brona
brona (język polski)
[edytuj]
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) roln. narzędzie w postaci żelaznej kraty z kolcami, używane do spulchniania i wyrównywania zaoranej ziemi oraz przykrywania ziarna po siewie[1][2][3][4]; zob. też brona (rolnictwo) w Wikipedii
- (1.2) hist. archit. żelazna krata spuszczana z góry w bramach zamkowych[1][2][3]; zob. też brona (budownictwo) w Wikipedii
- (1.3) st.pol. brama
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik brona brony dopełniacz brony bron celownik bronie bronom biernik bronę brony narzędnik broną bronami miejscownik bronie bronach wołacz brono brony
- przykłady:
- (1.1) Był w szopie, gdzie z Wężem opatrywał pług, sochę i brony, motyki a inne proste ówczesne gospodarskie narzędzia…[5]
- (1.2) Podniosły się żelazne brony we wrotach, opadł most zwodzony i garść zakonników stanowiąca załogę, wystąpiła na spotkanie[6].
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- (1.1) czas. bronować, pobronować
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- (1.1) od prasł. *borna → brona (1.1), a to od praindoeur. *bhornā[7]
- (1.1) por. bułg. брана, chorw. brana, czes. brány, dłuż. brona, głuż. bróna, mac. брана, serb. brana, słc. brány, słń. brana i st.rus. борона (od tego białor. барана, ros. борона oraz ukr. борона)
- (1.1) od wspomnianego prasłowa pochodzi też zapożyczone gr. βάρνα
- (1.2-3) od prasł. *borna → obrona, ochrona, osłona, potem również również przedmiot broniący, powstrzymujący, szczególnie brama, przegroda tama; to od czasownika prasł. *broniti[8]
- (1.2-3) por. bułg. брана, chorw. brana, czes. brána (od tego pol. brama), kasz. brona, mac. брана, serb. брана, słc. brána, słń. brana oraz st.rus. борона (od tego gw. ros. боронка i ukr. борона)
- w języku prasłowiańskim istniało też oddzielne etymologicznie słowo *borna, niemające kontynuanta w języku polskim → błona okrywająca, membrana; od niego pochodzą czes. bránice (od tego słc. branica) i słń. brana; jego dalsza etymologia jest niepewna; miało ono również oboczną formę *br̥na, od której pochodzi tylko st.czes. brnka[9]
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) harrow; (1.2) portcullis
- bułgarski: (1.1) брана ż
- duński: (1.1) harve w; (1.2) faldgitter n
- francuski: (1.1) herse ż; (1.2) herse ż
- hiszpański: (1.1) grada ż, rastra ż; (1.2) rastrillo m, reja ż
- kaszubski: (1.1) barna ż, bróna ż
- niemiecki: (1.1) Egge ż
- norweski (bokmål): (1.2) fallgitter n
- nowogrecki: (1.1) σβάρνα ż
- nowopruski: (1.1) akētis ż lm
- rosyjski: (1.1) борона ż
- staropruski: (1.1) aketes ż lm
- ukraiński: (1.1) борона ż
- wilamowski: (1.1) eǵ ż, ēd ż
- włoski: (1.1) erpice m, raspatoio m; (1.2) saracinesca ż
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1
Hasło „brona” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ 2,0 2,1 zob. też brona w Encyklopedii staropolskiej
- ↑ 3,0 3,1 J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, Warszawa 1900, tom 1, s. 208.
- ↑ Hasło „brona” w: Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, red. Włodzimierz Gruszczyński, Instytut Języka Polskiego PAN, Warszawa.
- ↑ Józef Ignacy Kraszewski, Król chłopów, księga druga, Warszawa 1881.
- ↑ Józef Ignacy Kraszewski, Krzyżacy 1410, tom I, Warszawa 1882.
- ↑ Hasło „borna 1.” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 324.
- ↑ Hasło „borna 2.” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 324 i 325.
- ↑ Hasło „borna 3.” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 325.
brona (język dolnołużycki)
[edytuj]- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- Hasło zaimportowane automatycznie – nie zostało zweryfikowane w wiarygodnych słownikach. Jeśli znasz dolnołużycki, kliknij na Edytuj, dokonaj ewentualnych korekt i usuń niniejszy komunikat. Dziękujemy! Listę innych niesprawdzonych haseł w tym języku można znaleźć pod tym linkiem.