Traktat z Maastricht

Egzemplarz traktatu w bawarskim muzeum historii

Traktat z Maastricht, oficjalnie Traktat o Unii Europejskiej (fr. Traité sur l'Union européenne, ang. Treaty on European Union), TUE – umowa międzynarodowa parafowana 11 grudnia 1991, podpisana 7 lutego 1992 w Maastricht w Holandii.

TUE wszedł w życie 1 listopada 1993 roku po przeprowadzonych referendach w 12 krajach członkowskich. Został zmieniony postanowieniami umów z Amsterdamu, Nicei i Lizbony.

Główne cele i postanowienia

• umocnienie spójności gospodarczej i społecznej (kohezji)
• utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej
• wprowadzenie wspólnej waluty euro od 1 stycznia 1999 roku
• określenie kryteriów konwergencji
• potwierdzenie tożsamości Unii na arenie międzynarodowej
• prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej
• prowadzenie wspólnej polityki bezpieczeństwa
• wzmocnienie ochrony praw człowieka i swobód obywatelskich
• wzmocnienie ochrony interesów obywateli państw członkowskich
• ustanowienie obywatelstwa Unii Europejskiej
• rozwój współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości
• rozwój współpracy w dziedzinie spraw wewnętrznych.

Traktat ustanowił Unię Europejską (UE) opartą na 3 filarach:

• Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Węgla i Stali i Euratom
• wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB)
• współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych.

Traktat był rezultatem kompromisu pomiędzy zwolennikami integracji ponadnarodowej i międzynarodowej. Dlatego też status podmiotu w prawie międzynarodowym nie został przyznany II i III filarowi (wspólnoty europejskie posiadały go na mocy postanowień wcześniejszych traktatów). I filar został oparty na działaniach ponadnarodowych (instytucje WE są w stanie ingerować w wewnętrzne porządki prawne państw członków), natomiast filary II i III opierają się na klasycznej współpracy międzyrządowej.

Ponadto traktat zawierał postanowienia dotyczące realizacji Unii Gospodarczej i Walutowej.

Ustalono też nowe ramy instytucjonalne UE: Radę Europejską, Radę Unii Europejskiej (dawniej: Rada Ministrów), Komisję Europejską (dawniej: Komisja Wspólnot Europejskich), Parlament Europejski oraz Trybunał Sprawiedliwości i Europejski Trybunał Obrachunkowy, które pozostały trybunałami wspólnot europejskich. Powołano też nowy organ opiniodawczo-doradczy o nazwie Komitet Regionów, obok istniejącego już Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.

Struktura

Wersja obowiązująca zawiera preambułę oraz 55 artykułów zgrupowanych w sześciu tytułach.

• Tytuł I Postanowienia wspólne (art. 1–8);
• Tytuł II Postanowienia o zasadach demokratycznych (art. 9–12);
• Tytuł III Postanowienia o instytucjach (art. 13–19);
• Tytuł IV Postanowienia o wzmocnionej współpracy (art. 20);
• Tytuł V Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (art. 21–46);
• Tytuł VI Postanowienia końcowe (art. 47–55).

Daty i formy zatwierdzenia traktatu

Lp.	Państwo	Podmiot zatwierdzający:	Data przyjęcia traktatu:
1.	Austria	referendum	12 czerwca 1994
2.	Belgia	parlament	4 listopada 1992
3.	Dania	referendum	18 maja 1993
4.	Finlandia	referendum	16 października 1995
5.	Francja	referendum	20 września 1992
6.	Grecja	parlament	31 lipca 1992
7.	Hiszpania	parlament	25 listopada 1992
8.	Holandia	parlament	12 listopada 1992
9.	Irlandia	parlament	17 czerwca 1992
		referendum	4 listopada 1992
10.	Luksemburg	parlament	2 lipca 1992
11.	Niemcy	parlament	2 grudnia 1992
12.	Portugalia	parlament	10 grudnia 1992
13.	Szwecja	referendum	13 listopada 1994
14.	Wielka Brytania	parlament	2 sierpnia 1993
15.	Włochy	parlament	29 października 1992

• Norwegia – Norwegowie w referendum z dnia 28 listopada 1994 odrzucili traktat o przystąpieniu do UE.

Linki zewnętrzne

• Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej (2010, PDF)
• Wersja pierwotna (1992, w 10 językach)
• Przekład polski wersji pierwotnej