Lipowina
54°20′38″N 19°58′55″E/54,343889 19,981944
| osada | |
 Pałac w Lipowinie (stan z 2018 roku) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
892 |
| Strefa numeracyjna |
55 |
| Kod pocztowy |
14-500[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NBR |
| SIMC |
0148808 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Braniewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |
| 54°20′38″N 19°58′55″E/54,343889 19,981944[1]
| |
Lipowina (niem. Lindenau) – osada w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Braniewo[3][4], przy drodze wojewódzkiej nr 507.
W latach 1975–1998 osada administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwotnie wieś czynszowa wzmiankowana w roku 1339. Wieś była własnością rodziny von Kalnein w latach 1567–1704. Od 1739 przeszła na własność Albrechta Zygmunta von Zeigut-Stanisławskiego, generalnego poczmistrza Prus Królewskich (syn warmińskiego wójta krajowego Wacława Stanisławskiego), Stanisławski był także właścicielem m.in. Mołdyt i pałacu) w Królewcu). Około 1835 Lipowina przeszła na własność rodu zu Dohna-Lauck, następnie dobra te były w posiadaniu rodziny von Restorff. Ostatni z rodu Horst von Restorff był właścicielem Lipowiny przed rokiem 1945.
Kościół
[edytuj | edytuj kod]Kościół wybudowano tu z kamienia pod koniec XV wieku, z wieżą o drewnianej izbicy z roku 1575 oraz dwiema kaplicami grobowymi Stanisławskich i von Bredow z XVIII wieku. Kościół został zniszczony w 1945 roku.
Parafia w Lipowinie pod koniec XV w. należała do archiprezbiteratu braniewskiego. Współcześnie Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski (ponownie powstała 3 maja 1990) należy do dekanatu braniewskiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[5]:
- zespół pałacowy, poł. XVIII:
- pałac, zabytkowy[6]. Pałac Stanisławski wybudowany w stylu barokowym po 1739 r., wtedy to właścicielem miejscowości stał się hrabia Albrecht Zygmunt von Zeigut-Stanisławski (1688-1768). Po śmierci Stanisławskiego pałac znalazł się rękach jego żony, a następnie odziedziczył go jej brat książę Karol Ludwik Holstein-Beck. Ostatnim właścicielem majątku był Horst von Resdorff. Po 1945 pałac użytkowany był przez Stację Hodowli Roślin, spłonął w 1979 r., obecnie w trakcie odbudowy. Obok znajdują się pozostałości parku z 1790 ze stawem i wyspą.
- park
- oficyna
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 69088
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 666 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31.12.2017 woj. warmińsko-mazurskie. [dostęp 2018-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-05)].
- ↑ UCHWAŁA NR 83/VI/2013 RADY GMINY BRANIEWO z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Braniewo na lata 2013-2016”. [dostęp 2015-02-28].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1978. (str. 7)
- Tadeusz Oracki, "Słownik biograficzny Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku L-Ż", Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn, 1988. (biografie dwóch Stanisławskich).
- Rzempołuch Andrzej - " Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich", Agencja Wydawnicza "Remix", Olsztyn, 1992, ISBN 83-900155-1-X. (str. 36-37)
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 115
- Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich" (Wydanie III poszerzone i uzupełnione), wyd. Studio ARTA, Olsztyn 2001, ISBN 83-912840-2-6 (Str. 34-38)