xia) - 2020: Wo he wo de jia xiang (
我 和 我 的 家 乡) – producent wykonawczy
Aktor[edytuj | edytuj kod]
- 1986: Wielka parada (
大 阅兵 / Da yue bing) – epizod - 1987: Stara studnia (
老 井 / Lao jing) jako Sun Wangquan - 1988: Czerwone sorgo (
紅 高梁 / Hong gao liang) – epizod - 1989: Wojownik z terakoty (
古今 大 战秦俑情 / Qin yong) jako Tian Fong - 1997: Zachowaj spokój (
有 話 好 好 說 / You hua hao hao shuo) jako handlarz śmieciami - 2001: Da zhai men (
大宅 门, miniserial, 3 odc.) jako Li Lian-ying - 2021: Wo he wo de fu bei (
我 和 我 的 父 辈) jako dyrektor stacji TV (epizod)
Operator[edytuj | edytuj kod]
- 1984: Żółta ziemia (
黃土 地 / Huang tu di) - 1984: Jeden i ośmiu (
一 个和八 个 / Yige he bage) - 1986: Wielka parada (
大 阅兵 / Da yue bing) - 1987: Stara studnia (
老 井 / Lao jing)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zhang Yimou. Britannica. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
- ↑ John A. Lent: Fifth Generation. Film Reference. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
- ↑ Zhang Yimou. Britannica. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
- ↑ Zhang Yimou. Festival de Cannes. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
- ↑ John A. Lent: Fifth Generation. Film Reference. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
- ↑ Zhang Yimou to chair jury of Venice Film Festival. "Italy Magazine", 2007-05-23. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
- ↑ Zhang Yimou. Festival de Cannes. [dostęp 2023-12-30]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Yimou Zhang w bazie IMDb (ang.)
- Yimou Zhang w bazie Filmweb
- ISNI: 0000000122841810
- VIAF: 111742197
- ULAN: 500241368
- LCCN: nr90013309
- GND: 120728788
- NDL: 00625474
- LIBRIS: gdsvz3502mqxs13
- BnF: 13966102s
- SUDOC: 05197293X
- NLA: 36685925
- NKC: js20060630024
- BNE: XX1379146
- NTA: 098766716
- BIBSYS: 98014282
- CiNii: DA05429664
- PLWABN: 9810584325605606
- NUKAT: n2010175970
- J9U: 987007450401905171
- CANTIC: a10273165
- NSK: 000521476
- CONOR: 66398051
- KRNLK: KAC201422222
- LIH: LNB:BIyl;=CA