Jerzy Kamas

Jerzy Kamas

Data i miejsce urodzenia	8 lipca 1938 Łódź
Data i miejsce śmierci	23 sierpnia 2015 Otwock
Zawód	aktor
Współmałżonek	Beata Kamas
Lata aktywności	1957–2015
Zespół artystyczny
Teatr Ateneum w Warszawie
Odznaczenia

Jerzy Kamas (ur. 8 lipca 1938 w Łodzi, zm. 23 sierpnia 2015 w Otwocku) – polski aktor teatralny i filmowy, w latach 1968–1971 aktor Teatru Narodowego w Warszawie, w latach 1971–2015 aktor Teatru Ateneum w Warszawie.

Życiorys

Grób Jerzego Kamasa na cmentarzu Powązkowskim (2016)

Był absolwentem (1961) Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Po raz pierwszy wystąpił w teatrze 1 lutego 1957 – na deskach Teatru Ziemi Łódzkiej zagrał wówczas w sztuce Kowal, pieniądze i gwiazdy Jerzego Szaniawskiego, którą wyreżyserowała Stefania Domańska.

Trzy lata później w Teatrze Powszechnym w Łodzi, zagrał w dwóch sztukach Williama Szekspira: Wieczorze Trzech Króli (reż. Jerzy Walden) i Śnie nocy letniej (reż. Emil Chaberski). W łódzkim Teatrze Powszechnym grał do roku 1964 – wystąpił tam m.in. w Klubie Pickwicka Karola Dickensa i Fizykach Friedricha Dürrenmatta.

W latach 1964–1967 był aktorem Teatru im. Słowackiego w Krakowie. Na jego deskach zagrał m.in. Poetę w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego (reż. Bronisław Dąbrowski), Filcha w Operze za trzy grosze Bertolta Brechta (reż. Lidia Zamkow) i Makdufa w Makbecie Szekspira (reż. Lidia Zamkow).

Od roku 1968 Kamasa można było oglądać na scenie Teatru Narodowego w Warszawie. Zagrał tam w wielu spektaklach wyreżyserowanych przez Adama Hanuszkiewicza – wystąpił m.in. jako Bianchetti w Nie-boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego (1969), Inkwizytor w Świętej Joannie George’a Bernarda Shawa (1969), Car w Kordianie Juliusza Słowackiego (1970) oraz Klaudiusz w Hamlecie Szekspira (1971).

W Teatrze Narodowym Kamas wystąpił też w spektaklach Ryszard III Szekspira, jako Ryszard książę Gloucester (1969, reż. Jan Maciejowski), i Opera za trzy grosze Bertolta Brechta, jako Mackie Majcher (1970, reż. Jan Maciejowski).

W roku 1971 aktor zaczął występować na deskach warszawskiego Teatru Ateneum – był w jego zespole przez 44 lata, aż do swej śmierci (2015 r.). Grał tam w spektaklach reżyserowanych m.in. przez Macieja Prusa, Janusza Warmińskiego i Kazimierza Kutza. Za rolę w wystawionej na deskach Ateneum Pornografii Witolda Gombrowicza (reż. Andrzej Pawłowski), gdzie wcielił się w rolę Fryderyka, Kamas otrzymał w roku 1985 nagrodę prezydenta Warszawy. W ostatnich latach w teatrze Ateneum występował m.in. w spektaklach: Król Edyp Sofoklesa, Zmierzch Izaaka Babla, Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego. W roku 2008 odbyła się premiera przedstawienia Stacyjka Zdrój, spektaklu zbudowanego z piosenek Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego (jako ksiądz Luc).

Z drugą żoną Beatą miał dwóch synów: Pawła i Karola. Mieszkał w Warszawie. Jego pierwsza żona Ewa Kamas jest również aktorką, przez wiele lat związaną z teatrem we Wrocławiu.

Zmagał się z chorobą nowotworową jelit. Zmarł 23 sierpnia 2015 w Otwocku. Został pochowany 31 sierpnia 2015 na Starych Powązkach w Warszawie (kwatera 175-2-26/27).

Filmografia

• 1959: Ostatni strzał jako wczasowicz
• 1959: Awantura o Basię jako strażak
• 1959: Cafe Pod Minogą
• 1960: Krzyżacy jako knecht w Szczytnie
• 1961: Drugi człowiek jako chuligan
• 1961: Wyrok jako lektor (głos)
• 1963: Przygoda noworoczna jako Adam
• 1971: Markheim jako Markheim
• 1972: Ostatni liść jako lekarz
• 1972: Ocalenie jako ksiądz
• 1972: Poślizg jako Józef
• 1973: Wielka miłość Balzaka jako Mikołaj I Romanow
• 1973: Ciemna rzeka jako prokurator
• 1975: Wyjazd służbowy jako Andrzej Lipiński
• 1975: Noce i dnie jako Daniel Ostrzeński, brat Barbary
• 1975: Doktor Judym jako Korzecki
• 1975: Obrazki z życia jako sąsiad kochanka Marysi
• 1975: Czerwone i białe jako Bystry
• 1975: Dom moich synów jako Tadeusz Górecki, syn Jadwigi
• 1976: Zielone – minione... jako Jastrzębiec
• 1977: Lalka (serial telewizyjny) jako Stanisław Wokulski
• 1978: Zaległy urlop jako dyrektor
• 1978: Jarosław Iwaszkiewicz (głos)
• 1978: Wejście w nurt jako Adam, kolega Anny
• 1979: Tajemnica Enigmy jako komandor
• 1979: Sekret Enigmy jako komandor Alistair Denniston
• 1979: Kung fu jako Kurjata
• 1979: Terrarium jako znajomy Marii
• 1979: Igraszki z diabłem (spektakl telewizyjny) jako Solfernus
• 1980: Alina i Czesław Centkiewiczowie jako lektor (głos)
• 1980: Zamach stanu jako minister Jerzy Zdziechowski
• 1980: Królowa Bona jako Jan Tarnowski, kasztelan krakowski, hetman wielki koronny
• 1980: Krab i Joanna jako Teodor Gaćpa
• 1980: Dzień Wisły jako major Kazimierz
• 1980: Ciemne słońce (Temné slunce), jako Dai Mon
• 1982: Dolina Issy jako Romuald
• 1982: Życie Kamila Kuranta jako ojciec Kamila
• 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny jako Jan Tarnowski
• 1983: Co dzień bliżej nieba jako ojciec Piotra
• 1983: Na odsiecz Wiedniowi jako Jan Gniński
• 1984: Bez końca jako sędzia Biedroń
• 1985: Wkrótce nadejdą bracia jako kolekcjoner Bukowski, sąsiad Surkontów
• 1985: Porwanie jako głos – Nikołow
• 1985: Idol jako Olo Panasiuk
• 1986: Ocalałe w pamięci jako lektor / recytator (głos)
• 1986: Cudzoziemka jako Adam
• 1986: Republika nadziei jako Stefan Rowiński
• 1986: Republika Ostrowska jako Stefan Rowiński
• 1987: Kamienny świat jako lektor (głos)
• 1987: Opowiadanie wariackie jako Rafał Borotny
• 1988: Zmowa jako lektor
• 1989: Wilegiatura jako lektor (głos)
• 1989: Kanclerz jako Jan Zborowski
• 1989: Wiatraki z Ranley jako group-captain
• 1990: Napoleon jako Sieyès
• 1992: Pierścionek z orłem w koronie jako pułkownik Prawdzic
• 1993: Dwa księżyce jako Bohdan
• 1993–1994: Zespół adwokacki jako docent, szef Moniki
• 1995: Ekstradycja jako profesor Zybertowicz, ojciec Kamila
• 1995: Dama kameliowa jako ojciec Armanda
• 1995: Dzieje mistrza Twardowskiego jako ojciec Twardowskiego
• 1996: Pontyfikat jako lektor
• 1996: Kratka jako Eugeniusz
• 1997–2013: Klan jako mecenas Stefan Ziętecki, brat Marii Lubicz
• 1998: film Jacka Pałkiewicza – zapiski z wyprawy do źródeł Amazonki; jako lektor (głos)
• 1998: Kresy, jako lektor (głos)
• 1999: Trzy szalone zera jako Alfred
• 1999: Siedlisko jako Wojciech Kula, ordynator w szpitalu w Ełku
• 1999: Ostatnia misja jako Stefan Dębowski
• 2000: Bajland jako Wysocki
• 2001: Marszałek Piłsudski jako generał Stanisław Szeptycki
• 2003: Na dobre i na złe jako pianista Krzysztof Lejman (gościnnie)
• 2007: Prawo miasta jako mecenas Aleksandeor Henzel (gościnnie)
• 2009: Różyczka jako prezes PEN Clubu
• 2013: Wszystkie kobiety Mateusza jako Jan Dziekanowski

Polski dubbing

• 1964: Winnetou w Dolinie Sępów – Old Surehand
• 1967: Księga dżungli – Bagheera
• 1976: Pogoda dla bogaczy – Estep
• 1984: Niekończąca się opowieść – Cairon
• 1986: Piotr Wielki (miniserial) – Isaaci
• 1989: Tylko Manhattan (miniserial) – Zachary Amberville
• 1992–1996: Kroniki młodego Indiany Jonesa – Indiana Jones (w wieku 92 lat)
• 1992: Piotruś w krainie czarów, czyli podróż fantastyczna
• 1994: Siostro, moja siostro (Sister My Sister)

Role teatralne

• Harry Brent Francisa Durbridge’a, jako Alan Milton, reżyseria: Andrzej Zakrzewski (1972)
• Fantazy Juliusza Słowackiego, jako hrabia Fantazy Dafnicki, reżyseria: Maciej Prus (premiera 1973 r.)
• Jego dwie żony Patricka Quentina, jako Bill Harding, reżyseria: Stanisław Zaczyk (premiera: 12.12.1974)
• Dzika kaczka Henryka Ibsena, jako Relling, reżyseria: Jan Świderski (premiera: 10.05.1976)
• Skiz Gabrieli Zapolskiej, jako Tolo, reżyseria: Olga Lipińska (premiera: 10.10.1977)
• Mewa Antoniego Czechowa, jako Borys Aleksiejewicz Trigorin, reżyseria: Janusz Warmiński (premiera 1977 r.)
• Mąż i żona Aleksandra Fredry, jako hrabia Wacław, reżyseria: Jan Świderski (premiera: 25.12.1978)
• Igraszki z diabłem jako Doktor Solfernus, reżyseria Tadeusz Lis (1979)
• Uśmiech Giocondy Aldous Huxley, jako Kutten, reżyseria: Krystyna Sznerr (premiera: 25.12.1982)
• Pornografia Witolda Gombrowicza, jako Fryderyk, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 1983 r.)
• Trans-Atlantyk Witolda Gombrowicza, jako Gonzalo, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 1984 r.)
• Kilka scen z życia Glebowa Jurija Trifonowa, jako Wadim Glebow, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera: 8.10.1984)
• Odwet Francisa Durbridge’a, jako Larry Campbell, reżyseria: Bogdan Augustyniak (premiera: 16.05.1985)
• Wiśniowy sad Antoniego Czechowa, jako Leonid Andrejewicz Gajew, reżyseria: Janusz Warmiński (premiera 1986 r.)
• Postępowanie wyjaśniające Mervyn Rutherford, jako Nadinspektor Spartan, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera: 26.10.1987)
• Śmierć na raty czyli czapa Janusza Krasińskiego, jako Skazaniec, reżyseria: Marek Wilewski (premiera 1987 r.)
• Szalbierz György Spiró, jako Bogusławski, reżyseria: Maciej Wojtyszko (premiera 1987 r.)
• Hemar, reżyseria: Wojciech Młynarski, scenariusz: Wojciech Młynarski, Rudolf Gołębiowski (premiera 1987 r.)
• To, co najpiękniejsze Mariana Hemara, jako Ignacy, reżyseria: Andrzej Łapicki (premiera: 18.01.1988)
• Wielki Peeperkorn Tomasza Manna, jako Peter Peeperkorn, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera: 17.04.1989)
• Paweł Pierwszy Dymitra Mereżkowskiego, jako Car Paweł, reżyseria: Krzysztof Zaleski (premiera 1989 r.)
• Drzwi muszą być albo otwarte, albo zamknięte Alfreda de Musseta, jako hrabia, reżyseria: Michał Kwieciński (premiera: 15.10.1989)
• Kosmos Witolda Gombrowicza, jako Leon, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 1991 r.)
• Burza Williama Shakespeare’a, jako Alozo, reżyseria: Krzysztof Zaleski (premiera 1991 r.)
• Śmierć komiwojażera Arthura Millera, jako Willy Loman, reżyseria: Feliks Falk (premiera 1992 r.)
• Matka noc Kurta Vonneguta, jako Howard W. Campbell, reżyseria: Wojciech Adamczyk (premiera 1993 r.)
• Arlekinada Terence’a Mervina Rattigana, jako Gosport, reżyseria: Stanisław Mączyński (premiera: 06.02.1993)
• Czytadło Tadeusza Konwickiego, jako On, reżyseria: Robert Gliński (premiera 1994 r.)
• Wszystko zależy od dziadka, autor: Iwona Ruszkowska, reżyseria Anna Minkiewicz, jako Dziadek, (premiera w 1995. 01. 21)
• Zimorodek Williama Douglas-Home’a, jako sir Charles Warburton, reżyseria: Witold Skaruch (premiera: 22.02.1995)
• Kupiec wenecki Williama Shakespeare’a, jako Antonio, reżyseria: Waldemar Śmigasiewicz (premiera 1996 r.)
• Opętani Witolda Gombrowicza, jako doktor Hańcz, reżyseria: Andrzej Pawłowski (premiera 2000 r.)
• Herbata u Stalina Ronalda Harwooda, jako Bernard Shaw, reżyseria: Tomasz Zygadło (premiera 2000 r.)
• Rewizor Nikołaja Gogola, jako Naczelnik poczty, reżyseria: Krzysztof Zaleski (premiera 2002 r.)
• Dowód Davida Auburna, jako Robert, reżyseria – Agnieszka Lipiec: Wróblewska (premiera 2002 r.)
• Siła komiczna Alana Marian Hemar Ayckbourn'a, jako Lester, spektakl telewizyjny (premiera: 29.09.2003)
• Król Edyp Sofoklesa, jako Kapłan, reżyseria: Gustaw Holoubek (premiera 2004 r.)
• Demony Johna Whiting'a, jako ojciec Ambroży, reżyseria: Wojciech Adamczyk (premiera 2004 r.)
• ...i tyle miłości na podstawie sztuki Diabeł leśny Antoniego Czechowa, jako Iwan Orłowski, reżyseria – Andrzej Domalik (premiera 2005 r.)
• Zmierzch Izaaka Babla, jako Ben Zcharia, reżyseria: Bogdan Michalik (premiera 2005 r.)
• Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego, jako Marmieładow, reżyseria – Barbara Sass (premiera 2006 r.)

Odznaczenia i nagrody

Odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2003) za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1988)
• Złoty Krzyż Zasługi (1978)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1985)

Nagrody

• Nagroda za pierwszoplanową rolę męską w filmie Kratka na XXI Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (1996)
• Poznańskie Koziołki dla najlepszego aktora w filmie Kratka na Festiwalu Filmowym dla Dzieci w Poznaniu (1997)
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za całokształt współpracy artystycznej z TVP, ze szczególnym uwzględnieniem kreacji Wokulskiego w serialu telewizyjnym Lalka (1979)
• Nagroda na XXIV FPSW we Wrocławiu za rolę Fryderyka w sztuce Pornografia (powieść), nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza oraz nagroda teatralna prezydenta miasta Warszawy (1984)
• I miejsce w Złotej Piątce w plebiscycie czytelników „TeleRzeczpospolitej” w latach 1994 i 1996

Linki zewnętrzne

• Jerzy Kamas w bazie IMDb (ang.)
• Jerzy Kamas w bazie Filmweb
• Jerzy Kamas w bazie filmpolski.pl
• Jerzy Kamas, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
• Jerzy Kamas na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”