Chaleda Zia
_(cropped).jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Premier Bangladeszu | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna |
Nacjonalistyczna Partia Bangladeszu |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Bangladeszu | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna |
Nacjonalistyczna Partia Bangladeszu |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Chaleda Zia, beng. খালেদা জিয়া (ur. 15 sierpnia 1945 w Dinadźpur) – bengalska polityk, dwukrotna premier Bangladeszu (1991–1996 i 2001–2006).
Od 1984 liderka konserwatywnej Nacjonalistycznej Partii Bangladeszu (BNP). Wdowa po działaczu niepodległościowym i prezydencie kraju Ziaur Rahmanie.
W 2006 roku, Forbes umieścił Chaledę Zia na 33. miejscu w rankingu najbardziej wpływowych kobiet świata[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Chaleda Zia urodziła się w prowincji Radźszahi. Jej rodzina pochodziła z Pheni (jednej z południowych prowincji Bangladeszu), a rodzicami byli Iskandar Majumder i Taiyaba Majumder. W 1960 roku zdała egzamin maturalny, a następnie uczęszczała do Surendranath College w Dinadźpur[2].
W 1960 jako 15-latka została wydana za mąż za Ziaur Rahmana, późniejszego prezydenta Bangladeszu, z który miała dwóch synów. W 1965 przeniosła się do Pakistanu Zachodniego wraz z mężem, który służył jako oficer podczas wojny indyjsko-pakistańskiej. W marcu 1969 roku para przeniosła się z powrotem do Pakistanu Wschodniego[3].
Po nieudanym zamachu stanu i zamordowaniu jej męża w 1981, zaangażowała się w działalność polityczną, zostając początkowo wiceprzewodniczącą założonej przez Rahmana Nacjonalistycznej Partii Bangladeszu, a w 1984 objęła przywództwo partii. W czasie dyktatury Husseina Mohammada Ershada w latach 80., Khaleda była wielokrotnie aresztowana[2].
Po upadku Ershada i wygranych przez BNP wyborach w 1991, została desygnowana na premiera. Mimo wygranej w wyborach parlamentarnych w 1996 nie udało jej sie sformować rządu i zrezygnowała ze stanowiska, zostając liderką opozycji. W wyborach w 2001 ponownie zdobyła władzę w koalicji z mniejszymi partiami nacjonalistycznymi i islamskimi. Zakończyła urzędowanie w 2006. Zasiadała w parlamencie krajowym do bojkotu wyborów w 2014[2].
W styczniu 2007 roku w Bangladeszu ogłoszono stan wyjątkowy, a władzę przejął rząd wspierany przez armię. We wrześniu tegoż roku Khaleda została aresztowana pod zarzutem korupcji i spędziła rok w areszcie. W 2014 postawiono jej zarzut sprzeniewierzenia funduszy przeznaczonych na cele charytatywne[2]. W 2017 policja przeprowadziła przeszukanie dom Zii pod kątem "antypaństwowych" dokumentów[4].
.jpg)
W lutym 2018 została skazana za korupcję na 5 lat więzienia, a w październiku tego samego roku, w dwóch innych procesach, usłyszała wyrok 10 i 7 lat pozbawienia wolności. Mimo pogarszającego sie stanu zdrowia (Zia ma chorować na cukrzycę, chorobę serca i marskość wątroby, ponadto porusza się na wózku inwalidzkim), władze więzienia odmawiały jej dostępu do specjalistycznego leczenia w Londynie. 25 marca 2020 została zwolniona z zakładu karnego na czas leczenia w szpitalu w Dhace, a tryb odbywania kary został zmieniony na areszt domowy[5][6][7].
Zia zaprzeczyła prawdziwości zarzutów, określając wytoczone procesy polityczną zemstą jej rywalki Sheikh Hasiny[8]. Amnesty International wyraziła zaniepokojenie nierespektowaniem prawa do rzetelnego procesu sądowego[9]. Ponadto Departament Stanu USA w raporcie na temat przestrzegania praw człowieka z 2022 wyraził wątpliwości co do rzetelności postępowania sądowego[10].
Po rezygnacji i ucieczce z kraju premier Sheikh Hasiny, została w sierpniu 2024 decyzją prezydenta Mohammeda Shahabuddina zwolniona z odbywania kary w trybie aresztu domowego. W pierwszej wypowiedzi po uwolnieniu wezwała rodaków do odbudowy demokratycznego Bangladeszu i wyraziła poparcie dla studenckiego ruchu protestujących[11][12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ „The 100 Most Powerful Women”, Forbes, August 26, 2006.
- ↑ a b c d Khaleda Zia | Biography & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 13 lipca 2024 [dostęp 2024-07-26] (ang.).
- ↑ একনজরে খালেদা জিয়া [online], Jugantor [dostęp 2024-07-26] (ang.).
- ↑ Bangladesh Police Raid Khaleda Zia's Office [online], News18, 20 maja 2017 [dostęp 2024-07-26] (ang.).
- ↑ Shakhawat Liton, Ashutosh Sarkar, Zia Orphanage Graft Case: Khaleda's jail term raised to 10 years [online], The Daily Star, 31 października 2018 [dostęp 2024-07-26] (ang.).
- ↑ Shakhawat Liton, Chaitanya Chandra Halder, Zia Charitable Trust Graft Case: Khaleda jailed for 7 years [online], The Daily Star, 30 października 2018 [dostęp 2024-07-26] (ang.).
- ↑ Wojny Jaśnie Pań | Tygodnik Powszechny [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 29 grudnia 2018 [dostęp 2024-07-26] (pol.).
- ↑ Bangladesz: Była premier Chaleda Zia skazana na 7 lat więzienia - Forsal.pl [online], forsal.pl [dostęp 2024-07-26].
- ↑ Bangladesh: Guarantee Access to Health Care and Fair Trial Rights to Detained Former Prime Minister Begum Khaleda Zia [online], Amnesty International [dostęp 2024-07-26] (fr.).
- ↑ Bangladesh [online], United States Department of State [dostęp 2024-07-26] (ang.).
- ↑ Out of jail, Khaleda Zia's first message: We have to build democratic Bangladesh [online], India Today, 7 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-13] (ang.).
- ↑ Bangladesh frees Hasina rival Khaleda Zia from house arrest [online], Al Jazeera [dostęp 2024-08-13] (ang.).