1896

< | 18. vijek | 19. vijek | 20. vijek | >
< | 1860-e | 1870-e | 1880-e | 1890-e | 1900-e | 1910-e | 1920-e | >
<< | < | 1892. | 1893. | 1894. | 1895. | 1896. | 1897. | 1898. | 1899. | 1900. | > | >>

1896. po kalendarima

Gregorijanski	1896. (MDCCCXCVI)
Ab urbe condita	2649.
Islamski	1313–1314.
Iranski	1274–1275.
Hebrejski	5656–5657.
Bizantski	7404–7405.
Koptski	1612–1613.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1951–1952.
• Shaka Samvat	1818–1819.
• Kali Yuga	4997–4998.
Kineski
• Kontinualno	4532–4533.
• 60 godina	Yang Vatra Majmun (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11896.
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1896 (MDCCCXCVI) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom, odn. prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj

• 2. 1. - Kraj neuspelog Jamesonovog upada u bursku Republiku Transvaal.
• 3. 1. - Krugerov telegram: nemački car Wilhelm II šalje telegram sa čestitkom predsedniku Transvaala Krugeru, što raspaljuje javnost u Britaniji.
• 4. 1. - Utah je 45. država SAD.
• januar (po j.k.) - Arhimandrit Dionisije (Srbin) na čelu raško-prizrenske eparhije (ranije bio Grk).

Februar/Veljača

• 1. 2. - Premijera Puccinijeve opere "La Boheme" u Torinu (Italija).
• 14. 2. - Pojavila se knjiga Der Judenstaat Theodora Herzla: predlaže stvaranje jevrejske države.
• 15. 2. - Zakon o građenju timočke pruge u Srbiji.
• 26. 2. - Poslata prva razglednica sa motivom Beograda.
• februar - Proslava 70-godišnjice Svetozara Miletića u Zagrebu na kojoj učestvuje i hrvatska omladina - ubrzo zatim se udružuju u "Ujedinjenu hrvatsku i srpsku omladinu" (Pribićević, Banjanin, Lorković, Mazzura).

Mart/Ožujak

• 1. 3. - Bitka kod Adue, odlučujuća etiopska pobeda u Prvom italijansko-abesinskom ratu - odbranjena nezavisnost.
• 9. 3. - Italijanski premijer Francesco Crispi prinuđen na ostavku.
• 26. 3. - Osnovano Društvo srpskih stenografa.

April/Travanj

Gradska vijećnica u Sarajevu

• 6 - 15. 4. - Prve Olimpijske igre novog doba, u Ateni, s 311 sudionika iz 13 zemalja. Inicijator (otac modernog olimpizma) je francuski baron Pierre de Coubertin, koji je oživljavanjem antičkog ideala natjecanja želio dati prinos razumijevanju naroda. Momčilo Tapavica osvojio bronzu u teniskom singlu za Ugarsku.
• 20. 4. - Otvorena Gradska vijećnica u Sarajevu.
• 22. 4. (10. 4. po j.k.) - Đaci u Beogradu spalili mađarsku zastavu (tenzije od prethodne godine zbog zabrane uvoza svinja).
• 30. 4. - Prvi broj lista "Zora" u Mostaru.

Maj/Svibanj

• 1. 5. - Mozafaradin-šah Kadžar je novi vladar Irana (do 1907).
• 2. 5. - Otvorena prva linija Budimpeštanskog metroa, drugog na svetu.
• 7. 5. (25. 4. po j.k.) - Bugarski knez Ferdinand I stigao u Beograd.
• 18. 5. - Vrhovni sud SAD u slučaju Plessy v. Ferguson potvrdio ustavnost državnih zakona o segregaciji, po doktrini "zasebno ali jednako" (stoji do 1954).

+ Mubarak Al-Sabah je novi emir Kuvajta (do 1915) nakon što su ubijena njegova polubraća.

• 24. 5. - U Beogradu, u okviru "Sokola", osnovana Loptačka sekcija - začetak fudbala u Kraljevini Srbiji (prva utakmica odigrana 31. 5. kod Kule Nebojše).
• 26. 5. - Osnovan Dow Jones Industrial Average.
• 27. 5. - Tornado opustošio Saint Louis (Missouri).
• 30. 5. - Hodinska katastrofa: stampedo na proslavi četiri dana nakon krunisanja cara Nikolaja II, poginulo 1360 ljudi.

Jun/Juni/Lipanj

• 4. 6. - Henry Ford napravio svoj prvi automobil - Ford Quadricycle.
• 6. 6. - Beograd, održana prva bioskopska predstava u kafani "Kod zlatnog krsta" (danas "Dušanov grad" na Terazijama). Datum je uzet za dan Jugoslovenske kinoteke.
• 7. 6. - Mahdistički rat: britansko-egipatska pobeda kod Firketa u severnom Sudanu.
• 15. 6. - Zemljotres Meiji-Sanriku 1896. u Japanu: u zemljotresu magnitude 8,5 i dva cunamija poginulo najmanje 22.000 ljudi.
• 17. 6. (5. 6. po j.k.) - "Srpske novine", zvanično glasilo Kraljevine Srbije, donele članak "Najnoviji fotografski iznalazak - Kinematograf".
• 27. 6. (15. 6. po j.k. - Vidovdan) - Crnogorski knjaz Nikola I Petrović u Beogradu, oduševljen doček.

Jul/Juli/Srpanj

• 9. 7. - William Jennings Bryan kandidovan od Demokratske stranke za predsednika SAD; održao govor "Zlatni krst" u korist bimetalizma i slobodnog srebra.
• 29. 7. - Anadolska železnica produžena do Konye.
• jul (po j.k.) - Sporazum Srbije sa Ugarskom o izvozu svinja.
• jul - avgust - U sklopu Portinih reformi, u Staroj Srbiji radi inspekciona komisija za sudske, finansijske i policijske poslove.

• leto - Turske snage zbog grčkog ustanka izgubile kontrolu nad većim delom Krita

Avgust/August/Kolovoz

Milenijumska kula u Zemunu

• 9. 8. (28. 7. po j.k.) - Veliki radikalski zbor u Beogradu na Topčiderskom brdu - veliki broj prisutnih iz cele zemlje.
• 9. 8. - Otto Lilienthal fatalno povređen pri probnom letu.
• avgust - Počinje Filipinska revolucija protiv španske vlasti.
• 16. 8. - Otkriveno zlato u regionu Klondajk u kanadskoj provinciji Jukon - vest u ostatak sveta stiže tek sledeće godine (→ Zlatna groznica u Klondajku).
• 17. 8. - Bridget Driscoll je prvi pešak pregažen od automobila.
• 18. 8. - U Connstattu je Daimler-Motoren-Gesellschaft izazvao senzaciju, predstavivši prvo motorno teretno vozilo na svijetu. Vozač je još sjedio na otvorenom kao u kočiji.
• 20. 8. - Na zemunskom Gardošu otvorena Milenijumska kula - Kula Sibinjanin Janka.
• 26. 8. - Pripadnici Jermenske revolucionarne federacije zauzeli Otomansku banku u Carigradu kako bi skrenuli pažnju na Hamidove masakre.
• 27. 8. - Počeo i završio se najkraći rat u historiji ratovanja - Englesko-zanzibarski rat (oko 40 minuta).

Septembar/Rujan

• 13. 9. - Osnovan Savez lovačkih udruženja Kraljevine Srbije (ili 13.10.?).
• 22. 9. - Bečka vlada tek nakon 6 godina obznanila (u svezi s usvojenom saborskom odlukom od 6. studenoga 1890.) da se može u Zadru otvoriti nova gimnazija s hrvatskim nastavnim jezikom za školsku godinu 1897/98.
• 28. 9. (16. 9. po j.k.) - Vladari Austrougarske, Rumunije i Srbije u Oršavi prisustvuju otvaranju Sipskog kanala, koji olakšava plovidbu u Đerdapu.

Oktobar/Listopad

• 24. 10. - Venčanje Jelene Petrović i italijanskog prestolonaslednika Viktora Emanuela.
• oktobar (po j.k.) - Godišnja skupština radikala u Kragujevcu, Glavni odbor preuzima glavnu reč u vođenju stranke.
• oktobar - Zbor u Pirinas-džamiji prištinskih Albanaca koji se protive Portinim reformama, napadnute neke srpske kuće.

Novembar/Studeni

• 3. 11. - SAD: republikanac William McKinley pobedio demokratu Bryana; smatra se da je ovim započet Četvrti partijski sistem u SAD (1896-1932) u kome su uglavnom dominirali republikanci (doba je poznato i kao Doba progresivizma, Progressive Era).
• 3. 11. (22. 10. po j.k.) - Zakon o izmenama ustrojstva Velike škole (priprema za Beogradski univerzitet).
• 7. 11. - U Brazilu otpočeo Rat Canudosa.

+ Nikolaj Mandić imenovan za mitropolita dabrobosanskog.

• oko 11. 11. - Katastrofalne poplave na Drini i njenim pritokama, potpuno prekriven Stari most u Višegradu (odnesena ograda), poplavljena Semberija.
• 15. 11. - Puštena u rad hidrocentrala na Nijagari, s primenjenim Teslinim polifaznim sistemom.
• 16. 11. - Prvi prijenos električne energije između dva grada (Niagara Fallsa i Buffala).
• 24. 11. - Osnovan Pedagoški muzej u Beogradu.
• novembar (po j.k.) - Nakon smrti skopskog mitropolita Metodija, Carigradska patrijaršija postavlja opet Grka, Amvrosija, mitropolita ohridskog, ali Srbi ga ne prihvataju.
• 30. 11. - Na Floridi uočeno "St. Augustinsko čudovište" - lešina džinovskog oktopoda ili ostaci kita.

Decembar/Prosinac

• 10. 12. - Praizvedba "Kralja Ibija" u Parizu uz veliko negodovanje publike.
• 22.12. (10.12. po j.k.) - U Srbiji Zakon o akcionim društvima.
• decembar (po j.k.) - Kralj Aleksandar u Beču odlikovao Benjamina Kalaja, ministra finansija Austrougarske i upravitelja Bosne i Hercegovine.
• 26.12. (14.12. po j.k.) - Ostavka naprednjačke vlade Stojana Novakovića.
• 29.12. (17.12. po j.k.) - Vlada Đorđa Simića u Srbiji (formalno neutralna, preovlađuje uticaj radikala).

Tokom/tijekom godine

• U Ugarskoj proslava 1000 godina dolaska Mađara u Panoniju (srpskoj vladi bilo neprihvatljivo da se u svečanosti koristi stara srpska zastava).
• Jaša Tomić odslužio zatvorsku kaznu.
• U Srbiji formirano akcionarsko društvo za klanje i preradu stoke; privremena klanica u Nišu, pa u Beogradu.
• U kolubarskoj jami "Tvrdojevac" počelo kopanje uglja.
• Francuski kapital se angažuje u rudniku antimona u Zajači.
• Osnovan Peugeot.

U toku

• Hamidovi masakri Jermena u Otomanskom carstvu (1894-96)

Rođenja

• 1. 1. - Vukić Mićović, srpski hemičar, rektor Beogradskog universiteta i akademik SANU.
• 2. 1. - Dziga Vertov (David Abeljević Kaufman), filmadžija († 1954)
• 14. 1. - John Rodrigo dos Passos, američki književnik († 1970.)
• 22. 1. - Sava Šumanović, srpski slikar († 1942)
• 23. 1. - Charlotte, velika vojvotkinja Luksemburga († 1985)

• 19. 2. - André Breton, književnik nadrealista († 1966)

• 10. 3. - Anka Krizmanić, hrvatska slikarica i grafičarka († 1987.)

• 3. 4. - Nikolaj Sejmonov, ruski fizičar i hemičar († 1986.)
• 8. 4. - Ljubica Oblak-Strozzi, hrvatska pjevačica († 1981.)
• 21. 4. - Ante Šercer, hrvatski liječnik († 1968.)

• 30. 5. - Howard Hawks, američki filmski redatelj († 1977.)

• 4. 6. - Jovan Šangajski, pravoslavni svetac († 1966)
• 7. 6. - Robert S. Mulliken, fizičar i hemičar, nobelovac († 1986)
• 11. 6. - Juan Laurentino Ortiz, argentinski pjesnik
• 19. 6. - Wallis Simpson, vojvotkinja od Windsora († 1986)

• 14. 7. - Buenaventura Duruti, španski revolucionar i anarhista († 1936.)
• 15. 7. - Alfred Albini, hrvatski arhitekt († 1978.)
• 16. 7. - Trygve Lie, prvi generalni sekretar UN († 1968)
• 18. 7. - Kamilo Horvatin, hrvatski političar († 1938.)

• 7. 8. - Imre Nagy, mađarski političar († 1958.)

• 1. 9. - A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada, osnivač pokreta Hare Krišna († 1977)
• 4. 9. - Antonin Artaud, pozorišni radnik († 1948)
• 24. 9. - F. Scott Fitzgerald, književnik († 1940)
• 25. 9. - Sandro Pertini, predsednik Italije († 1990)

• 8. 10. - Julien Duvivier, francuski filmski redatelj († 1967.)
• 26. 10. - Leposava Kangrga - Bela Krleža, kazališna glumica († 1981)
• 27. 10. - Margareta Petrovna Forman, balerina, pedagoginja, koreografkinja i redateljica († 1970.)

• 3. 11. - Sulejman Bajraktarević, bosanskohercegovački putopisac, pjesnik i prepisivač Kur'ana († 1977)
• 10. 11. - Vladimir Vranić, matematičar († 1976)
• 12. 11. - Nima Yushij, iranski pjesnik
• 16. 11. - Oswald Mosley, fašista († 1980)
• 23. 11. - Klement Gottwald, češki političar († 1953)

• 1. 12. - Georgij Žukov, maršal SSSR († 1974)
• 16. 12. - Ivan Merz, blaženik († 1928)
• 23. 12. - Nikola Cvejić, srpski operski pevač († 1987)
• 27. 12. - Carl Zuckmayer, njemački književnik
• Nepoznat datum - Alija Alijagić, komunistički revolucionar († 1922.)

Smrti

• 3. 1. - Miho Klaić, hrvatski političar (* 1829.)
• 8. 1. - Paul Verlaine, francuski pjesnik (* 1844.)
• 8. 2. - Georgije Nikolajević, mitropolit dabrobosanski (* 1807)
• 20. 2. - Miloš Mile Dimitrijević, srpski pravnik, političari, predsednik Matice srpske (* 1824.)
• 28. 2. - Ante Starčević, političar (* 1823)
• 20. 5. - Clara Schumann, njemačka pijanistica i kompozitor (* 1819)
• 6. 6. - Milan Jovanović - Morski, lekar i književnik (*1834)
• 13. 6. - Matija Mrazović, odvjetnik, političar i publicist (* 1824)
• 1. 7. - Harriet Beecher Stowe, američka spisateljica i abolicionistkinja (* 1811.)
• 13. 7. - Friedrich Kekule, nemački hemičar (* 1829.)
• 1. 7. - Harriet Elizabeth Beecher-Stowe, američka književnica (* 1811)
• 16. 7. - Edmond Goncourt, francuski romanopisac (* 1822.)
• 23. 9. - Ivar Aasen, norveški pisac
• 11. 10. - Anton Bruckner, austrijski orguljaš i kompozitor (* 1824)
• 19. 10. - Šime Ljubić, hrvatski arheolog, povjesničar i biograf (* 1822.)
• 16. 11. - Josip Šokčević, bivši hrvatski ban (* 1811)
• 10. 12. - Alfred Nobel, švedski kemičar, pronalazač, filantrop, mirotvorac, kozmopolit i industrijalac (* 1833.)

Reference

1896 na Wikimedijinoj ostavi