Pałac w Rudnicy
50°37′N 16°40′E/50,616667 16,666667 nr rej. pałac A/4573/726 z 5.09.1960, park A/4574/845/WŁ z 18.09.1981
| |
 Ruiny pałacu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
1560 r. |
| Ważniejsze przebudowy |
1686, 1715-1718 |
Położenie na mapie gminy Stoszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego  | |
| 50°37′N 16°40′E/50,616667 16,666667
| |
Pałac w Rudnicy – zabytkowy pałac[1] wybudowany około 1560 r. pierwotnie jako renesansowy dwór[2][3].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Pałac położony jest w Rudnicy – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Stoszowice.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Faza renesansowa
[edytuj | edytuj kod]Pałac w Rudnicy został wzniesiony pierwotnie jako obronny dwór renesansowy przypuszczalnie przez Balzera von Sterza około lat 1550–1560 roku. Dwór ten miał plan prostokąta (obecnie skrzydło wschodnie) oraz wieżę, którą wzniesiono w narożniku południowo-wschodnim narożniku. Z tego okresu zachowały się detale skrzydła wschodniego – sklepienie krzyżowe w pomieszczeniach przyziemia oraz sklepienia lunetowe na piętrze oraz dekoracja sgraffito. Dwór po 1573 roku został rozbudowany od północy o nowe prostopadłe skrzydło przypuszczalnie przez Georga von Nimptsch und Diesdorf. W ten sposób powstała bryła dwuskrzydłowa, którą zintegrowano, pokrywając dekoracją sgraffitową także powierzchnie południową skrzydła północnego. Rolę fasady w tym okresie spełniała elewacja południowa z wejściem głównym, o czym świadczy dekoracyjny motyw lancknechtów. W 1577 roku wieś kupił Fabian von Reichenbach i posiadał go do 1589 roku. W latach 80–90 XVI wieku zbudowano trzecie skrzydło, przez co plan założenia zaczął przypominać podkowę z półotwartym dziedzińcem[4].
Faza barokowa
[edytuj | edytuj kod]W 1715 roku lub w 1718. ówczesny właściciel Christian Moriz von Hugwitz zbudował czwarte barokowe skrzydło od strony południa, a na dziedzińcu zbudowano dwukondygnacyjny krużganek, którego relikty zachowane są przy skrzydle zachodnim, północnym i wschodnim. W ramach przebudowy cały pałac uzyskał zewnętrzną szatę barokową, a funkcja fasady została przeniesiona na elewacje północną z portalem. Wtedy też część sgraffitów została zniszczona nowymi oknami, a pozostałą zasłonięto, pokrywając je gładkim tynkiem. W narożnikach umieszczono barokowe szczyty w wolutami[4].
Faza klasycystyczna
[edytuj | edytuj kod]W połowie XIX wieku nastąpiła przebudowa dokonana przez rodzinę von Sternberg. Zasypano fosę, a wszystkie fasady zostało otynkowane oraz otrzymały boniowanie w partii przyziemia nadając bryle cechy architektury klasycystycznej. Fasada została przeniesiona znowu na elewację południową, gdzie powstał portyk kolumnowy z tympanonem. W tym okresie została podwyższona renesansowa wieża otrzymując nowe neogotyckie zwieńczenie i dekoracje w postaci strzelnic i krenlażu[4].
W czasie II wojny światowej nie został zniszczony i po 1945 r. w użytkowaniu Armii Czerwonej, a potem w czasach PRL ośrodka hodowli zarodowej i Urzędu Gminy Stoszowice.Do czasu, gdy został opuszczony był w bardzo dobrym stanie. Obecnie nie posiada dachów i znajduje się w stanie w stanie ruiny. Zachowały się jedynie mury obwodowe oraz cylindryczna wieża. Obecnie własność Agencji Nieruchomości Rolnych.
Na elewacji zachowały się ślady renesansowych dekoracji sgraffito[4]. Obok park ze stawem.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, woj. dolnośląskie. nid.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-19]. (pol.).
- ↑ „Sudety” nr 11/2013 podają jako prawdopodobną datę budowy lata 1550–1560, a lata dziewięćdziesiąte XVI wieku jako datę budowy zachodniego skrzydła.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 248. [dostęp 2015-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ a b c d Pałac Rudnica, Rudnica – polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2019-07-30].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 (N-Ż), pod red. Marka Staffy, Wrocław: „I-Bis”, 2008, ISBN 83-85773-93-1, s. 250
- Michał Pszczółkowski, Pałac w Rudnicy – historia, architektura, dekoracja, Architectus, 2013, Nr 4(36), s. 3–18
- Eysymontt K., Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku, Muzeum Architektury, Wrocław 2010
- Eysymontt K., Studium historyczno-architektoniczne zespołu pałacowego w Rudnicy, mpis, archiwum NID we Wrocławiu, Wrocław 1979