Czerniczka

Czerniczka
	Aythya collaris
	(Donovan, 1809)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Aythyini
Rodzaj	Aythya
Gatunek	czerniczka
Synonimy
	Anas collaris Donovan, 1809; Marila collaris (Donovan, 1809); Nyroca collaris (Donovan, 1809);
	Anas collaris Donovan, 1809; Marila collaris (Donovan, 1809); Nyroca collaris (Donovan, 1809);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czerniczka^[5], czernica obrożna^[3], czernica amerykańska^[3] (Aythya collaris) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae) zamieszkujący Amerykę Północną. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1809 roku Edward Donovan, w oparciu o okaz samca nabyty w styczniu 1801 roku w Leadenhall Market w Londynie^[6]. Autor nadał gatunkowi nazwę Anas collaris, a jako przypuszczalne miejsce odłowu holotypu wskazał torfowiska w hrabstwie Lincolnshire^[6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Aythya^[5]^[7].

Nie wyróżnia się podgatunków^[7].

Występowanie

Ptak ten występuje od środkowej Alaski i Nowej Fundlandii na północy po północną Kalifornię, Kolorado i Wielkie Jeziora Północnoamerykańskie na południu. Zimuje na wybrzeżu atlantyckim Ameryki Północnej, brzegach Zatoki Meksykańskiej i Wielkich Jezior Północnoamerykańskich, a także na wybrzeżu pacyficznym, aż po Panamę oraz na Bahamach i Antylach. Czasem zimuje na Hawajach. Okazyjnie pojawia się w Europie i północnej Afryce^[8]. W Polsce pojawia się sporadycznie – do końca 2020 roku stwierdzono ją tylko 13 razy (stwierdzenie z 2020 dotyczyło dwóch osobników – samca i samicy)^[9].

Morfologia

Cechy gatunku: Przypomina czernicę, lecz zamiast czuba pióra na głowie tworzą hełm. Samiec w szacie godowej ma głowę i szyję czarną z metalicznym połyskiem, u podstawy szyi czerwonawa obrączka. Grzbiet czarny, boki szare z czarnym prążkowaniem. Przednia część boków i brzuch białe. Samica brązowa, z jaśniejszym podgardlem i policzkiem, brzuch również jaśniejszy. Wokół oka wąska biała obrączka, od której ku tyłowi odchodzi biały pasek. Młodociane podobne do samicy.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 36–46 cm^[10]^[11]
rozpiętość skrzydeł 61–76 cm^[11]^[12]
masa ciała ok. 600–1200 g (średnio 736 g)^[11]

Ekologia

Biotop: Małe, gęsto zarośnięte zbiorniki słodkowodne. Zimuje na większych jeziorach, przybrzeżnych mokradłach i na wybrzeżach mórz.
Gniazdo: Na skraju wody, na wysepce lub pływającej platformie. Zbudowane z części roślin.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg (w razie utraty jaj może wyprowadzić drugi ponownie), składając w maju czerwcu 6 do 14 jaj koloru od kremowego przez oliwkowy i zielonkawy po brązowy^[11]. Jaja mają średnie wymiary 58×41 mm i średnią masę 51 g. Wysiadywane są przez okres 25 do 29 dni przez samicę^[11].
Pisklęta: Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, usamodzielniają się po 49–56 dniach.
Pożywienie: Rośliny wodne i lądowe uzupełnione przez wodne bezkręgowce. Nurkuje.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czerniczkę za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji szacuje się na ponad 2 miliony dorosłych osobników, a jej trend uznawany jest za wzrostowy^[4]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[13].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Aythya collaris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Carboneras 1992 ↓, s. 616.
↑ ^a ^b ^c ^d Denis Lepage: Czerniczka (Aythya collaris) (Donovan, 1809). Avibase. [dostęp 2013-12-15].
↑ ^a ^b Aythya collaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anatinae Leach, 1820 - kaczki (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-09].
↑ ^a ^b E.E. Donovan E.E., The natural history of British birds..., t. 6, pl. 147 + opis, Londyn 1809 (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-09]. (ang.).
↑ wynik wyszukiwania: Aythya collaris. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2022-11-09]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 37. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2020. „Ornis Polonica”. 62, s. 113–148, 2021.
↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7227-891-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ring-necked Duck Aythya collaris. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-27)]. (ang.).
↑ P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Ring-necked Duck. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Aythya collaris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFCarboneras1992616-2] Carboneras 1992 ↓, s. 616.

[avibase-3] Denis Lepage: Czerniczka (Aythya collaris) (Donovan, 1809). Avibase. [dostęp 2013-12-15].

[iucn-4] Aythya collaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anatinae Leach, 1820 - kaczki (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-09].

[oryg-6] E.E. Donovan E.E., The natural history of British birds..., t. 6, pl. 147 + opis, Londyn 1809 (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-09]. (ang.).

[tarsiger-8] wynik wyszukiwania: Aythya collaris. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2022-11-09]. (ang.).

[op2021-9] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 37. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2020. „Ornis Polonica”. 62, s. 113–148, 2021.

[lz-10] E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7227-891-1.

[whatbird-11] Ring-necked Duck Aythya collaris. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-27)]. (ang.).

[sterry-12] P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.

[13] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]