Atowakwon

Atowakwon
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	2-[(1r,4r)-4-(4-chlorofenylo)cykloheksylo]-3-hydroksynaftaleno-1,4-dion
	Inne nazwy i oznaczenia
	2-[trans-4-(4-chlorofenylo)cykloheksylo]-3-hydroksy-1,4-naftochinon
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C22H19ClO3
Masa molowa	366,84 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	94015-53-9
PubChem	74989
DrugBank	DB01117
SMILES
	O=C1C([C@H]2CC[C@H](C3=CC=C(Cl)C=C3)CC2)=C(O)C(C4=C1C=CC=C4)=O
InChI
	InChI=1S/C22H19ClO3/c23-16-11-9-14(10-12-16)13-5-7-15(8-6-13)19-20(24)17-3-1-2-4-18(17)21(25)22(19)26/h1-4,9-13,15,26H,5-8H2/t13-,15-
	InChIKey
	KUCQYCKVKVOKAY-CTYIDZIISA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	praktycznie nierozpuszczalny
Temperatura topnienia	216–219 °C
logP	4,971; 5,8
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-01-24]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
Numer RTECS	QJ5616500
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	P01AX06 P01BB51
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwmalaryczne, przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze
Biodostępność	23–47%
Okres półtrwania	2,2–3,2 dni
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	99,9%
Wydalanie	<0,6% z moczem, reszta z kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Atowakwon – organiczny związek chemiczny, lek przeciwmalaryczny. Atowakwon jest analogiem ubichinonu wykazującym aktywność przeciw grzybom Pneumocystis jiroveci, zarodźcom malarii i Toxoplasma gondii.

Zastosowanie

Atowakwon stosowany jest w leczeniu:

pneumocystozowego zapalenia płuc (PCP), chociaż lek nie jest zarejestrowany do terapii ciężkiego PCP; zasadniczo lekiem z wyboru w leczeniu pneumocystozy jest Ko-trimoksazol, ale atowakwon może być podawany pacjentom nietolerującym lub mającym alergię na ko-trimoksazol
toksoplazmozy, szczególnie u pacjentów z HIV/AIDS^[3]
malarii, w skojarzeniu z drugim lekiem (prokwanilem) w preparacie Malarone (GlaxoSmithKline). Malarone ma mniej działań niepożądanych niż meflochina, ale koszt leczenia jest większy ponieważ lek podawany jest codziennie^[4]. Stosowanie Malarone jest skuteczną metodą doustnego leczenia niepowikłanej zimnicy wywoływanej przez P. falciparum i stwarza nadzieję na nietoksyczną i skuteczną profilaktykę choroby wywoływanej przez P. falciparum oporne na chlorochinę^[5].

Preparaty

Atowakwon jest dostępny w preparatach prostych i złożonych (z prokwanilem)^[2]:

Preparaty proste: Atovaquone i Mepron
Preparaty złożone (atowakwon + prokwanil): Malarone, Atovaquone and Proguanil Hydrochloride, Atovaquone Proguanil

Dawkowanie

„Standardowa” tabletka Malarone zawiera 100 mg chlorowodorku prokwanilu i 250 mg atowakwonu. Tabletka „pediatryczna” zawiera 25 mg chlorowodorku prokwanilu i 62,5 mg atowakwonu.

Leczenie

W leczeniu dorosłych pacjentów stosuje się cztery „standardowe” tabletki jeden raz dziennie przez trzy dni. U dzieci dawkowanie zależy od masy ciała pacjenta:

11 do 20 kg: 1 „standardowa” tabletka 1 raz dziennie przez 3 dni
21 do 30 kg: 2 „standardowe” tabletki 1 raz dziennie przez 3 dni
31 do 40 kg: 3 „standardowe” tabletki 1 raz dziennie przez 3 dni
41 kg i więcej: dawkowanie jak u dorosłych pacjentów.

Malarone nie stosuje się u dzieci ważących mniej niż 10 kg. Tabletki pediatryczne nie są stosowane w leczeniu malarii.

Zapobieganie

Niektóre szczepy zarodźców są oporne na preparat i dlatego nie we wszystkich regionach zagrożenia malarycznego profilaktyka tym lekiem ma uzasadnienie. Odpowiednią absorpcję leku zapewnia równoczesne spożycie posiłku zawierającego tłuszcz, albo przynajmniej mleka.

Dawka leku dla dorosłych to jedna „standardowa” tabletka podana jeden lub dwa dni przed udaniem się w obszar zagrożenia malarycznego, i kontynuacja podawania leku i później przez siedem dni po powrocie do miejsca zamieszkania.

Dawka pediatryczna zależy od masy ciała dziecka:

11–20 kg: 1 „pediatryczna” tabletka 1 raz dziennie;
21–30 kg: 2 „pediatryczne” tabletki 1 raz dziennie
31–40 kg: 3 „pediatryczne” tabletki 1 raz dziennie;
41 kg i więcej: dawkowanie jak u dorosłych pacjentów.

Czas trwania terapii jest taki sam jak u dorosłych.

Oporność

Prokwanil działa uczulając mitochondria i działa synergistycznie z atowakwonem; często spotyka się w populacji mutacje w genie cytochromu b sprawiające, że atowakwon w monoterapii nie wywiera działania terapeutycznego. Mutacje Y268S i Y268C odpowiadają za oporność na preparat in vivo^[6]^[7]^[8], ale są też inne niezidentyfikowane jeszcze mechanizmy oporności^[9].

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na atowakwon lub chlorowodorek proguanilu albo którąkolwiek z substancji pomocniczych preparatu
zapobieganie malarii wywołanej przez P. falciparum u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny < 30 mL/min).

Interakcje z innymi lekami

Preparat Malarone podawany z metoklopramidem lub tetracyklinami powoduje istotny spadek stężenia atowakwonu w osoczu
Jednoczesne podawanie atowakwonu z indynawirem powoduje spadek stężenia minimalnego indynawiru o 23%.
Jednoczesne podawanie Malarone z ryfampicyną lub z ryfabutyną powoduje zmniejszenie stężenia atowakwonu w surowicy krwi o, odpowiednio, około 50% i 34%.

Przypisy

↑ ^a ^b Atovaquone (nr A7986) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2017-01-24]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c Atovaquone, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01117 (ang.).
↑ NAM & aidsmap: Toxoplasmosis – treatment key research. [dostęp 2007-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-22)].
↑ Patricia M.P.M. Young Patricia M.P.M., Malarone: New Malaria Medication With Fewer Side-effects, Medical College of Wisconsin, 18 stycznia 2001 [dostęp 2022-03-02] [zarchiwizowane 2006-05-14] .
↑ F.E. deF.E. Alencar F.E. deF.E. i inni, Atovaquone and proguanil for the treatment of malaria in Brazil, „The Journal of Infectious Diseases”, 175 (6), 1997, s. 1544–1547, PMID: 9180204 .
↑ AnnaA. Färnert AnnaA. i inni, Evidence of Plasmodium falciparum malaria resistant to atovaquone and proguanil hydrochloride: case reports, „British Medical Journal”, 326 (7390), 2003, s. 628–629, DOI: 10.1136/bmj.326.7390.628, PMID: 12649236, PMCID: PMC151974 .
↑ Q.L.Q.L. Fivelman Q.L.Q.L. i inni, Malarone treatment failure and in-vitro confirmation of resistance of ''Plasmodium falciparum'' isolate from Lagos, Nigeria, „Malaria J”, 1, 2002, s. 1, DOI: 10.1186/1475-2875-1-1, PMID: 12057021, PMCID: PMC111499 .
↑ E.E. Schwartz E.E., S.S. Bujanover S.S., K.C.K.C. Kain K.C.K.C., Genetic confirmation of atovaquone-proguanil-resistant ''Plasmodium falciparum'' malaria acquired by a nonimmune traveller to east Africa, „Clin Infect Dis”, 37 (3), 2003, s. 450–451, DOI: 10.1086/375599, PMID: 12884171 .
↑ O.O. Wichmann O.O. i inni, Malarone treatment failure not associated with previously described mutations in the cytochrome b gene, „Malaria J”, 3, 2004, s. 14, DOI: 10.1186/1475-2875-3-14, PMID: 15186499, PMCID: PMC425592 .

Linki zewnętrzne

Malarone^®. Charakterystyka produktu leczniczego. www.gsk.com.pl. [dostęp 2009-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-30)].
Malarone^®. Ulotka dla pacjenta. www.gsk.com.pl. [dostęp 2009-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-10)].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[SA-1] Atovaquone (nr A7986) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2017-01-24]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[DB-2] Atovaquone, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01117 (ang.).

[3] NAM & aidsmap: Toxoplasmosis – treatment key research. [dostęp 2007-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-22)].

[4] Patricia M.P.M. Young Patricia M.P.M., Malarone: New Malaria Medication With Fewer Side-effects, Medical College of Wisconsin, 18 stycznia 2001 [dostęp 2022-03-02] [zarchiwizowane 2006-05-14] .

[5] F.E. deF.E. Alencar F.E. deF.E. i inni, Atovaquone and proguanil for the treatment of malaria in Brazil, „The Journal of Infectious Diseases”, 175 (6), 1997, s. 1544–1547, PMID: 9180204 .

[6] AnnaA. Färnert AnnaA. i inni, Evidence of Plasmodium falciparum malaria resistant to atovaquone and proguanil hydrochloride: case reports, „British Medical Journal”, 326 (7390), 2003, s. 628–629, DOI: 10.1136/bmj.326.7390.628, PMID: 12649236, PMCID: PMC151974 .

[7] Q.L.Q.L. Fivelman Q.L.Q.L. i inni, Malarone treatment failure and in-vitro confirmation of resistance of ''Plasmodium falciparum'' isolate from Lagos, Nigeria, „Malaria J”, 1, 2002, s. 1, DOI: 10.1186/1475-2875-1-1, PMID: 12057021, PMCID: PMC111499 .

[8] E.E. Schwartz E.E., S.S. Bujanover S.S., K.C.K.C. Kain K.C.K.C., Genetic confirmation of atovaquone-proguanil-resistant ''Plasmodium falciparum'' malaria acquired by a nonimmune traveller to east Africa, „Clin Infect Dis”, 37 (3), 2003, s. 450–451, DOI: 10.1086/375599, PMID: 12884171 .

[9] O.O. Wichmann O.O. i inni, Malarone treatment failure not associated with previously described mutations in the cytochrome b gene, „Malaria J”, 3, 2004, s. 14, DOI: 10.1186/1475-2875-3-14, PMID: 15186499, PMCID: PMC425592 .

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]